زیارتگاه رأس الحسین(معرة النعمان)

زیارتگاه معرة النعمان، به واسطه قرارداشتن سر امام حسین(ع) در آن به هنگام عبور کاروان اسرا کربلا به شام بنا شده است.

وجه تسمیه معرة النعمان

معرةالنعمان، از شهرهاي تاريخي سوريه است که امروزه تابع استان ادلب و ميان جاده اصلي دو شهر حماه و حلب قرار دارد. فاصله آن از حلب 68 کيلومتر، و از حماه 57 کيلومتر است. در وجه تسميه آن گفته‌اند که نعمان بن بشير در صدر اسلام، در اين شهر زندگي مي‌کرده است.

مسجدجامعه معرة النعمان

خطا در ایجاد بندانگشتی: پرونده وجود ندارد

معمرة النعمان

در مرکز شهر معرةالنعمان، مسجد جامع قديمي و وسيعي وجود دارد که از نظر تاريخي و معماري، از مهم‎ترين مساجد جامع سوريه به شمار مي‌آيد. در اين مسجد جايگاهي وجود دارد که اهالي، آن را از نقاط محل قرار دادن سر امام حسين(ع) در مسير انتقال آن به دمشق مي‌دانند.

تاریخچه

برخي، تاريخ بناي مسجد جامع معرةالنعمان را از دوره عمر بن خطاب دانسته‌اند و گفته‌اند که محل مسجد، پيش از اسلام، کليساي جامع شهر بوده است. اما پس از فتح آن به دست ابوعبيدة بن جرّاح، او با اهالي اين شهر توافق کرد تا کليسا را به مسجد تبديل کند.اين مسجد دو بار آتش‌ گرفته است: بار اول «نکفور فوکاس»، امپراتور بيزانس، در سال 357 ه‍ .ق، و بار دوم صليبيان در سال 492 ه‍ .ق آن را آتش زده‌اند.ساختمان کنوني مسجد از آثار دوره ايوبي است و کتيبه‌هايي نيز در آن وجود دارد که بيانگر بازسازي بخش‌هاي مختلف آن در دوره مملوکي است.

صحنها و شبستان

نماي کلي مسجد شامل صحن وسيع مرکزي، شبستان بزرگ اصلي در جنوب آن و يک شبستان زمستاني کوچک در شمال آن است. دو ورودي اصلي مسجد، در ضلع شرقي و غربي صحن قرار دارد. در زاويه شمال غربي مسجد، مناره مربع مرتفعي وجود دارد که از نظر معماري، از مناره مسجد جامع حلب الگو گرفته است. ميان صحن، دو گنبد کوچک وجود دارد که يکي از آنها، وضوخانه است. شبستان مسجد، داراي هشت ورودي به صحن مسجد است و از داخل با رديفي از ستون‌هاي سنگي مربع، به دو بخش تقسيم شده است. همچنين شش گنبد در دو رديف، در بخش مرکزي آن به چشم مي‌خورد.

جایگاه سر امام حسین

جايگاه منسوب به سر امام حسين(ع)، در سمت شرقي ديوار جنوبي صحن، ميان ورودي هفتم و هشتم شبستان مسجد، براساس شمارش آنها از سمت غرب، قرار دارد. اين جايگاه شامل طاقچه کوچکي است که زير آن، يک حوض سنگي وجود دارد.

اختلاف آرای مورخان در جایگاه سر

«محمد سليم جندي» (متوفاي 1375 ه‍ .ق)، صاحب تاريخ معرةالنعمان، در انتساب اين جايگاه به امام حسين(ع) ترديد کرده و نوشته است که گروهي از ايرانيان را ديده بود که اين طاقچه را لمس مي‌کردند و به آب آن تبرک مي‌جستند؛ زيرا يکي از اهالي به آنها گفته بود که اينجا محل گذاشتن سر امام حسين(ع) در مسير آن به شام بوده است. جندي در ادامه مي‌گويد که بي‌شک، آن مرد ‌خواسته آنها را فريب دهد و به اين شيوه، از آنها پول بگيرد. اما برخي از مردم، اين موضوع را پذيرفته‌اند؛ به طوري‌که به يک اعتقاد تبديل شده است.

اما در برخي از سفرنامه‌هاي حج ايرانيان در دوره قاجار، که نويسندگانش حتي حدود يک قرن پيش از تأليف کتاب جندي، از معرةالنعمان عبور کرده‌اند، اين جايگاه را مقام رأس الحسين(ع) دانسته و آن را زيارت کرده‌اند. از آن جمله مي‌توان به محمدولي ميرزاي قاجار (متوفاي 1281ه‍ .ق)، که تاريخ سفر حج وي سال 1260ه‍ .ق بوده، و حاج علي‌خان اعتماد السلطنه (متوفاي 1285 ه‍.ق)، که تاريخ سفر وي سال 1263ه‍ .ق بوده، اشاره کرد.

البته در منابع تاريخي کهن، به اين جايگاه اشاره‌اي نشده است و صحت و انتساب قطعي اين جايگاه به سر امام حسين، نيازمند شواهد تاريخي محکم‌تري است. با اين حال، معرةالنعمان از شهرهايي است که در مسير کاروان اسراي اهل‌بيت، و سرهاي شهداي کربلا قرار داشته است.