بیسان

بیسان آبی شیرین شده به دعای پیامبر(ص) در نزدیکی مدینه بود. طعم این آب در ابتدا شور بود؛ اما به دعای پیامبر(ص) در غزوه ذی قَرَد، شیرین و گوارا شد و طبق گزارشی طلحة بن عبیدالله این آب را خرید و در راه خدا وقف کرد و رسول خدا(ص) او را فیّاض (بسیار بخشنده) خطاب کرد.

موقعیت

بیسان نام چشمه‌ای نزدیک مدینه به سوی خیبر بود.

معجزه پیامبر در غزوه ذی قرد

در ربیع الاول سال ششم قمری عُیینة بن حِصن فَزاری، رئیس بنی‌فزاره، همراه برخی افراد قبیله خود به شتران پیامبر(ص) در غابه، مکانی نزدیک مدینه در مسیر شام، حمله کرد و مردی از بنی‌غِفار را که مسؤول شتران بود، کشت و همسر او را با خود برد. رسول خدا(ص) با شنیدن این گزارش، همراه گروهی از مسلمانان به تعقیب آنها پرداخت. این غزوه به ذی قَرَد شهرت یافت.

آورده‌اند که در این غزوه، پیامبر کنار آبی به نام بیسان توقف کرد و از نام آن پرسید. آن‌گاه که از نام و طعم شور آن آگاه شد، نام نعمان را برای آن آب برگزید. سپس با دعای ایشان طعم آن شیرین و گوارا شد.

همچنین به نوشته کتاب تاریخ دمشق، در روایتی ضعیف به نقل از پیامبر، یکی از دو چشمه مورد اشاره در آیه 50 سوره رحمن ( عَیْنانِ تَجْرِیانِ: در آن دو بهشت دو چشمۀ آب [بین درختان آنها] جریان دارد)، آب بیسان است.

وقف آب بیسان

به گزارشی، طلحة بن عبیدالله آب بیسان را خرید و در راه خدا وقف کرد. رسول خدا(ص) نیز به سبب این کار، او را فیّاض (بسیار بخشنده) خطاب کرد و از آن پس وی «طلحة الفیّاض» خوانده شد.

منابع

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل بیسان.

• الاصابه: ابن حجر العسقلانی (م. 852ق.)، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق.

• تاریخ مدینة دمشق: ابن عساکر (م. 571ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1415ق.

• الثاقب فی المناقب: محمد بن حمزة الطوسی (م. 560ق.)، به کوشش علوان، قم، انصاریان، 1412ق.

• السیرة النبویه: ابن هشام (م. 213/218ق.)، به کوشش محمد محیی الدین، مصر، مکتبة محمد علی صبیح، 1383ق.

• قلائد الاجیاد: عبدالرحمن الحسنی (م. 1102ق.)، به کوشش المنیس، کویت، مرکز البحوث و الدراسات الکویتیه، 1430ق.

• الکامل فی ضعفاء الرجال: عبدالله بن عدی (م. 365ق.)، به کوشش غزاوی، بیروت، دار الفکر، 1409ق.

• کتاب السنه: عمر بن ابی‌عاصم الشیبانی (م. 287ق.)، به کوشش محمد البانی، بیروت، المکتب الاسلامی، 1413ق.

• مراصد الاطلاع: صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. 739ق.)، بیروت، دار الجیل، 1412ق.

• المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، 1411ق.

• معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م.

• المعجم الکبیر: الطبرانی (م. 360ق.)، به کوشش حمدی عبدالمجید، دار احیاء التراث العربی، 1405ق.