مسجد امام علی (مناخه)

مسجد امام علی (از مسجدهای مصلی)

اطلاعات اوليه
مکان	مناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
کاربری	مسجد
تاریخ بنا
ویژگی‌های تاریخی	محل نماز عید پیامبر و امام علی
مسیریابی در حال بارگیری نقشه... {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"300px","height":"250px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"zoom":13,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"image layers":[],"overlays":[],"resizable":false,"fullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"cluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","clicktarget":"https://www.google.com/maps/search/?api=1\u0026query=24.467055583164395,39.606326617068355","imageLayers":[],"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u0645\u0633\u062c\u062f \u0627\u0645\u0627\u0645 \u0639\u0644\u06cc (\u0627\u0632 \u0645\u0633\u062c\u062f\u0647\u0627\u06cc \u0645\u0635\u0644\u06cc)\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"\u0645\u0633\u062c\u062f \u0627\u0645\u0627\u0645 \u0639\u0644\u06cc (\u0627\u0632 \u0645\u0633\u062c\u062f\u0647\u0627\u06cc \u0645\u0635\u0644\u06cc)\n","link":"","lat":24.467055583164395,"lon":39.606326617068355,"icon":""}],"imageoverlays":null}

مسجد امام علی (ع) یکی از مساجد تاریخی مدینه است که در یکی از اماکن مصلی پیامبر(ص) ساخته شده است. مصلی مکان‌های بازی بودند که پیامبر در آنها نماز عید برپا می‌کرد. این مسجد در محله مناخه در غرب مسجد نبوی قرار دارد. بنابر گزارش‌هایی امام علی(ع) در زمانی که عثمان در حصر مخالفانش بود، در این مکان نماز عید برپا کرد.

موقعیت جغرافیایی

مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) (همراه با مسجد مصلی و مسجد ابوبکر) یکی از سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر در محله مناخه شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم در غرب مسجدالنبی قرار دارند. مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 متر و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد.

این مسجدها در اماکنی ساخته شده‌اند که بنابر گزارش‌ها پیامبر در آنها نماز عید برپا کرده است. در ابتدا این اماکن مسجد نبوده و فضای باز یا صحرا بوده است اما بعدها به مسجد تبدیل شده است. برخی برآنند که نخستین بار عمر بن عبدالعزیز (حاکم مدینه در فاصله سالهای 87-93ق.) این مکان‌ها را به مسجد تبدیل کرد.

وجه تسمیه

بنابر روایاتی در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، امام علی(ع) در این مسجد نماز عید خواند. بنابر نظر برخی از تاریخ‌نگاران مدینه، همین گزارش علت نام‌گذاری مسجد بوده است. این نویسندگان تاکید کرده‌اند که امام علی و خلفا تنها در نمازگاه‌های پیامبر(ص) نماز برپا می‌کردند در نتیجه مسجد علی بن ابیطالب نیز یکی از مصلاهای پیامبر بوده است.

تاریخ بنای مسجد

سمهودی (م.911ق.)، تاریخ‌نگاری مدینه، برآن بود که این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد. اما بعدها از میان رفت و مکان آن محل دفن حاجیانی شد که در موسم حج وفات می‌کردند. تا اینکه در سال 881 زین الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن مسجد را بازسازی کرد.

ابوسالم عیاشی سفرنامه نویس مغربی در سال 1073 قمری از مساجد مصلی سخن گفته و اشاره می‌کند که یکی از این مساجد مسجد امام علی است. علی بن موسی از این مسجد در کنار کوچه طیار سخن گفته و ابراهیم رفعت از مسجد علی(ع) در سفرش در سال 1318 قمری از این مسجد یاد کرده است.

بازسازی مسجد در سده سیزدهم

در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد باقی مانده بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد مسجد در زمان سلطان عبدالمجید اول عثمانی و در تاریخ 1269 بازسازی شده است. این بنا تا پیش از بازسازی مسجد در 1991 میلادی برقرار بود.

بازسازی سال 1991 میلادی

مسجد امام علی در مناخه در سال 1411 قمری (1991م.) به دلیل فرسودگی پس از تخریب کامل دوباره بازسازی شد. مسجد در این بازسازی به همان شکل و معماری قبلی‌اش بازسازی شد جز اینکه محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد. در سال 1429ق/2009م. نیز تعمیراتی بر روی مسجد انجام شد.

نمایی از مسجد بعد از بازسازی 1991

ویژگی های ساختمان مسجد

مسجد امام علی(ع) بنایی مستطیلی دارد. در سمت شمال یک صحن روباز است و در سمت جنوبی رواقی (بخش سقف‌دار) دارد که هفت گنبد دارد که بزرگترین آنها گنبد محراب است. درهای این رواق به صحن مسجد باز می‌شود. رواق 30 متر طول و 6 متر عرض دارد. این مسجد یک گلدسته دارد در که در گوشه جنوب شرقی مسجد قرار گرفته است.

گالری

• 
• 
• 
• 

منابع

• آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر،1390 ش.
• تاریخ مدینه المنوره، ابن شبه النمیری، قم، دارالفکر ، 1410ق.
• معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007.

وفاء الوفاء‌ باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله سمهودی، تصحیح قاسم السامرائی، لندن، الفرقان، 2001م.

• التعريف بما آنست الهجرة، جمال الدین محمد بن احمد المطری، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق.