بازسازی مسجد النبی (عثمان بن عفان): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۹: خط ۹:
[[عثمان بن عفان]] از سال 24 تا 35 قمری بر جایگاه [[خلافت]] نشست. وی 6 سال پس از شروع خلافت، تصمیم به توسعه و بازسازی [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=64 المدینه المنوره، ص 64]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=65 المدینه المنوره، ص 65]</ref>
[[عثمان بن عفان]] از سال 24 تا 35 قمری بر جایگاه [[خلافت]] نشست. وی 6 سال پس از شروع خلافت، تصمیم به توسعه و بازسازی [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=64 المدینه المنوره، ص 64]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=65 المدینه المنوره، ص 65]</ref>


برخی انگیزه عثمان برای بازسازی [[مسجد]] را، شکایت مردم از کوچک‌بودن فضای مسجد و نیز خرابی [[ستون‌های مسجدالنبی]] دانسته‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=92 عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ص ۹۲]</ref> بر اساس این روایات عثمان در هنگام [[بازسازی مسجدالنبی|توسعه مسجد]] با مردم مشورت کرد و همگی به تخریب و توسعه مسجد رأی دادند.<ref>الدرة الثمینة فی اخبار المدینة، ص 308</ref> اما بنابر روایتی مردم مخالف توسعه مسجد بودند و می‌خواستند به همان شکل سابق باقی بماند {{یادداشت|فکره الناس ذلک و احبوا ان یَدَعَه علی هیئة (وفاء الوفاء، ج۲، ص۲۴۹.)}} و عثمان برای راضی کردن این گروه روایتی از [[حضرت محمد(ص)|پیامبر(ص)]] در ثواب بنا کردن مسجد نقل کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=249 وفاء الوفاء، ج۲، ص ۲۴۹]</ref>
برخی انگیزه عثمان برای بازسازی [[مسجد]] را، شکایت مردم از کوچک‌بودن فضای مسجد و نیز خرابی [[ستون‌های مسجدالنبی]] دانسته‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=92 عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ص ۹۲]</ref> بر اساس این روایات عثمان در هنگام [[بازسازی مسجدالنبی|توسعه مسجد]] با مردم مشورت کرد و همگی به تخریب و توسعه مسجد رأی دادند.<ref>الدرة الثمینة فی اخبار المدینة، ص 308</ref> اما عده‌ای دیگر از پژوهشگران معتقدند که خلیفه سوم برای اجر الهی تصمیم به توسعه مسجد گرفت؛<ref>المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۹۳.</ref> لذا بنابر روایتی مردم مخالف توسعه مسجد بودند و می‌خواستند به همان شکل سابق باقی بماند {{یادداشت|فکره الناس ذلک و احبوا ان یَدَعَه علی هیئة (وفاء الوفاء، ج۲، ص۲۴۹.)}} و عثمان برای راضی کردن این گروه روایتی از [[حضرت محمد(ص)|پیامبر(ص)]] در ثواب بنا کردن مسجد نقل کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=249 وفاء الوفاء، ج۲، ص ۲۴۹]</ref>
 
==گسترش مسجد==
==گسترش مسجد==
بر اساس بررسی برخی پژوهشگران، مسجد در این بازسازی حدود 23% گسترش یافت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=65 المدینه المنوره، ص 65]</ref> در این بازسازی مسجدالنبی از سه جهت [[قبله]]، شمالی و غربی توسعه پیدا کرد. اما به دلیل قرار داشتن خانه [[امهات المؤمنین|همسران پیامبر(ص)]] در دیوار شرقی، مسجد را از جهت شرقی گسترش ندادند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=65 المدینه المنوره، ص65]</ref>
بر اساس بررسی برخی پژوهشگران، مسجد در این بازسازی حدود 23% گسترش یافت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=65 المدینه المنوره، ص 65]</ref> در این بازسازی مسجدالنبی از سه جهت [[قبله]]، شمالی و غربی توسعه پیدا کرد. اما به دلیل قرار داشتن خانه [[امهات المؤمنین|همسران پیامبر(ص)]] در دیوار شرقی، مسجد را از جهت شرقی گسترش ندادند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=65 المدینه المنوره، ص65]</ref>
خط ۳۰: خط ۲۹:


'''محراب:''' در اطراف محل [[محراب]]، مقصوره‌ای (دیواره یا مکانی بسته دور محراب مسجد) از خشت ساختند و پنجره‌هایی در آن قرار دادند که مردم در هنگام نماز از آنجا [[امام جماعت]] را ببینند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=65 المدینه المنوره، ص 65]</ref> این کار پس از قتل [[عمر بن خطاب|عُمر]] و به منظور حفاظت از [[عثمان بن عفان|عثمان]] صورت گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=66 المدینه المنوره، ص 66]</ref>
'''محراب:''' در اطراف محل [[محراب]]، مقصوره‌ای (دیواره یا مکانی بسته دور محراب مسجد) از خشت ساختند و پنجره‌هایی در آن قرار دادند که مردم در هنگام نماز از آنجا [[امام جماعت]] را ببینند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=65 المدینه المنوره، ص 65]</ref> این کار پس از قتل [[عمر بن خطاب|عُمر]] و به منظور حفاظت از [[عثمان بن عفان|عثمان]] صورت گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=66 المدینه المنوره، ص 66]</ref>




==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
* '''الدرة الثمینة فی اخبار المدینة'''، محمد بن النجار، تحقیق صلاح الدین بن عباس شکر، مدینه، مرکز بحثو و دراسات المدینه المنوره، ۱۴۲۶ق.
* '''الدرة الثمینة فی اخبار المدینة'''، محمد بن النجار، تحقیق صلاح الدین بن عباس شکر، مدینه، مرکز بحثو و دراسات المدینه المنوره، ۱۴۲۶ق.
* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶
* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
* '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م.
* '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م.
* '''وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 2001
* '''المسجدالنبوی عبر التاریخ'''، محمد سید الوکیل، دار المجتمع للنشر و التوزیع، جده، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
 
* '''وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 2001م.




نسخهٔ ‏۱۳ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۰۷

بازسازی مسجدالنبی در خلافت عثمان بن عفان شش سال پس از شروع خلافت او آغاز شد. در این بازسازی مسجدالنبی تا 23% گسترش یابد و از سه جهت شمال، جنوب و غرب توسعه پیدا کرد.

برخی منابع دلیل بازسازی مسجد در زمان عثمان را شکایت مردم از کوچک‌بودن فضا و خرابی ستون‌های مسجد دانسته‌اند؛ اما عده‌ای دیگر ذکر می‌کنند که مردم موافق توسعه مسجد نبودند و عثمان با نقل روایتی از پیامبر(ص) مبنی بر ثواب بنا‌کردن مسجد، مردم را راضی به گسترش مسجدالنبی کرد.

در این بازسازی معماری مسجدالنبی تغییراتی پیدا کرد. کاربرد سنگ به جای خشت در مصالح ساخت مسجد از جمله این تغییرات بود. ستون‌ها نیز به جای چوب با سنگ ساخته شدند. سقف‌ها با چوب ساج ساخته و دیوارها نیز با گچ، سفید شد . به منظور حفاظت از خلیفه در هنگام نماز، در اطراف محل محراب، مقصوره‌ای (دیواره‌) از خشت ساخته شد که عثمان در هنگام نماز در آنجا می‌ایستاد.

تصمیم بازسازی

عثمان بن عفان از سال 24 تا 35 قمری بر جایگاه خلافت نشست. وی 6 سال پس از شروع خلافت، تصمیم به توسعه و بازسازی مسجدالنبی گرفت.[۱]

برخی انگیزه عثمان برای بازسازی مسجد را، شکایت مردم از کوچک‌بودن فضای مسجد و نیز خرابی ستون‌های مسجدالنبی دانسته‌اند.[۲] بر اساس این روایات عثمان در هنگام توسعه مسجد با مردم مشورت کرد و همگی به تخریب و توسعه مسجد رأی دادند.[۳] اما عده‌ای دیگر از پژوهشگران معتقدند که خلیفه سوم برای اجر الهی تصمیم به توسعه مسجد گرفت؛[۴] لذا بنابر روایتی مردم مخالف توسعه مسجد بودند و می‌خواستند به همان شکل سابق باقی بماند [یادداشت ۱] و عثمان برای راضی کردن این گروه روایتی از پیامبر(ص) در ثواب بنا کردن مسجد نقل کرد.[۵]

گسترش مسجد

بر اساس بررسی برخی پژوهشگران، مسجد در این بازسازی حدود 23% گسترش یافت.[۶] در این بازسازی مسجدالنبی از سه جهت قبله، شمالی و غربی توسعه پیدا کرد. اما به دلیل قرار داشتن خانه همسران پیامبر(ص) در دیوار شرقی، مسجد را از جهت شرقی گسترش ندادند.[۷]

ویژگی‌های توسعه دوره عثمان

مساحت: طول مسجد در حدود 160 ذراع (79/68متر) بیشتر شد. 9 ذراع در جهت قبله (یک رواق) و 9 ذراع در جهت شمالی به مسجد افزوده شد. عرض مسجد 118 ذراع (58/76 متر) یعنی در حدود 9 ذراع (یک رواق) به جهت غربی مسجد افزوده شد.[۸] بدین ترتیب از آن پس مسجد 5 رواق موازی در دیوار جنوبی داشت.[۹]

جایگزین
جایگزین

مصالح: در این دوره از سنگ به جای خشت استفاده شد. مسجد با سنگ‌های تراشیده و گچ ساخته شد.[۱۰][۱۱]

ستون‌ها: ستون‌ها به‌جای چوب با سنگ تراشیده‌ شده ساخته شدند و برای اینکه قطعه سنگ‌ها به درستی به هم بچسبند از قطعات آهن و سرب گداخته استفاده شد.[۱۲] [۱۳]این شیوه در معماری بیزانس و نیز در مسجد الاقصی دیده شده است.[۱۴]

سقف: سقف از چوب ساج ساخته شد که سوار بر پل‌های چوبی متکی بر ستون‌ها بود.[۱۵]

دیوارها: دیوار‌ها را با گچ، سفید کردند. در دیوار شرقی و غربی نیز دو طاق ایجاد گردید. در دیوار شرقی و غربی پنجره‌ای نصب شد و گفته شده این پنجره ها در قسمت بالای دیوار بوده است.[۱۶]

درها: درهای مسجد در دوره عثمان تغییری نکردند و همان شش در زمان عمر، در معماری این دوره نیز باقی‌ ماند.[۱۷]

محراب: در اطراف محل محراب، مقصوره‌ای (دیواره یا مکانی بسته دور محراب مسجد) از خشت ساختند و پنجره‌هایی در آن قرار دادند که مردم در هنگام نماز از آنجا امام جماعت را ببینند.[۱۸] این کار پس از قتل عُمر و به منظور حفاظت از عثمان صورت گرفت.[۱۹]


پانویس

  1. ↑ المدینه المنوره، ص 64؛ المدینه المنوره، ص 65
  2. ↑ عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ص ۹۲
  3. ↑ الدرة الثمینة فی اخبار المدینة، ص 308
  4. ↑ المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۹۳.
  5. ↑ وفاء الوفاء، ج۲، ص ۲۴۹
  6. ↑ المدینه المنوره، ص 65
  7. ↑ المدینه المنوره، ص65
  8. ↑ المدینه المنوره، ص 65
  9. ↑ المدینه المنوره، ص 65
  10. ↑ عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ص94
  11. ↑ المدینه المنوره، ص 65
  12. ↑ عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ص 94
  13. ↑ المدینه المنوره، ص 65
  14. ↑ المدینه المنوره، ص65
  15. ↑ مدینه منوره، ص 65
  16. ↑ المدینه المنوره، ص65
  17. ↑ المدینه المنوره، ص 65
  18. ↑ المدینه المنوره، ص 65
  19. ↑ المدینه المنوره، ص 66
  1. ↑ فکره الناس ذلک و احبوا ان یَدَعَه علی هیئة (وفاء الوفاء، ج۲، ص۲۴۹.)


منابع

  • الدرة الثمینة فی اخبار المدینة، محمد بن النجار، تحقیق صلاح الدین بن عباس شکر، مدینه، مرکز بحثو و دراسات المدینه المنوره، ۱۴۲۶ق.
  • عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
  • المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م.
  • المسجدالنبوی عبر التاریخ، محمد سید الوکیل، دار المجتمع للنشر و التوزیع، جده، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
  • وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 2001م.


برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=بازسازی_مسجد_النبی_(عثمان_بن_عفان)&oldid=53176»