جزیرةالعرب: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
== تاریخ اقتصادی == | == تاریخ اقتصادی == | ||
با حفظ علائم ویکی و ارجاعات: | |||
==اقتصاد== | |||
اقتصاد شبه‌جزیره عربستان در ابتدا بر کشاورزی محدود در واحه‌ها و دامداری استوار بود. با توجه به شرایط جغرافیایی نامساعد، **تجارت** و **صنعت** نقش مهم‌تری در اقتصاد ایفا کرده‌اند. | |||
===کشاورزی=== | |||
کشاورزی در مناطق حاصلخیز، به‌ویژه در جنوب، از دیرباز رواج داشت. یمنی‌ها با ساخت سدهایی مانند **سد مارب** (از بزرگ‌ترین سدها) به مهار آب پرداختند.<ref>جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص71-75؛ المفصل، ج13، ص202.</ref> محصولات شامل غلات، حبوبات، دانه‌های معطر و میوه‌های باکیفیت بود.<ref>جزیرةالعرب قبل اسلام، ص75؛ صفة جزیرةالعرب، ص313 به بعد.</ref> کندر در ظفار و حضرموت<ref>معجم البلدان، ج1، ص193؛ ج4، ص60؛ لسان العرب، ج5، ص153، «کندر.</ref> و خرما، گندم و ذرت در حضرموت و یمامه از محصولات مهم بودند.<ref>صفة جزیرةالعرب، ص168؛ معجم البلدان، ج5، ص442؛ الاخبار الطوال، ص16-17.</ref> | |||
در مدینه، بهره‌گیری از آب‌انبارها و چاه‌ها به رونق کشاورزی و نخلستان‌ها کمک کرد، که خرما مهم‌ترین منبع درآمد بود.<ref>مکة و المدینة فی الجاهلیة و عهد الرسول، ص356؛ معالم المدینة المنوره، ج4، ص42؛ البلدان، ص151.</ref> طائف نیز با خاک و آب‌وهوای مناسب، منبع تامین میوه و غلات برای مکه بود.<ref>دراسات فی تاریخ العرب، ج1، ص339، 431-432؛ اخبار مکه، ج2، ص239.</ref> امروزه با استفاده از فناوری‌های نوین و درآمد نفتی سعی در توسعه کشاورزی شده، اما شرایط نامساعد محیطی مانع تبدیل آن به عاملی بنیادین شده است.<ref>شبه جزیره عربستان، ج1، ص140-142.</ref> | |||
===دامداری=== | |||
**شتر** به دلیل سازگاری با محیط خشک، محور زندگی کوچ‌نشینان بود و تمامی نیازهای آنان از شیر و گوشت تا پشم و پوست را تامین می‌کرد.<ref>المفصل، ج1، ص198؛ تاریخ شبه الجزیرةالعربیه، ص24؛ جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص95-96؛ المخصص، ج2، ص125-134.</ref> پرورش **اسب** برای جنگ و کوچ، و نیز **گوسفند**، **بز** و **زنبور عسل** (به‌ویژه در یمن و حضرموت) رایج بود.<ref>المفصل، ج1، ص201-203؛ جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص118-119.</ref> | |||
===صنعت=== | |||
دستیابی به معادن **طلا**، **نقره**، **عقیق**، **سرب**، **آهن** و **نمک**<ref>صفة جزیرةالعرب، ص263، 267، 293، 320-321؛ جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص103-110؛ صفة جزیرةالعرب، ص320.</ref> به تدریج باعث رونق صنایعی مانند پوست‌دوزی، ریسندگی، بافندگی، رنگرزی، ساخت عطر، نجاری، سفالگری، شیشه‌گری و زرگری شد.<ref>جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص101-129.</ref> در مناطق غیرزراعی، صنایعی مانند اسلحه‌سازی و ساخت ابزار رایج بود.<ref>المعارف، ص575-576.</ref> صنایع وابسته به **کشتی‌سازی** و **ماهیگیری** در سواحل، و همچنین صید مروارید رونق داشت.<ref>جغرافیة شبه جزیرةالعرب، ص26-27.</ref> | |||
===تجارت=== | |||
**تجارت** مهم‌ترین عامل اقتصادی بود و تاجران، به‌ویژه قریش، کاروان‌های بزرگ را رهبری و گاه معاهداتی با قدرت‌های همسایه مانند ایران و روم می‌بستند.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص66.</ref> | |||
دو راه اصلی تجارت وجود داشت: | |||
* **راه شمالی:** از خلیج فارس و عمان، through بادیه‌الشام و فلسطین، به بندر صور یا مصر می‌رسید. | |||
* **راه جنوبی:** از بنادر جنوب like عمان، به موازات دریای سرخ، به بندر ایله یا غزه منتهی می‌شد. شهرهایی like مکه و مدینه به دلیل همجواری با این مسیر رونق یافتند.<ref>المفصل، ج13، ص262.</ref> | |||
جنوبی‌ها با دریانوردی، در صادرات کالاهای بومی (مانند بخور و کندر) و واردات کالاهای لوکس (مانند طلا و ابریشم) نقش واسطه‌گری vitalی داشتند.<ref>تاریخ العرب القدیم، ص65؛ محاضرات فی تاریخ العرب، ج1، ص36-37؛ تاریخ العرب قبل الاسلام، ص136.</ref> | |||
بازارهایی مانند **عکاظ**، **مجنه** و **ذی‌المجاز** near مکه، و بازارهای بنی‌قینقاع و زباله در مدینه، مراکز مهم تجاری بودند.<ref>اسواق العرب، ص277، 344، 347؛ تاریخ المدینة المنوره، ج1، ص306؛ وفاء الوفاء، ج2، .</ref> بنادری like **جده** (که جایگزین شعیبه شد) و **ینبع** نقش کلیدی در واردات کالا و ورود حاجیان داشتند.<ref>معجم البلدان، ج3، ص351؛ جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص135-160؛ جزیرةالعرب فی القرن العشرین، ص16، 201-206.</ref> | |||
کشف **نفت** در بحرین (۱۹۳۲م)، عربستان (۱۹۳۸م)، کویت (۱۹۴۰م) و later در دیگر Emirates، تحولی شگرف در اقتصاد ایجاد کرد و درآمدهای کلانی را روانه این کشورها نمود.<ref>Britannica (Arabian Peninsula.</ref> اگرچه این کشورها سعی در تنوع بخشی اقتصادی دارند (مانند توسعه صنعت آلومینیوم در بحرین، تجارت در کویت و صنعت در قطر)، اما اقتصاد تک‌محصولی و وابسته به نفت همچنان بزرگ‌ترین چالش محسوب می‌شود.<ref>شبه جزیره عربستان، ج1، ص140-141.</ref> | |||
==تاریخ سیاسی== | ==تاریخ سیاسی== | ||