مرقد عثمان بن سعید عمروی سمان

مرقد عثمان بن سعيد عمروى سمان ایشان اولین نائب امام زمان(عج) بود که محضر چهار امام را درک کرده نموده است و در شهر بغداد مدفون است و مرقد او زیارتگاه عام و خاص می‌باشد.

موقعیت جغرافیایی

مرقد نائب اول امام زمان(عج)، در بازار ميدان (سوق الميدان) در قبله‌گاه مسجد درب شهر بغداد واقع‌شده و از ديرباز موردتوجه شيعيان است.

معرفی عثمان بن سعید

ايشان، نخستين نايب خاص امام زمان(عج) و از قبيله بنی اسد بود؛ اما با انتساب به جدش عمرو، به عمروى شناخته مى‌شد. همچنين به علت اينكه براى مخفى كردن رابطه خود با امام(عج)، به خریدوفروش روغن اشتغال داشت، به «سمان» شهرت يافت.

در محضر ائمه

او نخست از محضر امام جواد(ع) بهره برد و سپس در زمره اصحاب امام هادى(ع) درآمد. از احمد بن اسحاق اشعرى قمى، وكيل دو امام هادى و عسكرى(علیهماالسلام) روایت‌شده است كه امام هادى(ع) ضمن توصيف عثمان بن سعيد به امين و مورد اعتماد بودن، فرمود: «هرچه عثمان به شما گفت، از طرف من گفته و هرچه براى شما انجام داد، از طرف من انجام داده است». پس از ايشان، امام عسكرى(ع) نيز همين سخن را تكرار كرد.

ارتباط عثمان بن سعید با شیعیان

... ... همچنين نقل است كه شيعيان، اموال خود را نزد عثمان بن سعيد مى‌آوردند و او، اين اموال را به‌صورت پنهانى، در قالب جراب السمن و زقاقه ، به محضر امام حسن عسكرى(ع) مى‌برد. بر اساس نقل ديگرى، زمانى كه جمعى از شيعيان يمن به خدمت امام عسكرى(ع) آمدند، آن حضرت به عثمان بن سعيد، مأموريت داد تا اموالى را كه براى حضرت آورده بودند، تحويل بگيرد. سپس او را وكيل خود و فرزندش، محمد را وكيل حضرت مهدى(ع) تعيين و معرفى كرد. همچنين او پس از وفات امام يازدهم(ع)، تغسيل و تكفين ايشان را بر عهده گرفت و جسد پاك حضرت(ع) را در قبر نهاد. دوران نيابت عثمان بن سعيد، بيش از پنج سال، طول نكشيد و او در سال (٢۶۴ يا ٢۶۵ ه.ق)، درگذشت و در خانه‌اش دفن شد.

مرقد عثمان بن سعید در کلام بزرگان

شيخ طوسى به نقل از ابونصر هبة الله بن محمد مى‌نويسد: «قبر عثمان بن سعيد، سمت غربى بغداد، در خيابان ميدان، سمت قبله مسجد كوچه «جبله»، قرار دارد» و سپس خود مى‌افزايد: «قبر او را در محل یادشده ديدم كه جلوى آن، ديوارى ایجادشده بود و محراب مسجد، در آنجا بود و كنار آن نيز درى متصل به اتاق قبر، وجود داشت. سپس رئيس ابومنصور محمد بن فرج، آن ديوار را خراب كرد و قبر را آشكار نمود و روى آن، صندوقى قرارداد و اهالى و همسايه‌هاى اين محل به زيارتش مى‌رفتند و او را مردى شايسته مى‌دانستند.»

حرزالدين مى‌نويسد: «در سال (١٣٨٧ه.ق) به مرقد اين نائب خاص رفتم، در بالاى درِ مرقد نوشته بود: «اين مسجد نائب امام زمان عثمان بن سعيد عمرى عسكرى، تاريخ (١٣۴٨ه.ق)» بر روى قبرش، گنبد كوچكى بود.»

مشخصات بنای این مرقد

مقبره عثمان بن سعيد، اتاق چهارگوش كوچكى به مساحت قريب به ٢٠ متر است كه در ساليان اخير علاوه بر آيينه‌كارى ديوار و سقف، ضريح چوبى مستطيل شكلى به ابعاد تقريبى ۶٠/٢٠*٢/١ متر بر روى مرقد نصب نموده‌اند. برخى از مقبره، گنبد كلاه‌خودى كوتاهى به ارتفاع قريب به چهار متر قرار دارد كه در ساقه آن چندين پنجره جهت نورگيرى طراحی‌شده است. نماى خارجى گنبد با كاشى نره‌اى فيروزه‌اى پوشش يافته و تزيينات داخلى آن، آيينه‌كارى است.

منابع

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل مرقد عثمان بن سعيد عمروى سمان.

*الغيبة، محمد بن الحسن (الشيخ الطوسي)، تصحيح: علی‌اکبر الغفاري و بهراد الجعفري، ط ٢، تهران، دار الكتب الاسلامية، ١۴٢٩ه.ق - ١٣٨٧ه.ش.

*احسن الوديعه .

*مراقد المعارف ، محمد حرزالدين، تحقيق: محمدحسين حرزالدين، قم، سعيد بن جبير، ٢٠٠٧م.