رمل: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''رَمَل''' به معنای هَروَله و نوعی حرکت میان راه رفتن و دویدن است که شانه‌ها هنگام حرکت تکان می‌خورد | '''رَمَل''' به معنای هَروَله و نوعی حرکت میان راه رفتن و دویدن است که شانه‌ها هنگام حرکت تکان می‌خورد. همه فقیهان مذاهب اسلامی اتفاق دارند که رمل در سعی صفا و مروه [[مستحب]] است. گفته شده این استحباب مخصوص مردان بوده و برای زنان مستحب نیست. | ||
رَمَل در [[طواف]]، مورد اختلاف فقیهان امامیه است. عده‌ای آن را مستحب دانسته‌اند و برخی دیگر اعتدال در حرکت را مستحب شمرده‌اند. فقهای مذاهب چهارگانه | رَمَل در [[طواف]]، مورد اختلاف فقیهان امامیه است. عده‌ای آن را مستحب دانسته‌اند و برخی دیگر اعتدال در حرکت را مستحب شمرده‌اند. فقهای مذاهب چهارگانه [[اهل سنت]] اما اتفاق دارند که رمل از سنت‌های مستحب طواف است. کسانی که معتقد به استحباب رمل در طواف هستند گفته‌اند که رمل تنها در سه [[شوط]] (یک دور کامل به‌دور کعبه) نخست استحباب دارد و در چهار شوط دیگر طواف‌کننده باید با اعتدال در حرکت طواف کند. همچنین فقیهان رمل در [[وادی محسر]] را نیز مستحب دانسته‌اند. | ||
== تعریف == | |||
رَمَل در فقه عبارت است از هروله کردن،<ref>القاموس الفقهی، ص۱۵۳؛ مستند الشیعه، ج۱۲، ص۷۸؛ معجم لغة الفقها، ص۲۲۷.</ref> نوعی حرکت میان راه رفتن و دویدن<ref>ذخیرة المعاد، ج۱، ص۶۴۶؛ مستند الشیعه، ج۱۲، ص۷۸.</ref> و تند راه‌رفتن همراه با نزدیک گذاشتن گام‌ها به گونه‌ای که شانه‌ها حرکت کرده و تکان بخورند.<ref>لسان العرب، ج۱۱، ص۲۹۵؛ تاج العروس، ج۱۴، ص۲۹۴؛ مجمع البحرین، ج۵، ص۳۸۵.</ref> برخی گفته‌اند رمل عبارت است از تکان‌دادن شانه‌ها، همراه با گام‌های کوچک، همانند شخص مبارزی که با غرور میان دو صف دوست و دشمن حرکت می‌کند.<ref>معجم مصطلحات و الالفاظ الفقهیه، ج۲، ص۱۸۳.</ref> | |||
برخی از فقهای اهلسنت تعریفی متفاوت از رمل ارائه داده و گفته‌اند رمل عبارت است از تکان‌دادن شانه‌ها به این صورت که حج‌گزار یکی از دو جانب لباس اِحرام را داخل در زیر بغل کرده و بر شانه دیگر اندازد و هنگام حرکت دو کتف خود را با دویدن آرام تکان دهد.<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰.</ref> | |||
در برخی از روایات [[اهل‌بیت(ع)]] و اهلسنت، از رمل با عنوان «سعی»،<ref>الکافی، ج۴، ص۴۳۴؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۴۹؛ الحدائق الناضره، ج۱۶، ص۲۷۶.</ref> «هروله»<ref>وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۵۰۳؛ مستدرک الوسائل، ج۹، ص۴۴۴.</ref> و «خَبَب»<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۰، ص۵۴ و ص۶۷.</ref> نیز یاد شده است. | |||
== رمل در طواف == | == رمل در طواف == | ||
فقیهان امامیه در استحباب رَمَل در طواف اختلاف نظر دارند. عده‌ای از فقها آن را مستحب دانسته‌اند.<ref>المبسوط، الطوسی، ج۱، ص۳۵۶؛ الوسیلة، ص۱۷۲ و ص۱۷۳؛ قواعد الاحکام، ج۱، ص۴۲۸.</ref> اما برخی دیگر اعتدال در حرکت را در حال طواف مستحب و جزء سنت‌های طواف شمرده‌اند.<ref>النهایه، ص۲۳۷؛ قواعد الأحکام؛ ج۱، ص۴۲۸؛ مختلف الشیعة، ج۴، ص۱۸۳.</ref> برخی از فقها<ref>غایة المرام، ج۱، ص۴۵۴؛ الروضة البهیة ج۲، ص۲۵۴.</ref> با استناد به روایاتی<ref>الکافی، ج۴، ص۴۱۱؛ تهذیب الأحکام، ج۵، ص۱۰۹؛ وسائل الشیعة، ج۱۳، ص۳۵۲؛ مختلف الشیعة، ج۴، ص۱۸۳؛ إیضاح الفوائد ج۱، ص۳۰۰؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۳۵۰.</ref> ادعای شهرت بر استحباب اعتدال در طواف کرده‌اند و برخی نیز ادعای اجماع را کرده‌اند.<ref>إیضاح الفوائد، ج۱، ص۳۰۰.</ref> محقق کرکی، از عالمان شیعه قرن دهم، عدم استحباب رَمَل را قول صحیح‌تر در مذهب و مشهور بین اصحاب دانسته است.<ref>جامع المقاصد، ج۳، ص۱۹۹.</ref> در تبیین عدم استحباب رمل در طواف، گفته شده از روایاتی که در مورد رمل رسول خدا و اصحاب آن حضرت در طواف وارد شده استفاده می‌شود که این عمل مخصوص همان عصر پیامبر(ص) بوده تا در آن روز مسلمانان قدرت و توان خود را به مشرکان نشان دهند و با از بین رفتن موضوع و هدف این عمل در عصرهای دیگر، رمل استحبابی ندارد. روایاتی که از عدم رمل پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) پس از آن زمان، حکایت شده نیز موید همین امر است.<ref>الحدائق الناضره، ج۱۶، ص۱۲۷ و ص۱۲۸.</ref> | فقیهان [[شیعه|امامیه]] در [[مستحب|استحباب]] رَمَل در [[طواف]] اختلاف نظر دارند. عده‌ای از فقها آن را مستحب دانسته‌اند.<ref>المبسوط، الطوسی، ج۱، ص۳۵۶؛ الوسیلة، ص۱۷۲ و ص۱۷۳؛ قواعد الاحکام، ج۱، ص۴۲۸.</ref> اما برخی دیگر اعتدال در حرکت را در حال طواف مستحب و جزء سنت‌های طواف شمرده‌اند.<ref>النهایه، ص۲۳۷؛ قواعد الأحکام؛ ج۱، ص۴۲۸؛ مختلف الشیعة، ج۴، ص۱۸۳.</ref> برخی از فقها<ref>غایة المرام، ج۱، ص۴۵۴؛ الروضة البهیة ج۲، ص۲۵۴.</ref> با استناد به روایاتی<ref>الکافی، ج۴، ص۴۱۱؛ تهذیب الأحکام، ج۵، ص۱۰۹؛ وسائل الشیعة، ج۱۳، ص۳۵۲؛ مختلف الشیعة، ج۴، ص۱۸۳؛ إیضاح الفوائد ج۱، ص۳۰۰؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۳۵۰.</ref> ادعای شهرت بر استحباب اعتدال در طواف کرده‌اند و برخی نیز ادعای اجماع را کرده‌اند.<ref>إیضاح الفوائد، ج۱، ص۳۰۰.</ref> محقق کرکی، از عالمان شیعه قرن دهم، عدم استحباب رَمَل را قول صحیح‌تر در مذهب و مشهور بین اصحاب دانسته است.<ref>جامع المقاصد، ج۳، ص۱۹۹.</ref> | ||
در تبیین عدم استحباب رمل در طواف، گفته شده از روایاتی که در مورد رمل رسول خدا و اصحاب آن حضرت در طواف وارد شده استفاده می‌شود که این عمل مخصوص همان عصر پیامبر(ص) بوده تا در آن روز مسلمانان قدرت و توان خود را به مشرکان نشان دهند و با از بین رفتن موضوع و هدف این عمل در عصرهای دیگر، رمل استحبابی ندارد. روایاتی که از عدم رمل پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) پس از آن زمان، حکایت شده نیز موید همین امر است.<ref>الحدائق الناضره، ج۱۶، ص۱۲۷ و ص۱۲۸.</ref> | |||
فقهای مذاهب چهارگانه [[اهلسنت]]، اعم از حنفیه،<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۴۳۸؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰.</ref> مالکیه،<ref>الموطأ، ج۱، ص۳۶۴؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج۲، ص۴۳.</ref> شافعیه<ref>الأم، ج۲، ص۱۹۱ و ص۲۳۰؛ فتح العزیز، ج۷، ص۳۲۴؛ المجموع، ج۳، ص۱۹۷؛ ج۸، ص۱۴.</ref> و حنبلیه،<ref>المحرر فی الفقه، ج۱، ص۲۴۵؛ مختصر الخرقی، ج۱، ص۵۳.</ref> با استناد به روایات<ref>صحیح مسلم، ج۲، ص۶۴ و ص۶۵؛ سنن الترمذی، ج۲، ص۱۷۴؛ سنن ابن ماجه، ج۲، ص۳۸۳؛ </ref> رمَل را به اتفاق از مستحبات و از سنت‌های طواف می‌دانند. اهلسنت معتقد است هر چند سبب اولین رمَل میان مسلمانان که اظهار قوت و نیرو در برابر مشرکان بوده از بین رفته است، ولی سنت رمل به حال خود باقی مانده است و رمل سنتی متواتر بین مسلمانان است.<ref>بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰؛ المغنی، ج۳، ص۳۸۷ و ص۳۸۹؛ المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۴۳۸.</ref> | فقهای مذاهب چهارگانه [[اهلسنت]]، اعم از حنفیه،<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۴۳۸؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰.</ref> مالکیه،<ref>الموطأ، ج۱، ص۳۶۴؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج۲، ص۴۳.</ref> شافعیه<ref>الأم، ج۲، ص۱۹۱ و ص۲۳۰؛ فتح العزیز، ج۷، ص۳۲۴؛ المجموع، ج۳، ص۱۹۷؛ ج۸، ص۱۴.</ref> و حنبلیه،<ref>المحرر فی الفقه، ج۱، ص۲۴۵؛ مختصر الخرقی، ج۱، ص۵۳.</ref> با استناد به روایات<ref>صحیح مسلم، ج۲، ص۶۴ و ص۶۵؛ سنن الترمذی، ج۲، ص۱۷۴؛ سنن ابن ماجه، ج۲، ص۳۸۳؛ </ref> رمَل را به اتفاق از مستحبات و از سنت‌های طواف می‌دانند. اهلسنت معتقد است هر چند سبب اولین رمَل میان مسلمانان که اظهار قوت و نیرو در برابر مشرکان بوده از بین رفته است، ولی سنت رمل به حال خود باقی مانده است و رمل سنتی متواتر بین مسلمانان است.<ref>بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰؛ المغنی، ج۳، ص۳۸۷ و ص۳۸۹؛ المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۴۳۸.</ref> | ||
=== احکام رمل در طواف === | === احکام رمل در طواف === | ||
فقیهان اهلسنت و قائلین به استحباب رَمَل از فقهای امامیه برآنند که رمل تنها در سه شوط نخست استحباب دارد و در چهار شوط دیگر طواف‌کننده باید با اعتدال طواف کند.<ref>الأم، ج۲، ص۱۹۱ و ص۲۳۰؛ فتح العزیز، ج ۷، ص۳۲۴ و ص۳۲۶؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰؛ المبسوط، الطوسی، ج۱، ص۳۵۶؛ تحریر الأحکام، ج۱، ص۳۷۳ و ص۵۸۵؛ الدروس الشرعیه، ج۱، ص۳۹۹.</ref> همچنین از نظر آنان رمل تنها بر مردان مستحب است و برای زنان استحباب ندارد.<ref>الام، ج۲، ص۱۹۲؛ المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰ و ص۱۱؛ المغنی، ج۳، ص۴۱۲؛ تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۳۵؛ جامع المقاصد، ج۳، ص۱۹۹؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۳۵۲.</ref> | فقیهان اهلسنت و قائلین به استحباب رَمَل از فقهای امامیه برآنند که رمل تنها در سه [[شوط]] نخست استحباب دارد و در چهار شوط دیگر طواف‌کننده باید با اعتدال طواف کند.<ref>الأم، ج۲، ص۱۹۱ و ص۲۳۰؛ فتح العزیز، ج ۷، ص۳۲۴ و ص۳۲۶؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰؛ المبسوط، الطوسی، ج۱، ص۳۵۶؛ تحریر الأحکام، ج۱، ص۳۷۳ و ص۵۸۵؛ الدروس الشرعیه، ج۱، ص۳۹۹.</ref> همچنین از نظر آنان رمل تنها بر مردان مستحب است و برای زنان استحباب ندارد.<ref>الام، ج۲، ص۱۹۲؛ المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰ و ص۱۱؛ المغنی، ج۳، ص۴۱۲؛ تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۳۵؛ جامع المقاصد، ج۳، ص۱۹۹؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۳۵۲.</ref> | ||
بیشتر فقهای امامیه رَمَل را تنها در [[طواف قدوم]] (اولین طواف زائر پس از ورود به مکه) مستحب دانسته‌اند.<ref>المبسوط، ج۱، ص۳۵۶؛ تحریر الأحکام ج۱، ص۵۸۵؛ إیضاح الفوائد، ج۱، ص۲۵۴، ص۳۰۰.</ref> اعتقاد برخی فقهای اهل سنت نیز بر آن است که رمَل تنها در طواف قدوم سنت است.<ref>مختصر الخرقی، ج۱، ص۵۸؛ فتح العزیز، ج۷، ص۳۲۹؛ المغنی، ج۳، ص۳۸۸ و ص۳۸۹.</ref> در مقابل عده‌ای قائلند که رمَل در هر طوافی که [[سعی]] داشته باشد، سنت است و در هر طوافی که بعد آن سعی نباشد، سنت نیست.<ref>بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰ و ص۱۶۵؛ المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۴۳۸؛ فتح العزیز، ج۷، ص۳۲۹.</ref> | |||
== رمل در سعی صفا و مروه == | == رمل در سعی صفا و مروه == | ||
رمل و هروله میان [[صفا و مروه]]، بر خلاف رمل در طواف که در فضیلت آن اختلاف است، از جمله اعمالی است که در روایات متعدد<ref>سنن النسائی، ج۵، ص۲۴۲ و ص۲۴۳؛ السنن الکبری، ج۵، ص۷۹؛ علل الشرایع، ج۲، ص۴۳۳؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۴۷۱؛ الکافی، ج۴، ص۴۳۴.</ref> بر فضیلت آن در همه عصرها تأکید شده و همه فقیهان مذاهب اسلامی در این باره اتفاق نظر دارند و ادعای اجماع کرده‌اند.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۳۴؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۴۲۴؛ مجمع الفائدة، ج۷، ص۱۶۸؛ کشف اللثام، ج۶، ص۱۵؛ منتهی المطلب، ج۱۰، ص۴۱۱؛ روضة الطالبین، ج۲، ص۳۶۹؛ بدایة المجتهد، ج۱، ص۲۷۳.</ref> در روایاتی از [[امام صادق(ع)]] تشریع هروله در سعی بدان جهت دانسته شده است که در این مکان، شیطان بر [[حضرت ابراهیم(ع)]] ظاهر شد و آن حضرت به فرمان [[جبرئیل]] برای دور کردن وی به دنبال او هروله نمود، پس از این عمل شیطان فرار کرده و از آن حضرت دور شد، از این رو این عمل در میان حج‌گزاران سنت شد.<ref>علل الشرایع، ج۲، ص۴۳۲؛ من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۱۹۶.</ref> | رمل و هروله میان [[صفا و مروه]]، بر خلاف رمل در [[طواف]] که در فضیلت آن اختلاف است، از جمله اعمالی است که در روایات متعدد<ref>سنن النسائی، ج۵، ص۲۴۲ و ص۲۴۳؛ السنن الکبری، ج۵، ص۷۹؛ علل الشرایع، ج۲، ص۴۳۳؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۴۷۱؛ الکافی، ج۴، ص۴۳۴.</ref> بر فضیلت آن در همه عصرها تأکید شده و همه فقیهان مذاهب اسلامی در این باره اتفاق نظر دارند و ادعای اجماع کرده‌اند.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۳۴؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۴۲۴؛ مجمع الفائدة، ج۷، ص۱۶۸؛ کشف اللثام، ج۶، ص۱۵؛ منتهی المطلب، ج۱۰، ص۴۱۱؛ روضة الطالبین، ج۲، ص۳۶۹؛ بدایة المجتهد، ج۱، ص۲۷۳.</ref> در روایاتی از [[امام صادق(ع)]] تشریع هروله در سعی بدان جهت دانسته شده است که در این مکان، شیطان بر [[حضرت ابراهیم(ع)]] ظاهر شد و آن حضرت به فرمان [[جبرئیل]] برای دور کردن وی به دنبال او هروله نمود، پس از این عمل شیطان فرار کرده و از آن حضرت دور شد، از این رو این عمل در میان حج‌گزاران سنت شد.<ref>علل الشرایع، ج۲، ص۴۳۲؛ من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۱۹۶.</ref> | ||
فقیهان امامیه<ref>أحکام النساء، ص۳۳؛ تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۳۶؛ مجمع الفائدة، ج۷، ص۱۶۸.</ref> و اهلسنت<ref>الام، ج۲، ص۱۹۴؛ المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۳۳؛ المغنی، ج۳، ص۴۱۲.</ref> اتفاق دارند که استحباب رمَل و هروله در صفا و مروه مخصوص مردان بوده و برای زنان استحباب | فقیهان امامیه<ref>أحکام النساء، ص۳۳؛ تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۳۶؛ مجمع الفائدة، ج۷، ص۱۶۸.</ref> و اهلسنت<ref>الام، ج۲، ص۱۹۴؛ المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۳۳؛ المغنی، ج۳، ص۴۱۲.</ref> اتفاق دارند که استحباب رمَل و هروله در صفا و مروه مخصوص مردان بوده و برای زنان استحباب ندارد. | ||
== رَمَل در وادی محسر == | == رَمَل در وادی محسر == | ||
[[وادی محسر|وادی مُحَسِّر]] به سرزمین میان [[مشعر]] و [[منا]] گفته می‌شود.<ref>مستند الشیعه، ج۱۲، ص۲۸۱؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۱۳؛ المجموع، ج۸، ص۱۲۹.</ref> به نظر فقهای امامیه<ref>مستند الشیعه، ج۱۲، ص۲۸۱؛ الحدائق الناضره، ج۱۷، ص۵.</ref> و اهلسنت،<ref>المجموع، ج۸، ص۱۲۵؛ المغنی، ج۳، ص۴۱۵؛ مواهب الجلیل، ج۴، ص۱۵۴.</ref> مستحب است حج‌گزار در صورت سواره‌بودن، مَرکب خود را با شتاب حرکت دهد | [[وادی محسر|وادی مُحَسِّر]] به سرزمین میان [[مشعر]] و [[منا]] گفته می‌شود.<ref>مستند الشیعه، ج۱۲، ص۲۸۱؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۱۳؛ المجموع، ج۸، ص۱۲۹.</ref> به نظر فقهای امامیه<ref>مستند الشیعه، ج۱۲، ص۲۸۱؛ الحدائق الناضره، ج۱۷، ص۵.</ref> و اهلسنت،<ref>المجموع، ج۸، ص۱۲۵؛ المغنی، ج۳، ص۴۱۵؛ مواهب الجلیل، ج۴، ص۱۵۴.</ref> مستحب است حج‌گزار در صورت سواره‌بودن، مَرکب خود را با شتاب حرکت دهد (زیرا پیامبر در این مکان چنین کرده بود<ref>مستند الشیعه، ج۱۲، ص۲۸۱؛ المجموع، ج۸، ص۱۲۵؛ المغنی، ج۳، ص۴۱۵.</ref>) و در صورت پیاده‌بودن، رمل و هروله کند. در روایاتی از [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]] به هروله در این سرزمین دستور داده شده است.<ref>مستند الشیعه، ج۱۲، ص۲۸۱؛ الحدائق الناضره، ج۱۷، ص۵.</ref> | ||
مقدار هروله در این سرزمین به نظر فقیهان امامیه به اندازه صد قدم یا صد زراع | مقدار هروله در این سرزمین به نظر فقیهان [[شیعه|امامیه]] به اندازه صد قدم یا صد زراع است.<ref>جامع المقاصد، ج۳، ص۲۳۲؛ حدائق الناضره، ج۱۷، ص۵؛ مستند الشیعه، ج۱۲، ص۲۸۱.</ref> ولی فقهای اهلسنت از رمل به مقدار پرتاب یک سنگ سخن گفته‌اند.<ref>الام، ج۲، ص۲۳۳؛ کشاف القناع، ج۲، ص۵۷۹.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||