موقوفات امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
==در ینبع== | ==در ینبع== | ||
ینبع نام منطقه ای در 165 کیلومتری غرب مدینه، شهری بین مکه و مدینه و در ساحل دریای سرخ است. | ینبع نام منطقه ای در 165 کیلومتری غرب مدینه، شهری بین مکه و مدینه و در ساحل دریای سرخ است.<ref>معجم البلدان، ج1، ص658</ref> | ||
اقامت علی(ع) در ینبع ظاهرا در اوایل دوره خلفا بوده و تا نزدیکی زمان خلافت آن حضرت ادامه داشته است. در این مدت امام علی(ع) چاه‌هایی زیادی که بالغ بر 100 تا 170 حلقه ذکر شده را حفر و وقف نمود. | اقامت علی(ع) در ینبع ظاهرا در اوایل دوره خلفا بوده و تا نزدیکی زمان خلافت آن حضرت ادامه داشته است. در این مدت امام علی(ع) چاه‌هایی زیادی که بالغ بر 100 <ref>مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)، ج2، ص132</ref>تا 170 <ref>بحارالانوار، ج41، ص32</ref>حلقه ذکر شده را حفر و وقف نمود. | ||
===البغیبغات(بغیبغه)=== | ===البغیبغات(بغیبغه)=== | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
موقوفه بغیبغات شامل چاه و مزرعه می‌شد. | موقوفه بغیبغات شامل چاه و مزرعه می‌شد. | ||
چاه بغیبغه مشتمل بر چندین چشمه به نام های: خیف الأراک، خیف لیلی و خیف بسطاس و وقف بینوایان، درراه ماندگان و فقرا بود. | چاه بغیبغه اولین چاهی است امام علی(ع) در ینبع کرد<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص220</ref> و مشتمل بر چندین چشمه به نام های: خیف الأراک، خیف لیلی و خیف بسطاس <ref>وفالوفاءباخباردارالمصطفی، ج3، ص277</ref>و وقف بینوایان، درراه ماندگان و فقرا بود.<ref>وفاالوفءباخباردارالمصطفی، ج4، ص1150</ref> | ||
مزرعه ای پربار که ینبع النخل نیز نامیده شده است و وقف مسلمانان تهی دست بود. | مزرعه ای پربار که ینبع النخل نیز نامیده شده است و وقف مسلمانان تهی دست بود.<ref>وسائل الشیعه، ج19، ص196، وفاءالوفا باخباردارالمصطفی، ج2، ص263</ref> | ||
===العین أبی نیزر=== | ===العین أبی نیزر=== | ||
این چشمه به نام أبی نیزر، برده آزاد شده امام علی(ع) نام گذاری شد. این چشمه در نزدیکی بغیبغه قرارداشت و صیغه وقف این دو همزمان توسط امام علی خوانده شد. | این چشمه به نام أبی نیزر، برده آزاد شده امام علی(ع) نام گذاری شد. این چشمه در نزدیکی بغیبغه قرارداشت و صیغه وقف این دو همزمان توسط امام علی خوانده شد.<ref>وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی، ج1، ص127</ref> | ||
===العین البحیر=== | ===العین البحیر=== | ||
از چشمه های وقفی امام در ینبع است. | از چشمه های وقفی امام در ینبع است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222</ref> | ||
===العین نولا=== | ===العین نولا=== | ||
به این چشمه عدر نیز گفته اند. این چشمه در نزدیکی مسجدی است که پیامبر در راه ذی العشیره و به هنگام عزیمت برای رویارویی با کاروان قریش، در آن نمازگزارد. | به این چشمه عدر نیز گفته اند. این چشمه در نزدیکی مسجدی است که پیامبر در راه ذی العشیره و به هنگام عزیمت برای رویارویی با کاروان قریش، در آن نمازگزارد.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222</ref> | ||
===العین الحدث=== | ===العین الحدث=== | ||
از چشمه های وقفی امام علی(ع) در ینبع است. | از چشمه های وقفی امام علی(ع) در ینبع است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222</ref> | ||
===العین العصیبه=== | ===العین العصیبه=== | ||
از چشمه های وقفی ینبع که شامل باریکه هایی از اراضی موات بود. | از چشمه های وقفی ینبع که شامل باریکه هایی از اراضی موات بود.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222</ref> | ||
==در وادی القری== | ==در وادی القری== | ||
وادی القری از توابع خیبر و دارای باغات، نخلستان و چشمه های فراوان بود. امام علی(ع) در زمان حیات پیامبر مالک برخی از باغات و چشمه های این منطقه بود. همچنین قسمتی از این اراضی در زمان عمر به فاتحان وادی القری تعلق گرفت که بخشی نیز سهم امام علی(ع) بود. | وادی القری از توابع خیبر و دارای باغات، نخلستان و چشمه های فراوان بود.<ref>معجم البلدان، ج6،ص 348</ref> امام علی(ع) در زمان حیات پیامبر مالک برخی از باغات و چشمه های این منطقه بود. همچنین قسمتی از این اراضی در زمان عمر به فاتحان وادی القری تعلق گرفت که بخشی نیز سهم امام علی(ع) بود.<ref>وفاءالوفا باخباردارالمصطفی، ج1، ص327، تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | ||
===العین الموات=== | ===العین الموات=== | ||
از چشمه های وقفی امام علی(ع) در وادی القری بود. | از چشمه های وقفی امام علی(ع) در وادی القری بود.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224</ref> | ||
===العین الناقة=== | ===العین الناقة=== | ||
العین الناقة که به آن «العین الحسن» نیز گفته اند در بیره از سرزمین علا واقع بود. | العین الناقة که به آن «العین الحسن» نیز گفته اند در بیره از سرزمین علا واقع بود.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224</ref> | ||
==در وادی ترعه== | ==در وادی ترعه== | ||
صحرایی در حدود فدک با نخلستان و آبشاری کوچک. | صحرایی در حدود فدک با نخلستان و آبشاری کوچک.<ref>تاریخ المدینه المنوره،ج1،ص225</ref> | ||
===الاسحن=== | ===الاسحن=== | ||
دره ای به نام الاسحن در وادی ترعه که از موقوفات امام(ع) است. | دره ای به نام الاسحن در وادی ترعه که از موقوفات امام(ع) است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | ||
===القصبیه=== | ===القصبیه=== | ||
نام دره ای بین مدینه و خیبر و مشتمل بر باغی حوالی فدک، که از موقوفات امام علی(ع) در وادی ترعه است. | نام دره ای بین مدینه و خیبر <ref>معجم البلدان، ج10، ص1220</ref>و مشتمل بر باغی حوالی فدک، که از موقوفات امام علی(ع) در وادی ترعه است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | ||
==اذینه== | ==اذینه== | ||
یکی از وادی های قبلیه اطراف مدینه است که املاک و بردگان آن وقف شده اند. | یکی از وادی های قبلیه اطراف مدینه است<ref>معجم البلدان، ج4، ص320</ref> که املاک و بردگان آن وقف شده اند.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | ||
==فقیر(فقرین)== | ==فقیر(فقرین)== | ||
اسم دو مکانی است واقع در عالیه و نزدیک مدینه. این اماکن اراضی حاصلخیزی بودند که پیامبر به امام علی(ع) بخشید. این اراضی توسط امام علی(ع) وقف شدند. | اسم دو مکانی است واقع در عالیه و نزدیک مدینه. این اماکن اراضی حاصلخیزی بودند که پیامبر به امام علی(ع) بخشید.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص226</ref> این اراضی توسط امام علی(ع) وقف شدند.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225، اختیار معرفةالرجال(خلاصه رجال کشی)، ج9، ص146</ref> | ||
==حره الرجلاء(حرة رجلی)== | ==حره الرجلاء(حرة رجلی)== | ||
نسخهٔ ۸ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۳۶
وقف به معنای« حفظ اصل مال و استفاده از منافع آن برای تأمین نیازهای دیگران» سنتی است که با ظهور اسلام جایگاه ویژه‌ای بین مسلمانان به منظور کمک به اقشار ضعیف پیدا کرد.
در راستای این اصل اسلامی، امام علی(ع) موقوفات زیادی از خود بجا گذاشت. عمده این موقوفات مربوط به دوران 25 ساله سکوت ایشان قبل از خلافت است.
این موقوفات شامل چاه، چشمه، مسجد و نیز خانه می باشد. شرح این موقوفات در وقف نامه عمومی امام علی(ع) ذکر شده که امام موسی کاظم (ع) در روایتی صحیح آن را نقل کرده است.
در ینبع
ینبع نام منطقه ای در 165 کیلومتری غرب مدینه، شهری بین مکه و مدینه و در ساحل دریای سرخ است.[۱]
اقامت علی(ع) در ینبع ظاهرا در اوایل دوره خلفا بوده و تا نزدیکی زمان خلافت آن حضرت ادامه داشته است. در این مدت امام علی(ع) چاه‌هایی زیادی که بالغ بر 100 [۲]تا 170 [۳]حلقه ذکر شده را حفر و وقف نمود.
البغیبغات(بغیبغه)
موقوفه بغیبغات شامل چاه و مزرعه می‌شد.
چاه بغیبغه اولین چاهی است امام علی(ع) در ینبع کرد[۴] و مشتمل بر چندین چشمه به نام های: خیف الأراک، خیف لیلی و خیف بسطاس [۵]و وقف بینوایان، درراه ماندگان و فقرا بود.[۶]
مزرعه ای پربار که ینبع النخل نیز نامیده شده است و وقف مسلمانان تهی دست بود.[۷]
العین أبی نیزر
این چشمه به نام أبی نیزر، برده آزاد شده امام علی(ع) نام گذاری شد. این چشمه در نزدیکی بغیبغه قرارداشت و صیغه وقف این دو همزمان توسط امام علی خوانده شد.[۸]
العین البحیر
از چشمه های وقفی امام در ینبع است.[۹]
العین نولا
به این چشمه عدر نیز گفته اند. این چشمه در نزدیکی مسجدی است که پیامبر در راه ذی العشیره و به هنگام عزیمت برای رویارویی با کاروان قریش، در آن نمازگزارد.[۱۰]
العین الحدث
از چشمه های وقفی امام علی(ع) در ینبع است.[۱۱]
العین العصیبه
از چشمه های وقفی ینبع که شامل باریکه هایی از اراضی موات بود.[۱۲]
در وادی القری
وادی القری از توابع خیبر و دارای باغات، نخلستان و چشمه های فراوان بود.[۱۳] امام علی(ع) در زمان حیات پیامبر مالک برخی از باغات و چشمه های این منطقه بود. همچنین قسمتی از این اراضی در زمان عمر به فاتحان وادی القری تعلق گرفت که بخشی نیز سهم امام علی(ع) بود.[۱۴]
العین الموات
از چشمه های وقفی امام علی(ع) در وادی القری بود.[۱۵]
العین الناقة
العین الناقة که به آن «العین الحسن» نیز گفته اند در بیره از سرزمین علا واقع بود.[۱۶]
در وادی ترعه
صحرایی در حدود فدک با نخلستان و آبشاری کوچک.[۱۷]
الاسحن
دره ای به نام الاسحن در وادی ترعه که از موقوفات امام(ع) است.[۱۸]
القصبیه
نام دره ای بین مدینه و خیبر [۱۹]و مشتمل بر باغی حوالی فدک، که از موقوفات امام علی(ع) در وادی ترعه است.[۲۰]
اذینه
یکی از وادی های قبلیه اطراف مدینه است[۲۱] که املاک و بردگان آن وقف شده اند.[۲۲]
فقیر(فقرین)
اسم دو مکانی است واقع در عالیه و نزدیک مدینه. این اماکن اراضی حاصلخیزی بودند که پیامبر به امام علی(ع) بخشید.[۲۳] این اراضی توسط امام علی(ع) وقف شدند.[۲۴]
حره الرجلاء(حرة رجلی)
حرة الرجلاء زمینی بود صاف و پراز سنگ در دیار بنی القین بن جسر مابین مدینه و شام.[۲۵]
ذات کمات
ذات کمات شامل چهار چاه به نام های: ذوات العشرا، قعین، معید، رعوان از موقوفات امام علی(ع) در منطقه حرةالرجلاست.[۲۶]
الاحمر
وادی الاحمر بخشی از آن موقوفه بود و بخشی دیگر نیز با بخشش امام علی(ع) به آل مناع از طایفه بنی عدی تعلق یافت.[۲۷]
البیضاء
وادی البیضا مشتمل بر چند مزرعه و چند قطعه زمین، از موقوفات امام علی(ع) در حرةالرجلاست.[۲۸]
عبادان
عبادان در سمت غربی دجله و شمال بصره به صورت جزیره ای بین دو نهر قرار داشت.[۲۹] امام علی(ع) چاهی در این منطقه حفر و وقف نمود.[۳۰]
ادبیه
ادبیه واقع در صحرای إضم در اطراف مدینه، شامل موقوفاتی از امام علی(ع) است.[۳۱]
بئر الملک
بئر الملک چاهی است در شمال مدینه در وادی قناة که از موقوفات امام علی(ع) بشمار می رود.[۳۲]
عین السکر
امام علی(ع) مزرعه ای را در عین السکر وقف کرد.[۳۳]
عقیق الاکبر
وادی عقیق در مدینه به سه قسمت صغیر، کبیر و اکبر تقسیم شده بود.[۳۴] عقیق اکبر که به بئر علی و آبار علی نیز معروف شد مشتمل بر چندین چاه بود که امام علی(ع) آن ها را وقف نمود. تعداد این چا ه ها 23 حلقه ذکر شده است که کنار مسجد شجره قرار داشتند.[۳۵]
جحفه
قریه ای بین راه مدینه و مکه که میقات اهل مصر و شام بود. این روستا که پیشتر مهیعه نامیده می شد از موقوفات امام علی بشمار می رود.[۳۶]
سویعه(سویقه)
مکانی در نزدیکی مدینه که آل علی(ع) در آن سکونت داشتند و از موقوفات امام علی(ع) بشمار می آمد. چاه ها و چشمه های زیادی در سویعه توسط امام علی(ع)حفر و وقف شد.[۳۷]
چاه هایی دیگر
چا ه هایی در راه مکه، چاهی در مدینه نزدیک مسجد فتح، چاهی در راه مدینه، چاهی در کوفه و چاههی در بصره، از دیگر موقوفات امام علی(ع) در حفر چاه بشمار می آیند.[۳۸]
مساجد وقفی امام علی(ع)
امام علی(ع) علاوه بر مشارکت در ساخت مساجد مانند مسجدالنبی، شش باب مسجد بنا و وقف نمود.
مسجد الفتح
این مسجد در مدینه و در مکانی که دعای پیامبر برای پیروزی مسلمانان در جنگ خندق به اجابت رسید، احداث شد.[۳۹]
مسجدالجامع البصره[۴۰]
مسجدی در منطقه احد
این مسجد مقابل قبر حمزه، عموی پیامبر قرار داشت.[۴۱]
مسجدی در میقات حج[۴۲]
مسجدی در کوفه[۴۳]
مسجدی در عبادان[۴۴]
املاک و خانه های موقوفه امام علی(ع)
خانه ای در محله بنی زریق
امام علی(ع) خانه ای در محله بنی زریق را به خاله های خود وقف نمود.[۴۵]
- ↑ معجم البلدان، ج1، ص658
- ↑ مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)، ج2، ص132
- ↑ بحارالانوار، ج41، ص32
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص220
- ↑ وفالوفاءباخباردارالمصطفی، ج3، ص277
- ↑ وفاالوفءباخباردارالمصطفی، ج4، ص1150
- ↑ وسائل الشیعه، ج19، ص196، وفاءالوفا باخباردارالمصطفی، ج2، ص263
- ↑ وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی، ج1، ص127
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ معجم البلدان، ج6،ص 348
- ↑ وفاءالوفا باخباردارالمصطفی، ج1، ص327، تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224
- ↑ تاریخ المدینه المنوره،ج1،ص225
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225
- ↑ معجم البلدان، ج10، ص1220
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225
- ↑ معجم البلدان، ج4، ص320
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص226
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225، اختیار معرفةالرجال(خلاصه رجال کشی)، ج9، ص146
- ↑ وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی، ج2، ص288
- ↑ تاریخ المدینه المنوره،ج1،ص222
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ معجم البلدان، ج1، ص166
- ↑ مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)، ج2، ص132
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص223
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص223
- ↑ معجم البلدان، ج4، ص139
- ↑ تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ص 403
- ↑ معجم البلدان، ج2، ص111 و مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)،ج2، ص115
- ↑ معجم البلدان، ج3، ص 386
- ↑ مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)، ج2، ص 132
- ↑ معجم البلدان، ج9، ص 120
- ↑ بحارالانوار، ج41، ص32
- ↑ تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ص211
- ↑ بحارالانوار، ج41، ص32
- ↑ بحارالانوار، ج41، ص32
- ↑ مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)، ج2، ص135
- ↑ وسائل الشیعه، ج19، ص 187