کاربر:Salar/صفحه تمرین۲: تفاوت میان نسخه‌ها
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
|||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
'''واجب کفایی:''' عملی است که با انجام برخی از مکلفان، از عهده دیگران ساقط می‌شود و انجام آن بر آنان واجب نیست مانند جهاد، امر به معروف و نهى از منكر. | '''واجب کفایی:''' عملی است که با انجام برخی از مکلفان، از عهده دیگران ساقط می‌شود و انجام آن بر آنان واجب نیست مانند جهاد، امر به معروف و نهى از منكر. | ||
|- | |- | ||
| تَعَبُّدی و تَوَصُّلی|| '''واجب تعبدی:''' | | تَعَبُّدی و تَوَصُّلی|| '''واجب تعبدی:''' واجبى است كه صحّت آن مشروط به قصد قربت است و بدون چنين قصدى، تكليف از انسان ساقط نمى‌شود؛ مانند نماز، روزه، خمس و زكات. | ||
'''واجب توصلی:''' | '''واجب توصلی:''' آن است كه قصد قربت در آن معتبر نيست و مقصود از آن تنها اقامه واجب است؛ مانند: شستن بدن و لباس براى نماز كه البته در همين موارد نيز اگر مكلّف قصد قربت كند پاداش مى‌برد. | ||
|- | |- | ||
| تعیینی و | | تعیینی و تخییری|| '''واجب تعیینی:''' عمل معيّن و مشخّصى است كه وجوب به آن تعلّق گرفته و مكلّف بايد همان عمل را انجام دهد و گر نه تكليف از او ساقط نمى‌شود، مانند نمازهاى يوميّه، روزه ماه رمضان، خمس و زكات. | ||
'''واجب ''' | '''واجب تخییری:''' عبارت است از اين كه دو يا چند عمل در رديف هم باشند و تنها انجام يكى از آنها بر مكلّف واجب باشد، به طورى كه هر كدام از آنها را به انتخاب خودش انجام دهد تكليف از او ساقط مى‌شود؛ مانند تخيير در كفّاره روزه رمضان (كه مخيّر بين دو ما ه روزه يا اطعام شصت فقير يا آزاد كردن يك بنده است) و تخيير بين نماز جمعه و نماز ظهر (در زمان غيبت امام عصر (ع)). | ||
|- | |- | ||
| نفسی و غیری|| '''واجب ''' | | نفسی و غیری|| '''واجب نفسی:''' عمل واجبى است كه داراى مصلحت ذاتى و مطلوب شارع مقّدس اسلام باشد، مثل نماز و حجّ. | ||
'''واجب ''' | '''واجب غیری:''' آن است كه خود عمل، مطلوب نباشد، بلكه براى رسيدن به عمل ديگر، واجب شود، مثل وضو و شستن لباس براى نماز يا تهيه گذرنامه و ساير وسايل سفر براى حج. | ||
|- | |- | ||
| موقت و غیر موقت|| '''واجب ''' | | موقت و غیر موقت|| '''واجب موقت:''' آن است كه براى انجامش، زمان خاصّى تعيين شده باشد؛ مانند نمازهاى يوميّه (واجب موقّت مُوسَّع) و روزه ماه رمضان (واجب موقّت مُضيَّق). | ||
'''واجب ''' | '''واجب غیر موقت:''' آن است كه مربوط به زمان خاصّى نباشد، مانند: راست‌گويى و عدالت. | ||
|- | |- | ||
| مطلق و مقید|| '''واجب ''' | | مطلق و مقید|| '''واجب مطلق:''' آن است كه وجوبش بجز شروط عمومى تكليف (مثل بلوغ و عقل)، بر چيز ديگرى متوقّف نباشد. بيش‌تر واجبات اين گونه است؛ مانند نماز و روزه. | ||
'''واجب ''' | '''واجب مقید:''' آن است كه وجوبش علاوه بر شروط عمومى تكليف، شرط ديگرى نيز داشته باشد؛ مانند حجّ كه وجوب آن متوقّف و مشروط بر استطاعت است. | ||
|} | |} | ||
نسخهٔ ۶ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۵۲
واجب
مفهوم‌شناسی
واجب یکی از احکام تکلیفی و در اصطلاح فقهی عملی است که انجام آن لازم بوده و هر مکلّفی موظّف است آن را انجام دهد. ترک واجب، گناه بوده و سبب توبیخ و عذاب الهی می‌شود مانند واجب بودن نماز و روزه.[۱]
احکام عملی دستورات و قوانینی درباره عبادات و معاملات است که وظیفه عملی مکلفان را تعیین می‌کند و از همین رو احکام تکلیفی نیز نامیده می‌شود. این احکام به پنج گروه تقسیم می‌شود و از همین رو به آنها احکام پنج‌گانه نیز گفته می‌شود: واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح.[۲]
اقسام واجب
واجب، از جهات گوناگون تقسیم‌بندی می‌شود که عبارت است از:
| نوع واجب | تعریف |
|---|---|
| عینی و کفایی | واجب عینی: عملی است که انجام آن بر هر فردی واجب است و با انجام دادن ديگران، از او ساقط نمى‌شود مانند نماز و روزه.
واجب کفایی: عملی است که با انجام برخی از مکلفان، از عهده دیگران ساقط می‌شود و انجام آن بر آنان واجب نیست مانند جهاد، امر به معروف و نهى از منكر. |
| تَعَبُّدی و تَوَصُّلی | واجب تعبدی: واجبى است كه صحّت آن مشروط به قصد قربت است و بدون چنين قصدى، تكليف از انسان ساقط نمى‌شود؛ مانند نماز، روزه، خمس و زكات.
واجب توصلی: آن است كه قصد قربت در آن معتبر نيست و مقصود از آن تنها اقامه واجب است؛ مانند: شستن بدن و لباس براى نماز كه البته در همين موارد نيز اگر مكلّف قصد قربت كند پاداش مى‌برد. |
| تعیینی و تخییری | واجب تعیینی: عمل معيّن و مشخّصى است كه وجوب به آن تعلّق گرفته و مكلّف بايد همان عمل را انجام دهد و گر نه تكليف از او ساقط نمى‌شود، مانند نمازهاى يوميّه، روزه ماه رمضان، خمس و زكات.
واجب تخییری: عبارت است از اين كه دو يا چند عمل در رديف هم باشند و تنها انجام يكى از آنها بر مكلّف واجب باشد، به طورى كه هر كدام از آنها را به انتخاب خودش انجام دهد تكليف از او ساقط مى‌شود؛ مانند تخيير در كفّاره روزه رمضان (كه مخيّر بين دو ما ه روزه يا اطعام شصت فقير يا آزاد كردن يك بنده است) و تخيير بين نماز جمعه و نماز ظهر (در زمان غيبت امام عصر (ع)). |
| نفسی و غیری | واجب نفسی: عمل واجبى است كه داراى مصلحت ذاتى و مطلوب شارع مقّدس اسلام باشد، مثل نماز و حجّ.
واجب غیری: آن است كه خود عمل، مطلوب نباشد، بلكه براى رسيدن به عمل ديگر، واجب شود، مثل وضو و شستن لباس براى نماز يا تهيه گذرنامه و ساير وسايل سفر براى حج. |
| موقت و غیر موقت | واجب موقت: آن است كه براى انجامش، زمان خاصّى تعيين شده باشد؛ مانند نمازهاى يوميّه (واجب موقّت مُوسَّع) و روزه ماه رمضان (واجب موقّت مُضيَّق).
واجب غیر موقت: آن است كه مربوط به زمان خاصّى نباشد، مانند: راست‌گويى و عدالت. |
| مطلق و مقید | واجب مطلق: آن است كه وجوبش بجز شروط عمومى تكليف (مثل بلوغ و عقل)، بر چيز ديگرى متوقّف نباشد. بيش‌تر واجبات اين گونه است؛ مانند نماز و روزه.
واجب مقید: آن است كه وجوبش علاوه بر شروط عمومى تكليف، شرط ديگرى نيز داشته باشد؛ مانند حجّ كه وجوب آن متوقّف و مشروط بر استطاعت است. |
احکام
پانوشت
منابع
- آشنايى با ابواب فقه، محمد اسماعیل نوری، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
///////////
- آداب الصلواة: روح الله موسوی خمینی، تهران، موسسه چاپ و نشر آثار امام خمینی،۱۳۷۴ش.