سعی

سعی یکی از اعمال عمره مفرده و عمره تمتع و به معنای هفت بار پیمودن فاصلهٔ میان دو کوه صفا و مروه در مکه است. این عمل پس از نماز طواف و پس از تقصیر انجام می‌شود.

سعی از صفا آغاز شده و به مروه پایان می‌یابد و استراحت کردن میان این عمل جایز نیست. پیش از آغاز سعی، نوشیدن از آب زمزم و خواندن دعاهایی خاص مستحب است. یکی از مستحبات سعی، هروله در بخشی خاص از مسیر است.

مفهوم‌شناسی

سعی یکی از اعمال عمره مفرده و عمره تمتع است و به معنای هفت بار پیمودن فاصلهٔ میان دو کوه صفا و مروه است. سعی از واجبات حج و عمره است و بنابر رای فقهای امامی، از ارکان حج و عمره است.

زمان

سعی باید پس از نماز طواف و پیش از تقصیر در یک روز انجام شود. فاصله انداختن بین نماز طواف و سعی اشکال ندارد؛ ولی نباید سعی را برای فردا بگذارد.

واجبات

1. سعی باید از کوه صفا آغاز شده و به مروه پایان یابد.
2. سعی دارای هفت شوط است و پیمودن فاصله صفا تا مروه یک شوط و برگشتن از مروه به صفا شوط دوم به‌حساب می‌آید؛ بنابراین هفت شوط سعی، بر مروه ختم می‌شود.
3. در حال سعی، وقتی که از صفا به مروه می‌رود باید رو به مروه باشد و نیز وقتی به‌طرف صفا برمی‌گردد باید رو به صفا باشد و عقب‌عقب یا کج‌کج حرکت کردن صحیح نیست.

احکام

• برای سعی طهارت شرط نیست؛ از این رو، سعی بدون وضو و با بدن و لباس نجس نیز صحیح است.
• نشستن و استراحت کردن بر صفا و مروه و در بین آن‌ها جایز نیست و اگر در بین سعی باشد، باید از همان‌جا که سعی را قطع کرده است ادامه دهد.
• سعی در طبقه دوم چون بالاتر از دو کوه است اشکال دارد.

مستحبات پیش از آغاز سعی

برخی از مستحبات پس از طواف و پیش از آغاز سعی چنین است:

• نوشیدن از آب زمزم، ریخت مقداری از آن بر سر و صورت و خواندن این دعا: «اَللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نَافِعاً وَ رِزْقاً وَاسِعاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْم؛ خدایا، این آب را بر من روزیِ گسترده، دانشی سودمند و شفا از هر بیماری قرار بده، که تو بر هر چیز توانایی.»
• رفتن بالای صفا، رو کردن به کعبه و حمد و ثنای الهی و یادکردن از نعمت‌های الهی.
• بالای صفا، هفت مرتبه تکرار هر یک از ذکرهای الله اکبر؛ الحمد لله و لا إله إلاّ الله.
• بالای صفا، سه بار تکرار کردن ذکر «لاٰ إِلٰهَ إِلاَّ اَللّٰهُ وَحْدَهُ لاٰ شَرِیکَ لَهُ، لَهُ اَلْمُلْکُ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ، یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ، بِیَدِهِ اَلْخَیْرُ وَ هُوَ عَلیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ؛ شایسته پرستشی به‌جز خدا نیست، شریک ندارد، ملک و سپاس از آن اوست، او زنده می‌کند و می‌می‌راند و او زنده‌ای است که نمی‌میرد، خیر به دست او است و او به هر چیزی تواناست». پس از آن صلوات بر محمد و آل او صلوات و پس از آن صد بار تکرار هر کدام از این ذکرها: الله اکبر؛ الحمد لله؛ سبحان الله و لا اله الا الله.

مستحبات سعی

برخی از مستحبات سعی چنین است:

• خواندن‌ دعاها و اذکاری خاص ار جمله صدبار تکرار هر کدام از این ذکرها: الله اکبر؛ لا اله إلاّ الله؛ الحمد لله؛ سبحان الله.
• برای مردان مستحب است، فاصله‌ای که با خط و چراغ سبزرنگ در مسیر سعی مشخص شده است هَروَله کند، یعنی کمی تندتر بروند و در وقت برگشتن نیز به همان ترتیب برگردند، ولی برای زن‌ها هروله کردن مستحب نیست.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب درسنامه مناسک حج، محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، مشعر، ۱۳۸۹ش، ص۴۱–۴۴ و ویژه‌نامه عمره مفرده: وصال دوست، حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت معاونت فرهنگی، ۱۳۹۳ش، ص۷۸ است.