دمع السجوم (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۴:۰۸

دمع السجوم، ترجمه کتاب نفس المهموم تألیف شیخ عباس قمی است که توسط ابوالحسن شعرانی ترجمه شده و مطالب گوناگونی در پاورقی بر آن افزوده شده است.

نویسنده

ابوالحسن شعرانی(۱۳۲۰-۱۳۹۳ق)،^[۱] فرزند محمد، زاده تهران و از نوادگان فتح‌الله کاشانی نویسنده تفسیر منهج الصادقین(ع) بود.^[۲] وی به زبان‌های ترکی،^[۳] عربی و فرانسه مسلط بوده و کتاب هیئت فلاماریون را از فرانسه به فارسی برگرداند.^[۴] او در رشته‌های گوناگون علمی و دینی مانند فقه، اصول، تفسیر، رجال، تاریخ، طب، هیئت و ریاضی مهارت داشت.^[۵] شاگرد برجسته او، حسن حسن‌زاده آملی است.^[۶] برخی از آثار او به این شرح است: نشر طوبی،^{[یادداشت ۱]} تحقیق و تصحیح تفسیر ابوالفتوح رازی، ترجمه و شرح دعای عرفه، المدخل الی عذب المنهل،^{[یادداشت ۲]} شرح عمل به زیج هندی و تصحیح و تحقیق کشف الغمه.^[۴]

ساختار

کتاب دمع السجوم، از دو مقدمه، مقدمه مترجم و مقدمه مؤلف؛ پنج باب و یک خاتمه تشکیل شده و در پایان زندگی‌نامه مؤلف کتاب، شیخ عباس قمی آمده است. باب‌ها و خاتمه بر پایه سیر زمانی تنظیم شده‌اند؛ باب‌های آغازین از مناقب امام حسین(ع) و رویدادهای پس از بیعت مردم با یزید شروع شده و در خاتمه با سرگذشت توابین و قیام مختار پایان می‌یابد.^[۷]

محتوا

فهرست

[پیشگفتار]
مقدمه مترجم
مقدمه [مولف] در ولادت مولانا الحسین(ع)
باب اول در مناقب حسین(ع) و ثواب گریستن بر آن حضرت و لعن بر کشندگان او و اخباری که در شهادت او وارد است و در آن دو فصل است.
- فصل اول/در مختصری از مناقب آن حضرت
- فصل دوم در ثواب گریستن بر مصیبت حسین(ع) و ثواب لعن بر قاتلان او و اخباری که در شهادت آن حضرت وارد شده است، و در این فصل به چهل حدیث اکتفا می‌کنیم.
باب دوم در ذکر وقایع پس از بیعت مردم با یزید بن معاویه تا هنگام شهادت بر حضرت سید الشهداء(ع) و در آن چند فصل است.
- فصل اول
- فصل دوم
- فصل سوم
- فصل چهارم
- فصل پنجم
- فصل ششم
- فصل هفتم
- فصل هشتم
- فصل نهم
- فصل دهم/شهادت دو فرزند مسلم بن عقیل
- فصل یازدهم/در توجه حضرت امام حسین(ع) از مکه به عراق
- فصل دوازدهم
- فصل سیزدهم/در ذکر دیدار حر بن یزید ریاحی حضرت سید الشهداء(ع) را و بازداشتن آن حضرت از رفتن به کوفه
- فصل چهاردهم
- فصل پانزدهم
- فصل شانزدهم/در نزول حضرت سید الشهداء(ع) به زمین کربلا و ورود عمر بن سعد و آنچه میان آن حضرت و ابن سعد رخ داد
- فصل هفدهم/در ورود شمر به کربلا و وقایع تاسوعا
- فصل هیجدهم/در ذکر وقایع شب عاشورا
- فصل نوزدهم/ذکر وقایع عاشورا و صف‌آرایی لشکر از دو جانب و احتجاج امام(ع) بر اهل کوفه
- فصل بیستم/در چگونگی جنگ اصحاب امام حسین(ع) و کشته شدن آنان
- فصل بیست و یکم/به میدان رفتن اهل بیت امام حسین(ع) و کشته شدن انها در ذکر ابو الحسن علی بن الحسین(ع)
- فصل بیست و دوم
باب سوم در وقایع پس از شهادت و در آن چند فصل است
- فصل اول
- فصل دوم/در تاراج کردن اثاث و شیون کردن حرم محترم بر آن حضرت
- فصل سوم
- فصل چهارم/در ذکر وقایع عصر عاشورا
- فصل پنجم/روانه کردن عمر سعد اهل بیت را از کربلا به کوفه
- فصل ششم/در دفن مولانا الحسین(ع)
- فصل هفتم/ورود اهل بیت به کوفه
- فصل هشتم/در ورود اهل بیت به مجلس عبید الله زیاد
- فصل نهم/در کشته شدن عبد الله بن عفیف
- فصل دهم/در فرستادن ابن زیاد عبد الملک سلمی را به مدینه و خطبه ابن زبیر در مکه
- فصل یازدهم/فرستادن عبید الله زیاد سرهای طاهره را به شام
- فصل دوازدهم/در ذکر چند واقعه در راه شام
- فصل سیزدهم/در ورود اهل بیت به شام
- فصل چهاردهم/فرستادن یزید حرم محترم حضرت سید الشهداء(ع) را به مدینه رسول(ص) و وارد شدن ایشان به آن شهر و ماتم گرفتن ایشان
باب چهارم در آنچه ظاهر شد پس از شهادت حضرت ابی عبد الله الحسین(ع) از گریستن آسمانها و زمین و اهل آنها و ناله ملائکه به خدای تعالی در امر آن حضرت و نوحه جن و مراثی که برای آن حضرت گفتند
- فصل اول/در گریه آسمان و زمین
- فصل دوم/در ناله و زاری کردن فرشتگان سوی خدای تعالی در امر آن حضرت و گریستن ایشان
- فصل فی ذکر بعض ما قیل من المراثی فیه(ع)
باب پنجم در ذکر فرزندان حسین(ع) و زوجات آن حضرت و فضل زیارت و ستم خلفا بر قبر شریف او و در آن چند فصل است.
- فصل اول/در ذکر فرزندان و بعض زوجات آن حضرت(ع)
- فصل دوم/در فضیلت زیارت حضرت سید الشهداء(ع)
- فصل سیم/در ستم خلفاء بر قبر شریف آن حضرت
خاتمه در شرح حال توابین و خروج مختار و کشتن وی کشندگان حسین(ع) را
- ذکر امدن مختار به کوفه
- داستان بیرون رفتن سلیمان بن صرد و توابین به جنگ اهل شام
- خروج مختار در کوفه
- اما داستان مختار
- کشتن مختار کشندگان حسین(ع) را
- کشتن عمر سعد و چند تن دیگر
- در ذکر رفتن ابراهیم اشتر به قتال ابن زیاد
- کشته شدن ابن زیاد
ترجمه مولف

چاپ

پیوند به بیرون

پانوشت

↑ زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۳ و ۳۷.
↑ زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۳.
↑ اندیشه و حیات علامه شعرانی، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، ص۸۱.
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۶.
↑ زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۴ و ۳۶؛ اندیشه و حیات علامه شعرانی، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، ص۸۲.
↑ اندیشه و حیات علامه شعرانی، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، ص۸۴.
↑ دمع السجوم، تمام کتاب.

↑ دانشنامه اصطلاحات قرآن تا حرف «ص».
↑ در علم اصول.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله [محمدعلی اردستانی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و نهم، زمستان 1395، ص155 تأملات ابتکاری «دمع السجوم» (وقایع مرتبط با شهادت سیدالشهدا(ع))،] فصلنامه فرهنگ زیارت، است.

اندیشه و حیات علامه شعرانی، سعید رحیمیان، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، آذر و دی ۱۳۷۱ش، شماره ۴۵، ص۸۱.

دمع السجوم: ترجمه کتاب نفس المهموم، عباس قمی، ابوالحسن شعرانی، موسسه انتشارات هجرت، قم، ۱۳۸۱ش.

زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، زهرا آشیان، شماره ۹، تیر و مرداد ۱۳۷۸ش، ص۳۳.

[1] زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۳ و ۳۷.

[2] زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۳.

[3] اندیشه و حیات علامه شعرانی، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، ص۸۱.

[:0-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۶.

[5] زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۴ و ۳۶؛ اندیشه و حیات علامه شعرانی، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، ص۸۲.

[6] اندیشه و حیات علامه شعرانی، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، ص۸۴.

[9] دمع السجوم، تمام کتاب.

[7] دانشنامه اصطلاحات قرآن تا حرف «ص».

[8] در علم اصول.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[یادداشت ۱]

[یادداشت ۲]

[۷]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 ==نویسنده==
-[[ابوالحسن شعرانی]](۱۳۲۰-)، فرزند محمد، زاده [[تهران]] و از نوادگان فتح‌الله کاشانی نویسنده تفسیر منهج الصادقین(ع) بود.<ref>زندگی‌ناه علامه شعرانی، فصلنامه معارف اسلامی، ش، ص۳۳.</ref>
+[[ابوالحسن شعرانی]](۱۳۲۰-۱۳۹۳ق)،<ref>زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۳ و ۳۷.</ref> فرزند محمد، زاده [[تهران]] و از نوادگان فتح‌الله کاشانی نویسنده تفسیر منهج الصادقین(ع) بود.<ref>زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۳.</ref> وی به زبان‌های ترکی،<ref>اندیشه  و حیات علامه شعرانی، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، ص۸۱.</ref> عربی و فرانسه مسلط بوده و کتاب هیئت فلاماریون را از فرانسه به فارسی برگرداند.<ref name=":0">زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۶.</ref> او در رشته‌های گوناگون علمی و دینی مانند فقه، اصول، تفسیر، رجال، تاریخ، طب، هیئت و ریاضی مهارت داشت.<ref>زندگی‌نامه علامه شعرانی، فصلنامه حکمت سینوی، ش۹، ص۳۴ و ۳۶؛ اندیشه  و حیات علامه شعرانی، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، ص۸۲.</ref> شاگرد برجسته او، [[حسن حسن‌زاده آملی]] است.<ref>اندیشه  و حیات علامه شعرانی، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، ص۸۴.</ref> برخی از آثار او به این شرح است: نشر طوبی،{{یادداشت|دانشنامه اصطلاحات قرآن تا حرف «ص».}} تحقیق و تصحیح تفسیر ابوالفتوح رازی، ترجمه و شرح [[دعای عرفه]]، المدخل الی عذب المنهل،{{یادداشت|در علم اصول.}} شرح عمل به زیج هندی و تصحیح و تحقیق کشف الغمه.<ref name=":0" />
 ==ساختار==
+کتاب دمع السجوم، از دو مقدمه، مقدمه مترجم و مقدمه مؤلف؛ پنج باب و یک خاتمه تشکیل شده و در پایان زندگی‌نامه مؤلف کتاب، [[شیخ عباس قمی]] آمده است. باب‌ها و خاتمه بر پایه سیر زمانی تنظیم شده‌اند؛ باب‌های آغازین از مناقب [[امام حسین(ع)]] و رویدادهای پس از بیعت مردم با [[یزید به معاویه|یزید]] شروع شده و در خاتمه با سرگذشت توابین و قیام مختار پایان می‌یابد.<ref>دمع السجوم، تمام کتاب.</ref>
 ==محتوا==
+<br />
-==منابع کتاب==
+== فهرست ==
+* [پیشگفتار]
+* '''مقدمه''' مترجم
+* '''مقدمه''' [مولف] در ولادت مولانا [[امام حسین(ع)|الحسین(ع)]]
+* '''باب اول''' در مناقب حسین(ع) و ثواب گریستن بر آن حضرت و لعن بر کشندگان او و اخباری که در شهادت او وارد است و در آن دو فصل است.
+** فصل اول/در مختصری از مناقب آن حضرت
+** فصل دوم در ثواب گریستن بر مصیبت حسین(ع) و ثواب لعن بر قاتلان او و اخباری که در شهادت آن حضرت وارد شده است، و در این فصل به چهل حدیث اکتفا می‌کنیم.
+* '''باب دوم''' در ذکر وقایع پس از بیعت مردم با [[یزید بن معاویه]] تا هنگام شهادت بر حضرت سید الشهداء(ع) و در آن چند فصل است.
+** فصل اول
+** فصل دوم
+** فصل سوم
+** فصل چهارم
+** فصل پنجم
+** فصل ششم
+** فصل هفتم
+** فصل هشتم
+** فصل نهم
+** فصل دهم/شهادت دو فرزند [[مسلم بن عقیل]]
+** فصل یازدهم/در توجه حضرت امام حسین(ع) از [[مکه]] به [[عراق]]
+** فصل دوازدهم
+** فصل سیزدهم/در ذکر دیدار [[حر بن یزید ریاحی]] حضرت سید الشهداء(ع) را و بازداشتن آن حضرت از رفتن به [[کوفه]]
+** فصل چهاردهم
+** فصل پانزدهم
+** فصل شانزدهم/در نزول حضرت سید الشهداء(ع) به زمین [[کربلا]] و ورود [[عمر بن سعد]] و آنچه میان آن حضرت و ابن سعد رخ داد
+** فصل هفدهم/در ورود [[شمر بن ذی الجوشن|شمر]] به کربلا و وقایع [[تاسوعا]]
+** فصل هیجدهم/در ذکر وقایع شب [[عاشورا]]
+** فصل نوزدهم/ذکر وقایع عاشورا و صف‌آرایی لشکر از دو جانب و احتجاج امام(ع) بر اهل کوفه
+** فصل بیستم/در چگونگی جنگ اصحاب امام حسین(ع) و کشته شدن آنان
+** فصل بیست و یکم/به میدان رفتن اهل بیت امام حسین(ع) و کشته شدن انها در ذکر ابو الحسن [[علی بن حسین(ع)|علی بن الحسین(ع)]]
+** فصل بیست و دوم
+* '''باب سوم''' در وقایع پس از شهادت و در آن چند فصل است
+** فصل اول
+** فصل دوم/در تاراج کردن اثاث و شیون کردن حرم محترم بر آن حضرت
+** فصل سوم
+** فصل چهارم/در ذکر وقایع عصر عاشورا
+** فصل پنجم/روانه کردن عمر سعد اهل بیت را از کربلا به کوفه
+** فصل ششم/در دفن مولانا الحسین(ع)
+** فصل هفتم/ورود اهل بیت به کوفه
+** فصل هشتم/در ورود اهل بیت به مجلس [[عبیدالله بن زیاد|عبید الله زیاد]]
+** فصل نهم/در کشته شدن [[عبد الله بن عفیف]]
+** فصل دهم/در فرستادن ابن زیاد عبد الملک سلمی را به [[مدینه]] و خطبه [[عبدالله بن زبیر|ابن زبیر]] در مکه
+** فصل یازدهم/فرستادن عبید الله زیاد سرهای طاهره را به [[شام]]
+** فصل دوازدهم/در ذکر چند واقعه در راه شام
+** فصل سیزدهم/در ورود اهل بیت به شام
+** فصل چهاردهم/فرستادن یزید حرم محترم حضرت سید الشهداء(ع) را به مدینه رسول(ص) و وارد شدن ایشان به آن شهر و ماتم گرفتن ایشان
+* '''باب چهارم''' در آنچه ظاهر شد پس از شهادت حضرت ابی عبد الله الحسین(ع) از گریستن آسمانها و زمین و اهل آنها و ناله ملائکه به خدای تعالی در امر آن حضرت و نوحه جن و مراثی که برای آن حضرت گفتند
+** فصل اول/در گریه آسمان و زمین
+** فصل دوم/در ناله و زاری کردن فرشتگان سوی خدای تعالی در امر آن حضرت و گریستن ایشان
+** فصل فی ذکر بعض ما قیل من المراثی فیه(ع)
+* '''باب پنجم''' در ذکر فرزندان حسین(ع) و زوجات آن حضرت و فضل زیارت و ستم خلفا بر قبر شریف او و در آن چند فصل است.
+** فصل اول/در ذکر فرزندان و بعض زوجات آن حضرت(ع)
+** فصل دوم/در فضیلت [[زیارت امام حسین(ع)|زیارت حضرت سید الشهداء(ع)]]
+** فصل سیم/در ستم [[خلفاء]] بر قبر شریف آن حضرت
+* '''خاتمه''' در شرح حال [[توابین]] و خروج [[مختار ثقفی|مختار]] و کشتن وی کشندگان حسین(ع) را
+** ذکر امدن مختار به کوفه
+** داستان بیرون رفتن [[سلیمان بن صرد]] و توابین به جنگ اهل شام
+** خروج مختار در کوفه
+** اما داستان مختار
+** کشتن مختار کشندگان حسین(ع) را
+** کشتن عمر سعد و چند تن دیگر
+** در ذکر رفتن [[ابراهیم بن مالک اشتر|ابراهیم اشتر]] به قتال ابن زیاد
+** کشته شدن ابن زیاد
+* ترجمه مولف
 ==چاپ==
@@ خط ۲۸: / خط ۹۳: @@
 | لینک = محمدعلی اردستانی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و نهم، زمستان 1395، ص155
 }}
+'''اندیشه و حیات علامه شعرانی'''، سعید رحیمیان، مجله کیهان اندیشه، ش۴۵، آذر و دی ۱۳۷۱ش، شماره ۴۵، ص۸۱.
+'''دمع السجوم: ترجمه کتاب نفس المهموم'''، عباس قمی، ابوالحسن شعرانی، موسسه انتشارات هجرت، قم، ۱۳۸۱ش.
+'''زندگی‌نامه علامه شعرانی'''، فصلنامه حکمت سینوی، زهرا آشیان، شماره ۹، تیر و مرداد ۱۳۷۸ش، ص۳۳.
 {{پایان}}