مسجد عبدالله بن عباس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
«سلامه، روستایی از طائف که مسجد منسوب به پیامبر(ص) در آنجا قرار دارد و در سمتی از آن، قبه‌ای است که در آن، قبر ابن عباس و جمعی از فرزندانش قرار دارد و همچنین مشهد صحابه در آنجاست.» <ref>یاقوت حموی، ج۴، ص۱۳</ref>. | «سلامه، روستایی از طائف که مسجد منسوب به پیامبر(ص) در آنجا قرار دارد و در سمتی از آن، قبه‌ای است که در آن، قبر ابن عباس و جمعی از فرزندانش قرار دارد و همچنین مشهد صحابه در آنجاست.» <ref>یاقوت حموی، ج۴، ص۱۳</ref>. | ||
بنابراين اولاً: این مسجد، مصلای پیامبر(ص) بوده وبه دستور آن حضرت، در سال نهم هجرت ساخته شده است؛ ثانیاً مدتها با نام «مسجد الطائف»، «مسجد رسول الله۹» | |||
و «مسجدالنبی۹» مشهور بوده و پس از سکونت ابن عباس در طائف و رفت و آمد به آن مسجد و به احتمال تعمیر آنجا و سپس دفن وی در کنار آن مسجد، به مسجد عبدالله‌ابن عباس معروف شده است؛ ثالثاً این مسجد، در بیرون از حصار طائف و در روستای سلامه قرار داشته و اکنون به دلیل واقع شدن این روستا در شهر طائف، به نام «حی السلامة» معروف است. | و «مسجدالنبی۹» مشهور بوده و پس از سکونت ابن عباس در طائف و رفت و آمد به آن مسجد و به احتمال تعمیر آنجا و سپس دفن وی در کنار آن مسجد، به مسجد عبدالله‌ابن عباس معروف شده است؛ ثالثاً این مسجد، در بیرون از حصار طائف و در روستای سلامه قرار داشته و اکنون به دلیل واقع شدن این روستا در شهر طائف، به نام «حی السلامة» معروف است. | ||
مسجد، از گزند حمله وهابیان در امان ماند؛ هر چند ابتدا می‌خواستند آن را هم خراب کنند! پس از استیلای اول وهابیان بر طائف، فرماندهانِ سپاه وهابی‌ها، در فرمان مشترکی گفتند: «پیش از هدم گنبدها و بارگاه‌ها، باید همه مساجد و مدارس دینی تخریب شود.» سید یاسین افندی، یکی از عالمان بزرگ طائف در آن زمان، به آنان گفت: «هدف شما از تخریب مساجدی که برای اقامه نماز ساخته شده چیست؟! اگر هدفتان قبر شریف عبدالله‌ابن عباس است، آن قبر که در گوشه راست مسجد اعظم و زیر گنبد خاصی قرار دارد و لازمه هدم قبر ایشان، تخریب کل مسجد نیست.» فرمانده وهابی‌ها این استدلال را پذیرفت و فرمان داد: «مسجد را فروگذارید و گنبد موجود بر فراز قبر ابن عباس را تخریب کنید.» (همان، ص۶۸ و۶۹). بنابراین، در سال ۱۲۱۷ق. و در جریان حمله وهابیان به طائف، ساختمان مسجد همان‌گونه ماند ولی مقبرة عبدالله ابن عباس تخریب شد. | |||
این مسجد به همین صورت ماند تا این‌که در تاریخ ۵/۸/۱۳۶۸ و در ایام سلطنت سعود‌بن عبدالعزیز (سلطنت۱۳۷۲ ۱۳۴۲ق)، به کلی تخریب و بازسازی شد و از جهت غرب مسجد، توسعه یافت. (عطار، ضیاء‌بن محمد، ۱۴۳۴ق، ص۱۴۳) در بازسازی جدید، دوگنبد مسجد که نماد دو خیمه همسران پیامبر(ص) بود بازسازی نشد و تنها منارة آن بازسازی شد. چهار سال بعد، در سال ۱۳۸۱ق. در زمان فیصل‌بن عبدالعزیز (سلطنت ۱۳۹۴۱۳۸۳ق) نیز توسعه مسجد ادامه یافت و مساحت آن به پانزده هزار متر مربع رسید. همچنین منازلی جهت امام جماعت، مؤذن، کارگزاران مسجد و چند واحد تجاری به این مسجد اضافه شد. (مسجد عبدالله ابن عبّاس بالطائف یحکی قصة ۱۴ قرناً مضت، رأی الیوم، ۸/۷/۲۰۱۵). | |||
نسخهٔ ۱ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۲:۰۵
مسجد عبدالله بن عباس، که در کنار آن، مرقد عبدالله بن عباس، قبرستان شهدای غزوه طائف و نیز مقبره محمد بن حنفیه و عبدالله فرزند پیامبر(ص) قرار دارد، قديمي ترين مسجد طائف است که بناي اوليه آن به زمان پیامبر(ص) بر مي گردد. اين بنا چندین بار تجدید بنا شد تا آن‌که در دوران آل سعود به کلي تخريب و مجدد بازسازي شد.
تأسیس
پیشینه حضور پیامبر(ص) در طائف، به سال دهم بعثت برمی‌گردد. در این سال، پیامبر(ص) به آنجا رفته، قبیلة ثقیف را که نقش بسیار مهمی در طائفداشتند و دیگر سران آنجا را به اسلام فراخواند؛ اما نتیجه‌ای در بر نداشت.[۱]
قبیلة ثقیف ضد پیامبر(ص) عمل می‌کرد و همواره حامی قريش بود. وضعیت همچنان پایدار بود تا آن‌که پیامبر پس از جنگ با قبیلة هوازن در منطقه حنين در سال هشتم، بیست روز طائف را محاصره کرد. دلیل محاصره، پناهنده شدن سران [[هوازن] به طائف بود؛ البته درگیری چندانی رخ نداد[۲]. در این جنگ که به نام «غزوه طائف» مشهور است، پیامبر(ص) برای دو تن از همسران خود که همراهش بودند؛ ام سلمه دختر ابو امیه و زینب بنت جحش[۳]، دو خیمه برپا کرد و در تمام مدت محاصرة طائف، میان آن دو خیمه نماز میگزارد[۴] به دلیل به نتیجه نرسیدن محاصرة طائف، مسلمانان به مدینه برگشتند.
در سال بعد (نهم هجری)، هیئتی از ثقیف رهسپار مدینه شد و بعد از پذیرش اسلام به طائف بازگشت. پیامبر(ص) عثمان‌بن ابی‌العاص (م۵۱ق)، را به امارت طائف برگزید[۵]. پس از آن بود که امیة‌بن عمرو‌بن وهب‌بن معتّب‌بن مالک، در نمازگاه پیامبر(ص) ؛ یعنی همان‌جاییکه بین دو خیمه همسران رسول الله۹ بود و ایشان در آنجا نماز می‌خواند، مسجدی ساخت[۶].
درباره چگونگی تأسیس این مسجد، بنا به روایت دیگری که از عثمان‌بن ابی‌العاص (م۵۱ق)، در برخی کتب حدیثی اهل سنت منعکس شده، پیامبر(ص) فرمان داد تا به جای بتهای طائف، مسجدی بسازند[۷]. بنابر گزارش دیگری که شبیه همین روایت؛ اما کامل‌تر است، پیامبر(ص) ابوسفیان (م۳۲ق)، مغیرة‌بن شعبه (م.۵۰ق)، و مردی دیگر که یا از انصار بوده و یا خالد‌بن ولید (م۲۲ق)، را برای شکستن بتهای قبیلة ثقیف به آنجا فرستاد؛ پس از آن‌که بت‌ها را شکستند، از پیامبر(ص) پرسیدند که مسجدشان را در کجا بسازیم؟ حضرت فرمود: «در همان جای بت‌هایشان؛ تا خداوند در جاییکه عبادت نمی‌شده، عبادت شود.» [۸]
این دو گزارش، ظاهراً با همدیگر منافات دارد؛ در گزارش اول، بنای مسجد توسط امیة‌بن عمرو و در جایگاه مصلای پیامبر خدا۹، بین دو خیمه‌ای که برای دو همسر ایشان برپا شده بود، روایت شده و در گزارش دوم، بنای مسجد توسط عثمان‌بن ابی‌العاص و در جایگاه بتهای مشهور قبیله ثقیف. می‌توان گفت در واقع این‌گونه بوده که پس از اسلام آوردن قبیله ثقیف و دستور پیامبر(ص) به عثمان‌بن ابی‌العاص، او به امیة‌بن عمرو دستور داده تا مسجد را بسازد؛ بنابراین، بخشی از مسجد مصلای پیامبر(ص) و بخشی دیگر، جایگاه بتهای مشهور ثقیف بوده است [۹]. برخی گزارش‌های تاریخی، موید این دیدگاه است. بنابر روایت هشام کلبی (م۲۰۴ق)، لات، در جایگاه منارة سمت چپ مسجد طائف قرار داشته است (ابن کلبی، هشام‌بن محمد، ۲۰۰۰م، ص۳). یاقوت حموی (م ۶۲۱ق)، نیز همین بیان را دارد [۱۰]. همچنین حموی در جای دیگری از کتابش، درباره این مسجد می‌نویسد:
«سلامه، روستایی از طائف که مسجد منسوب به پیامبر(ص) در آنجا قرار دارد و در سمتی از آن، قبه‌ای است که در آن، قبر ابن عباس و جمعی از فرزندانش قرار دارد و همچنین مشهد صحابه در آنجاست.» [۱۱].
بنابراين اولاً: این مسجد، مصلای پیامبر(ص) بوده وبه دستور آن حضرت، در سال نهم هجرت ساخته شده است؛ ثانیاً مدتها با نام «مسجد الطائف»، «مسجد رسول الله۹» و «مسجدالنبی۹» مشهور بوده و پس از سکونت ابن عباس در طائف و رفت و آمد به آن مسجد و به احتمال تعمیر آنجا و سپس دفن وی در کنار آن مسجد، به مسجد عبدالله‌ابن عباس معروف شده است؛ ثالثاً این مسجد، در بیرون از حصار طائف و در روستای سلامه قرار داشته و اکنون به دلیل واقع شدن این روستا در شهر طائف، به نام «حی السلامة» معروف است.
مسجد، از گزند حمله وهابیان در امان ماند؛ هر چند ابتدا می‌خواستند آن را هم خراب کنند! پس از استیلای اول وهابیان بر طائف، فرماندهانِ سپاه وهابی‌ها، در فرمان مشترکی گفتند: «پیش از هدم گنبدها و بارگاه‌ها، باید همه مساجد و مدارس دینی تخریب شود.» سید یاسین افندی، یکی از عالمان بزرگ طائف در آن زمان، به آنان گفت: «هدف شما از تخریب مساجدی که برای اقامه نماز ساخته شده چیست؟! اگر هدفتان قبر شریف عبدالله‌ابن عباس است، آن قبر که در گوشه راست مسجد اعظم و زیر گنبد خاصی قرار دارد و لازمه هدم قبر ایشان، تخریب کل مسجد نیست.» فرمانده وهابی‌ها این استدلال را پذیرفت و فرمان داد: «مسجد را فروگذارید و گنبد موجود بر فراز قبر ابن عباس را تخریب کنید.» (همان، ص۶۸ و۶۹). بنابراین، در سال ۱۲۱۷ق. و در جریان حمله وهابیان به طائف، ساختمان مسجد همان‌گونه ماند ولی مقبرة عبدالله ابن عباس تخریب شد.
این مسجد به همین صورت ماند تا این‌که در تاریخ ۵/۸/۱۳۶۸ و در ایام سلطنت سعود‌بن عبدالعزیز (سلطنت۱۳۷۲ ۱۳۴۲ق)، به کلی تخریب و بازسازی شد و از جهت غرب مسجد، توسعه یافت. (عطار، ضیاء‌بن محمد، ۱۴۳۴ق، ص۱۴۳) در بازسازی جدید، دوگنبد مسجد که نماد دو خیمه همسران پیامبر(ص) بود بازسازی نشد و تنها منارة آن بازسازی شد. چهار سال بعد، در سال ۱۳۸۱ق. در زمان فیصل‌بن عبدالعزیز (سلطنت ۱۳۹۴۱۳۸۳ق) نیز توسعه مسجد ادامه یافت و مساحت آن به پانزده هزار متر مربع رسید. همچنین منازلی جهت امام جماعت، مؤذن، کارگزاران مسجد و چند واحد تجاری به این مسجد اضافه شد. (مسجد عبدالله ابن عبّاس بالطائف یحکی قصة ۱۴ قرناً مضت، رأی الیوم، ۸/۷/۲۰۱۵).