روضةالنبی

روضه‌النبی

اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر	روضه شریفه، روضه مطهره
مکان	مدینه، مسجدالنبی
کاربری	بجاآوردن نمازهای مستحب و واجب
جنبه دینی
بزرگداشت نزد	مسلمانان
وابسته به دین/مذهب	اسلام
باورها	قطعه ای از بهشت
تاریخ بنا
زمان پایه‌گذاری	همزمان با ساخت مسجدالنبی
رویدادها	حدیث پیامبر درباره روضه شریفه
بازسازی‌ها	ایجاد دیواره ای دور حجره شریفه که بخشی از روضه شریفه را دربرگرفت
بازسازی کنندگان	عمربن عبدالعزیز
وضعیت فعلی
مساحت	330مترمربع
طول	22متر
عرض	15متر

روضةالنبی، بخشی از مسجدالنبی، بین منبر و حجره (خانه) حضرت محمد(ص) است. آن حضرت این محدوده را باغی از باغ‌های بهشت خواند و نام این بخش از مسجد از این حدیث گرفته شده است. زائران مسجدالنبی، با استناد به این حدیث، نمازگزاردن در این مکان را دارای فضیلت و ثواب بسیار می‌دانند.

به نظر مشهور اهل سنت، روضه‌النبی محدوده‌ای مستطیلی است که ضلع شرقی آن دیوار شرقی کنار قبر پیامبر و ضلع غربی هم‌راستای ضلع شرقی و به همان اندازه، از نقطه منبر به سمت شمال مسجد است. اما شیعیان دیوار محراب پیامبر را نقطه آغاز محدوده دانسته‌‌اند که به چهارمین ستون در شمال منتهی می‌شود؛ یعنی یک ستون بیشتر از آنچه اهل سنت نقل می‌کنند. حد شرقی آن، خانه پیامبر و خانه حضرت فاطمه و منبر نیز در حد غربی آن واقع شده است.

یادگارهای متبرکی چون محراب پیامبر، منبر، ستون های مشهور و متبرک شامل ستون‌های توبه، سریر، حرس، جبرئیل، وفود، حنانه، مخلقه، عایشه و تهجد در محدده روضه النبی قرار دارد.

حدیث پیامبر درباره روضةالنبی

از حضرت محمد(ص) نقل شده است که فرمودند: «ما بین بیتی و منبری روضة من ریاض الجنة»؛ یعنی بین خانه و منبر من باغی از باغ‌های بهشت است. این روایت با تفاوت‌هایی در برخی از منابع حدیثی نقل شده است؛ برای نمونه در حدیثی نقل شده که «منبری علی ترعة من ترع الجنة» یا اینکه «منبری علی حوضی».

محدوده روضةالنبی

نقشه مسجدالنبی. موقعیت روضه‌النبی در سمت چپ تصویر مشخص شده است

درباره محدوده روضه‌النبی نظرات مختلفی وجود دارد. آن‌چه مورد اتفاق است این است که منبر در سمت غرب روضه و خانه پیامبر در شرق آن قرار داشته است.عده‌ای منظور از خانه پیامبر را تنها خانه عایشه دانسته‌اند و برخی تمام حجره‌های زنان پیامبر را بیت و منزل پیامبر به حساب آورده‌اند.

برخی دیوار شرقی مسجد را _ که کنار قبر پیامبر است _ حد شرقی روضه دانسته‌اند اما در حد غربی تنها نقطه منبر را حد آن می‌دانند. به این ترتیب حدود روضه را به یک مثلث محدود می‌سازند که یک زاویه آن منبر و دو زاویه دیگر آن دیواره شرقی مسجد است. برخی نیز تمامی مسجد‌النبی در زمان پیامبر را روضه می‌دانند.

نظر دیگر که مشهورترین نظریه در بین اهل سنت است محدوده روضه را به شکل مستطیلی ترسیم می‌کند که ضلع شرقی آن دیوار شرقی کنار قبر پیامبر و ضلع غربی موازی ضلع شرقی و به همان اندازه، از نقطه منبر به سمت شمال مسجد بود.بر این اساس، برخی منابع مساحت روضه را 330 متر مربع ذکر کرده‌اند، به‌طوری‌که طول آن 22 متر و عرضش 15 متر است.

علمای شیعه نیز معتقدند که روضه از دیوار محراب در جنوب که امروزه با نرده‌های فلزی مشخص است، آغاز و در شمال به چهارمین ستون منتهی می‌شود یعنی یک ستون علاوه بر آن چه اهل سنت می گویند و حد دوم آن در شرق داخل بیت پیامبر و خانه حضرت فاطمه است و در سمت غرب برابر منبر شریف می‌باشد.

قرارگرفتن بخشی از روضه درون حجره شریفه

روضه‌ای که امروزه در آن نماز می‌خوانند همه روضه‌ای که پیامبر از آن خبر داده نیست، زیرا در بازسازی مسجد در زمان ولید بن عبدالملک، دیواره‌ای پنج ضلعی اطراف حجره شریفه کشیده شد که قسمتی از روضه را نیز دربرمی‌گرفت.

فضیلت نمارخواندن در روضةالنبی

به باور مسلمانان نماز در روضه شریفه فضیلت و ثواب زیادی دارد. زائرانی که به زیارت روضه شریفه می‌روند، مشتاقند که نمازهای نافله را در روضه شریفه به‌جای آرند. در منابع آمده، بهترین موضع برای گزاردن نمازهای نافله روضه شریفه مسجد رسول خداست.

مکان‌های مقدس در محدوده روضةالنبی

در محدوده روضه النبی، محراب نبوی، منبر پیامبر و نیز ستون‌های اولیه مسجدالنبی، شامل ستون توبه، ستون تهجد، ستون جبرئیل، ستون حرس، ستون وفود، ستون عایشه، ستون حنانه، ستون سریر و ستون مخلقه جای گرفته است.

شکل ستون‌های محدوده روضه

در هنگام بازسازی مسجدالنبی در سال 1256 قمری، ستون‌هایی که در محدوده روضه شریفه قرار داشت با شکلی متفاوت از دیگر ستون های مسجد متمایز شد. تا نیمه این ستون‌ها را با سنگ مرمر سفیدی پوشاندند که چهار ذرع ارتفاع داشت و این مرمرها را با مستطیل‌های زیبایی آراستند که با آب طلا مزین شده بودند. در میان این مستطیل‌ها دایره‌های سیاه هم‌اندازه قرار داشت. بالای این سنگ‌های مرمر در هر ستون مجسمه‌های سنگی به شکل برگ گل رزی قرار دادند که نشانه‌ای برای ارتفاع ستون‌ها در زمان پیامبر و همین طور نشانه‌ای برای محوطه‌ی روضه‌ی شریفه به شمار می‌رود.

جستارهای وابسته

• مسجدالنبی
• بازسازی مسجدالنبی
• محراب‌های مسجدالنبی
• ستون‌های مسجدالنبی
  

منابع

• آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1381

• التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، السید ضیاء بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوزالمعرفه

• عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.