رکن حجرالاسود: تفاوت میان نسخه‌ها
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
رکن حجر الاسود، از ارکان کعبه و رکن آغاز طواف است. ساختمان کعبه به شکل مربع مستطيل و داراي چهار ضلع است که هر ضلع آن را رکن کعبه مي‌نامند. رکن حجرالاسود که در جنوب شرقي کعبه واقع شده، نقطه شروع طواف است<ref>اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ رحلة ابن جبير، ص 53</ref>و در ارتفاع يک و نيم متري آن، حجرالاسود قرار دارد؛<ref>التاریخ القویم، ج3، ص236؛ مرآه الحرمين، ج1، ص264</ref> از اين رو به رکن حجرالاسود يا | رکن حجر الاسود، از [[ارکان کعبه]] و رکن آغاز [[طواف]] است. ساختمان [[بیت‌الله|کعبه]] به شکل مربع مستطيل و داراي چهار ضلع است که هر ضلع آن را [[رکن کعبه]] مي‌نامند. رکن حجرالاسود که در جنوب شرقي کعبه واقع شده، نقطه شروع [[طواف]] است<ref>اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ رحلة ابن جبير، ص 53</ref>و در ارتفاع يک و نيم متري آن، [[حجر الاسود|حجرالاسود]] قرار دارد؛<ref>التاریخ القویم، ج3، ص236؛ مرآه الحرمين، ج1، ص264</ref> از اين رو به رکن حجرالاسود يا [[رکن الاسود]] مشهور گرديده است. برخي، از آن با نام [[رکن شرقي]] ياد کرده‌اند.<ref>رحله ابن جبير، ص53</ref> گاه به هر دو رکن حجرالاسود و [[رکن یمانی]]، به سبب واقع بودن در سمت اهل [[یمن|يمن]]، رکن يماني گفته شده است.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص258</ref>واژه رکن به وفور به [[حجر الاسود|حجرالاسود]]، اطلاق ميگردد و در بسياري از کاربردها، منظور از رکن همان [[حجر الاسود]] است.<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص134؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ نک: آثار البلاد و اخبار العباد، ص118</ref> | ||
==محل رکن حجرالاسود== | ==محل رکن حجرالاسود== | ||
شهرت رکن حجرالاسود بيشتر از ديگر ارکان کعبه است. اين رکن نزديک‌ترين رکن به درب ورودي کعبه است و روبروي چاه زمزم قرار دارد و در مقابل رکن حجر الاسود، کوه معروف ابوقُبيس واقع شده است.<ref>احسن التقاسیم، ص72</ref> | شهرت رکن حجرالاسود بيشتر از ديگر [[ارکان کعبه]] است. اين رکن نزديک‌ترين رکن به درب ورودي [[بیت‌الله|کعبه]] است و روبروي [[زمزم|چاه زمزم]] قرار دارد و در مقابل رکن حجر الاسود، کوه معروف [[کوه ابوقبیس|ابوقُبيس]] واقع شده است.<ref>احسن التقاسیم، ص72</ref> | ||
فاصله رکن حجر اسود تا رکن | فاصله رکن حجر اسود تا [[رکن عراقی|رکن عراقي]]، ۱۱٫۶۸ متر و تا رکن يماني بيش از 10متر است.<ref>اثارة الترغیب، ج1، ص227؛ الاعلاق النفیسه، ص30</ref>رکن حجر الاسود سمت قبله مناطق جنوبي [[حجاز]] و کشورهاي استراليا، هند و چين است که در محاذات اين رکن واقع‌اند.<ref>مرآه الحرمين، ج1، ص264</ref> | ||
==رکن حجرالسود قبل از اسلام== | ==رکن حجرالسود قبل از اسلام== | ||
پيش از اسلام زائران طواف خود را از کنار بت اُساف و با استلام آن آغاز | پيش از اسلام زائران [[طواف]] خود را از کنار بت [[اساف|اُساف]] و با [[استلام]] آن آغاز ميکردند پس از آن [[حجر الاسود|حجرالاسود]] را [[استلام]] كرده، سپس [[بیت‌الله|كعبه]] را در سمت راست خود قرار داده، به [[طواف]] مىپرداختند و بعد از اتمام [[هفت شوط]]، بار ديگر ركن حجر و سپس بت [[نائله]] را [[استلام]] مىكردند.<ref>تاريخ مکه، ص39</ref> | ||
==رکن حجرالاسود بعد از اسلام== | ==رکن حجرالاسود بعد از اسلام== | ||
پس از ظهور | پس از ظهور [[اسلام]]، [[پيامبر(ص)|پيامبر اکرم(ص)]] رکن حجر الاسود را به همراه [[رکن یمانی|رکن يماني]] مورد توجه قرار داد و اصحاب خود را به رعايت احترام آن و انجام آداب و اعمال خاص آن توصيه کرد و [[استلام]] آن را سبب بخشش گناهان مي‌دانست.<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص127؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص331؛ اثارة الترغیب، ج1، ص258</ref>از اين رو [[استلام]] رکن در هر دور از [[طواف]] با اين قيد که موجب زحمت [[طواف|طواف کنندگان]] نشود، از آداب طواف بود و حضرت خود همواره به استلام با دست راست و سپس بوسيدن رکن حجر و يا دست خود مقيد بود.<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص117؛ تهنئه اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام، ص 22؛ التاريخ القويم، ج3، ص256</ref> در روايتى از [[امام باقر (ع)]] نقل شده است كه [[پيامبر(ص)]] دو [[رکن یمانی|ركن يمانى]] و اسود را استلام مىكرد و آنها را مىبوسيد و صورتش را بر آنها مىنهاد.<ref>الكافى، ج 4، ص 408</ref>صحابه نيز به [[استلام]] رکن اهتمام داشتند.<ref>اخبار مکه، الازرقی ج1، ص332 - 339؛ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص144؛ التاريخ القويم، ج3، ص256</ref>بر اين اساس در برخي منابع [[اهل سنت]]، استلام رکن حجر الاسود مستحب دانسته شده است.<ref>التاريخ القويم، ج3، ص 255</ref> نيز شماري از فقيهان [[شيعه]] بااستناد به روايات، [[استلام]] رکن حجر الاسود و ديگر ارکان را مستحب شمرده‌اند.<ref>الاستبصار، ج2، ص216؛ مصباح المتهجد، ص681؛ السرائر، ج1، ص572</ref> | ||
==استلام رکن حجرالاسود== | ==استلام رکن حجرالاسود== | ||
[[استلام]] رکن تنها در [[طواف]] انجام نمي‌شد، بلکه صحابه و بزرگان ديني در هر فرصت نسبت به استلام رکن اقدام ميکردند؛ استلام پس از نماز جماعت توسط امامان [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] و [[استلام]] در هر بار ورود به مسجد از جمله گزارش‌هاي منابع است.<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص130 - 134؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص334-335</ref>مسلمانان به تأسي از پيامبر پس از استلام رکن دستان خود را مي بوسيدند.<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص157 - 159؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص334</ref>شماري از فقيهان [[شيعه]] به استحباب و برتري استقبال رکن حجرالاسود به هنگام نماز گزاردن درون [[بیت‌الله|کعبه]] فتوا داده‌اند.<ref>من لا يحضره الفقيه، ج1، ص274؛ الحدائق الناضره، ج6، ص381؛ رياض المسائل، ج3، ص116</ref> | |||
استلام رکن | به رغم وجود روايات و دلالت سيره نبوي در انجام استلام رکن در حين [[طواف]]، کساني از [[صحابه پیامبر|صحابه]] در طواف خود، [[استلام]] رکن نمي‌کردند و تنها به گفتن [[تکبیر|تکبير]] قناعت مي کردند؛<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص147 – 148</ref>گاه نيز در زمان تکبير تنها دست خود را بلند ميکردند.<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص148</ref> | ||
==دعاهای پیامبر در رکن حجرالاسود== | ==دعاهای پیامبر در رکن حجرالاسود== | ||
به گزارش منابع، پيامبر(ص)ميان رکن حجر و رکن يماني دعاهايي را زمزمه و يا توصيه مي کرد: الّلهم ربّنا آتنا في الدنيا حسنة و في الآخرة حسنة و قنا عذاب النار و يا الّلهم إنّي أعوذ بك من الكفر و الفقر<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص145</ref> از جمله اين ادعيه است. همچنين دعاهاي متعددي از صحابه به نقل از پيامبر(ص) حين استلام رکن وارد شده است: بسم الله و الله اکبر، بسم اللّه و اللّه اكبر على ما هدانا اللّه، لا اله الا اللّه وحده لا شريك له، آمنت بالله و كفرت بالطاغوت<ref>اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص339</ref> و باسم اللّه و اللّه أكبر إيمانا باللّه و تصديقا لإجابة محمد صلى اللّه عليه و سلم.<ref>التاريخ القويم، ج3، ص257</ref> | به گزارش منابع، [[پيامبر(ص)]] ميان رکن حجر و [[رکن یمانی|رکن يماني]] دعاهايي را زمزمه و يا توصيه مي کرد: الّلهم ربّنا آتنا في الدنيا حسنة و في الآخرة حسنة و قنا عذاب النار و يا الّلهم إنّي أعوذ بك من الكفر و الفقر<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص145</ref> از جمله اين ادعيه است. همچنين دعاهاي متعددي از صحابه به نقل از پيامبر(ص) حين استلام رکن وارد شده است: بسم الله و الله اکبر، بسم اللّه و اللّه اكبر على ما هدانا اللّه، لا اله الا اللّه وحده لا شريك له، آمنت بالله و كفرت بالطاغوت<ref>اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص339</ref> و باسم اللّه و اللّه أكبر إيمانا باللّه و تصديقا لإجابة محمد صلى اللّه عليه و سلم.<ref>التاريخ القويم، ج3، ص257</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
نسخهٔ ۲۴ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۳۷
رکن حجر الاسود، از ارکان کعبه و رکن آغاز طواف است. ساختمان کعبه به شکل مربع مستطيل و داراي چهار ضلع است که هر ضلع آن را رکن کعبه مي‌نامند. رکن حجرالاسود که در جنوب شرقي کعبه واقع شده، نقطه شروع طواف است[۱]و در ارتفاع يک و نيم متري آن، حجرالاسود قرار دارد؛[۲] از اين رو به رکن حجرالاسود يا رکن الاسود مشهور گرديده است. برخي، از آن با نام رکن شرقي ياد کرده‌اند.[۳] گاه به هر دو رکن حجرالاسود و رکن یمانی، به سبب واقع بودن در سمت اهل يمن، رکن يماني گفته شده است.[۴]واژه رکن به وفور به حجرالاسود، اطلاق ميگردد و در بسياري از کاربردها، منظور از رکن همان حجر الاسود است.[۵]
محل رکن حجرالاسود
شهرت رکن حجرالاسود بيشتر از ديگر ارکان کعبه است. اين رکن نزديک‌ترين رکن به درب ورودي کعبه است و روبروي چاه زمزم قرار دارد و در مقابل رکن حجر الاسود، کوه معروف ابوقُبيس واقع شده است.[۶]
فاصله رکن حجر اسود تا رکن عراقي، ۱۱٫۶۸ متر و تا رکن يماني بيش از 10متر است.[۷]رکن حجر الاسود سمت قبله مناطق جنوبي حجاز و کشورهاي استراليا، هند و چين است که در محاذات اين رکن واقع‌اند.[۸]
رکن حجرالسود قبل از اسلام
پيش از اسلام زائران طواف خود را از کنار بت اُساف و با استلام آن آغاز ميکردند پس از آن حجرالاسود را استلام كرده، سپس كعبه را در سمت راست خود قرار داده، به طواف مىپرداختند و بعد از اتمام هفت شوط، بار ديگر ركن حجر و سپس بت نائله را استلام مىكردند.[۹]
رکن حجرالاسود بعد از اسلام
پس از ظهور اسلام، پيامبر اکرم(ص) رکن حجر الاسود را به همراه رکن يماني مورد توجه قرار داد و اصحاب خود را به رعايت احترام آن و انجام آداب و اعمال خاص آن توصيه کرد و استلام آن را سبب بخشش گناهان مي‌دانست.[۱۰]از اين رو استلام رکن در هر دور از طواف با اين قيد که موجب زحمت طواف کنندگان نشود، از آداب طواف بود و حضرت خود همواره به استلام با دست راست و سپس بوسيدن رکن حجر و يا دست خود مقيد بود.[۱۱] در روايتى از امام باقر (ع) نقل شده است كه پيامبر(ص) دو ركن يمانى و اسود را استلام مىكرد و آنها را مىبوسيد و صورتش را بر آنها مىنهاد.[۱۲]صحابه نيز به استلام رکن اهتمام داشتند.[۱۳]بر اين اساس در برخي منابع اهل سنت، استلام رکن حجر الاسود مستحب دانسته شده است.[۱۴] نيز شماري از فقيهان شيعه بااستناد به روايات، استلام رکن حجر الاسود و ديگر ارکان را مستحب شمرده‌اند.[۱۵]
استلام رکن حجرالاسود
استلام رکن تنها در طواف انجام نمي‌شد، بلکه صحابه و بزرگان ديني در هر فرصت نسبت به استلام رکن اقدام ميکردند؛ استلام پس از نماز جماعت توسط امامان مسجدالحرام و استلام در هر بار ورود به مسجد از جمله گزارش‌هاي منابع است.[۱۶]مسلمانان به تأسي از پيامبر پس از استلام رکن دستان خود را مي بوسيدند.[۱۷]شماري از فقيهان شيعه به استحباب و برتري استقبال رکن حجرالاسود به هنگام نماز گزاردن درون کعبه فتوا داده‌اند.[۱۸]
به رغم وجود روايات و دلالت سيره نبوي در انجام استلام رکن در حين طواف، کساني از صحابه در طواف خود، استلام رکن نمي‌کردند و تنها به گفتن تکبير قناعت مي کردند؛[۱۹]گاه نيز در زمان تکبير تنها دست خود را بلند ميکردند.[۲۰]
دعاهای پیامبر در رکن حجرالاسود
به گزارش منابع، پيامبر(ص) ميان رکن حجر و رکن يماني دعاهايي را زمزمه و يا توصيه مي کرد: الّلهم ربّنا آتنا في الدنيا حسنة و في الآخرة حسنة و قنا عذاب النار و يا الّلهم إنّي أعوذ بك من الكفر و الفقر[۲۱] از جمله اين ادعيه است. همچنين دعاهاي متعددي از صحابه به نقل از پيامبر(ص) حين استلام رکن وارد شده است: بسم الله و الله اکبر، بسم اللّه و اللّه اكبر على ما هدانا اللّه، لا اله الا اللّه وحده لا شريك له، آمنت بالله و كفرت بالطاغوت[۲۲] و باسم اللّه و اللّه أكبر إيمانا باللّه و تصديقا لإجابة محمد صلى اللّه عليه و سلم.[۲۳]
پانویس
- ↑ اخبار مکه، الازرقی ج1، ص65؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ رحلة ابن جبير، ص 53
- ↑ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ مرآه الحرمين، ج1، ص264
- ↑ رحله ابن جبير، ص53
- ↑ صبح الاعشی، ج4، ص258
- ↑ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص134؛ التاریخ القویم، ج3، ص236؛ نک: آثار البلاد و اخبار العباد، ص118
- ↑ احسن التقاسیم، ص72
- ↑ اثارة الترغیب، ج1، ص227؛ الاعلاق النفیسه، ص30
- ↑ مرآه الحرمين، ج1، ص264
- ↑ تاريخ مکه، ص39
- ↑ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص127؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص331؛ اثارة الترغیب، ج1، ص258
- ↑ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص117؛ تهنئه اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام، ص 22؛ التاريخ القويم، ج3، ص256
- ↑ الكافى، ج 4، ص 408
- ↑ اخبار مکه، الازرقی ج1، ص332 - 339؛ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص144؛ التاريخ القويم، ج3، ص256
- ↑ التاريخ القويم، ج3، ص 255
- ↑ الاستبصار، ج2، ص216؛ مصباح المتهجد، ص681؛ السرائر، ج1، ص572
- ↑ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص130 - 134؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص334-335
- ↑ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص157 - 159؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص334
- ↑ من لا يحضره الفقيه، ج1، ص274؛ الحدائق الناضره، ج6، ص381؛ رياض المسائل، ج3، ص116
- ↑ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص147 – 148
- ↑ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص148
- ↑ اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص145
- ↑ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص339
- ↑ التاريخ القويم، ج3، ص257