ممالیک: تفاوت میان نسخهها
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
فهرستی از اقدمات سلاطین مملوکی در مسجدالنبی و اماکن دیگر مدینه منوره به شرح زیر است: | فهرستی از اقدمات سلاطین مملوکی در مسجدالنبی و اماکن دیگر مدینه منوره به شرح زیر است: | ||
الف) دوره ملک ظاهر بیبرس (حک: ۶۷۶–۶۵۸ق) | ==== الف) دوره ملک ظاهر بیبرس (حک: ۶۷۶–۶۵۸ق)==== | ||
* در سال ۶۶۴ق، منبر جدیدی برای مسجد نبوی فرستاد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص259.</ref> | |||
* | |||
* در سال ۶۶۸ق، دستور داد نردههایی گرد خانه پیامبر(ص) و حضرت زهرا(س) نصب کنند تا از فضای مسجد جدا شود.<ref>میقات حج، ج26 ص103.</ref> | |||
* | |||
* در همین سال و سال ۶۹۴ق، مقصورههای چوبی بر حجره شریف نبوی ساخته شد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص255.</ref> | |||
* | |||
* مقصوره مزبور، که اتاقکی پیرامون حجره مطهر بود، از اقدامات شاخص بیبرس بهشمار میآید.<ref>ساختمان حرم شریف نبوی، ص25.</ref> | |||
در سال | ==== ب) دوره منصور قلاوون (حک: ۶۷۸–۶۸۹ق) ==== | ||
* در سال ۶۷۸ق، گنبدی بر قبر مطهر پیامبر(ص) بنا شد که بخش زیرین آن بر ستونهای مربعی و بخش فوقانی آن به شکل هشتضلعی بود.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص273.</ref> | |||
* | |||
* این گنبد با ورقهای سربی پوشیده و دارای پنجرهای به سقف زیرین مسجد بود.<ref>ساختمان حرم شریف نبوی، ص25.</ref> | |||
==== ج) مرمتهای پسین در گنبد نبوی==== | |||
* در دوره ناصر حسن بن محمد بن قلاوون (حک: ۷۴۸–۷۶۲ق) و ملک اشرف شعبان (۷۶۵ق)، گنبد مذکور ترمیم و استحکام یافت.<ref>میقات حج، ج26 ص144.</ref> | |||
* | |||
==== د) دیگر اقدامات عمرانی در مدینه==== | |||
* ساخت وضوخانهای در کنار بابالسلام در سال ۶۷۸ق.<ref>ساختمان حرم شریف نبوی، ص25.</ref> | |||
* | |||
* بازسازی چهارمین مناره که در زمان سلیمان بن عبدالملک (حک: ۹۶–۹۹ق) ویران شده بود.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص247؛ اخبار مدینه، ص230.</ref> | |||
* | |||
* در سال ۷۰۶ق، ساخت مناره بابالسلام به دستور ملک ناصر محمد بن قلاوون که تاکنون باقی مانده است.<ref>اخبار مدینه، ص435؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص276.</ref> | |||
* | |||
* در سال ۷۳۳ق، بازسازی مسجد قبا.<ref>اخبار مدینه، ص265.</ref> | |||
* | |||
ج) مرمتهای پسین در گنبد نبوی | * در سال ۷۵۵ق، تجدید بنای سور مدینه.<ref>اخبار مدینه، ص253.</ref> | ||
* | |||
در دوره ناصر حسن بن محمد بن قلاوون (حک: ۷۴۸–۷۶۲ق) و ملک اشرف شعبان (۷۶۵ق)، گنبد مذکور ترمیم و استحکام یافت.<ref>میقات حج، ج26 ص144.</ref> | * در سال ۷۶۰ق، وقف قریهای در مصر برای هزینههای پوشش کعبه و حجره مقدسه.<ref>میقات حج، ج26 ص144.</ref> | ||
* | |||
د) دیگر اقدامات عمرانی در مدینه | * در قرن هشتم، سلطان حسن قلاوونی مسجد غمامه را بازسازی کرد.<ref>اخبار مدینه، ص439.</ref> | ||
* | |||
ساخت وضوخانهای در کنار بابالسلام در سال ۶۷۸ق.<ref>ساختمان حرم شریف نبوی، ص25.</ref> | * در سال ۸۴۰ق، ملک اشرف برسبای سقف مسجد قبا و دو رواق مسجدالنبی را تجدید بنا نمود.<ref>اخبار مدینه، ص266 و 424.</ref> | ||
بازسازی چهارمین مناره که در زمان سلیمان بن عبدالملک (حک: ۹۶–۹۹ق) ویران شده بود.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص247؛ اخبار مدینه، ص230.</ref> | |||
در سال ۷۰۶ق، ساخت مناره بابالسلام به دستور ملک ناصر محمد بن قلاوون که تاکنون باقی مانده است.<ref>اخبار مدینه، ص435؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص276.</ref> | |||
در سال ۷۳۳ق، بازسازی مسجد قبا.<ref>اخبار مدینه، ص265.</ref> | |||
در سال ۷۵۵ق، تجدید بنای سور مدینه.<ref>اخبار مدینه، ص253.</ref> | |||
در سال ۷۶۰ق، وقف قریهای در مصر برای هزینههای پوشش کعبه و حجره مقدسه.<ref>میقات حج، ج26 ص144.</ref> | |||
در قرن هشتم، سلطان حسن قلاوونی مسجد غمامه را بازسازی کرد.<ref>اخبار مدینه، ص439.</ref> | |||
در سال ۸۴۰ق، ملک اشرف برسبای سقف مسجد قبا و دو رواق مسجدالنبی را تجدید بنا نمود.<ref>اخبار مدینه، ص266 و 424.</ref> | |||
=== اقدامات ممالیک در مکه و مسجدالحرام === | === اقدامات ممالیک در مکه و مسجدالحرام === | ||
الف) نخستین جامه کعبه | ==== الف) نخستین جامه کعبه ==== | ||
* ملک ظاهر بیبرس در سال ۶۶۱ق، نخستین پادشاه مصری بود که بر کعبه جامه پوشاند و سنت ارسال جامه با محمل از مصر را پایهگذاری کرد.<ref>میقات حج، ج27 ص56؛ ج39 ص127.</ref> | |||
ملک ظاهر بیبرس در سال ۶۶۱ق، نخستین پادشاه مصری بود که بر کعبه جامه پوشاند و سنت ارسال جامه با محمل از مصر را پایهگذاری کرد.<ref>میقات حج، ج27 ص56؛ ج39 ص127.</ref> | * | ||
==== ب) تعمیرات مسجدالحرام و اماکن مقدس ==== | |||
ب) تعمیرات مسجدالحرام و اماکن مقدس | * | ||
* در سال ۷۲۰ق، ملک ناصر محمد بن قلاوون سنگهای حجر اسماعیل را تعمیر کرد. | |||
در سال ۷۲۰ق، ملک ناصر محمد بن قلاوون سنگهای حجر اسماعیل را تعمیر کرد. | * | ||
* در سال ۷۳۶ق، ستونهای اطراف مطاف و وضوخانهای در برابر باب علی ساخته شد. | |||
در سال ۷۳۶ق، ستونهای اطراف مطاف و وضوخانهای در برابر باب علی ساخته شد. | * | ||
* در سال ۷۴۳ق، صالح اسماعیل ناصر روستای بیسوس را وقف پرده کعبه نمود. | |||
در سال ۷۴۳ق، صالح اسماعیل ناصر روستای بیسوس را وقف پرده کعبه نمود. | * | ||
* در سال ۷۴۹ق، امیر فارسالدین از ممالیک ترک اقدام به تعمیر مسجدالحرام کرد.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص397 و 398.</ref> | |||
در سال ۷۴۹ق، امیر فارسالدین از ممالیک ترک اقدام به تعمیر مسجدالحرام کرد.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص397 و 398.</ref> | * | ||
* در سال ۸۰۱ق، برقوق مملوکی پلههای صفا و مروه را اصلاح کرد. | |||
در سال ۸۰۱ق، برقوق مملوکی پلههای صفا و مروه را اصلاح کرد. | * | ||
* پس از آتشسوزی سال ۸۰۲ق، امیرالحاج مصری در سال ۸۰۳ مأمور بازسازی مسجدالحرام شد.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص399.</ref> | |||
پس از آتشسوزی سال ۸۰۲ق، امیرالحاج مصری در سال ۸۰۳ مأمور بازسازی مسجدالحرام شد.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص399.</ref> | * | ||
* در قرن نهم، ملک ناصر فرج بن برقوق بنایی در محل مولدالنبی ساخت.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص184.</ref> | |||
در قرن نهم، ملک ناصر فرج بن برقوق بنایی در محل مولدالنبی ساخت.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص184.</ref> | * | ||
* الغوری در سال ۸۱۷ق انباری از غله و آبانبارهایی برای حجاج در مسجدالحرام بنا کرد.<ref>تاریخ مکه، ص403.</ref> | |||
الغوری در سال ۸۱۷ق انباری از غله و آبانبارهایی برای حجاج در مسجدالحرام بنا کرد.<ref>تاریخ مکه، ص403.</ref> | * | ||
* در سال ۸۱۹ق، زیباترین پرده کعبه با نام سلطان چرکسی مصر تهیه شد.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص402.</ref> | |||
در سال ۸۱۹ق، زیباترین پرده کعبه با نام سلطان چرکسی مصر تهیه شد.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص402.</ref> | * | ||
* در سال ۸۲۵ق، برسبای بازسازی گسترده اماکن حرم مکی را انجام داد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص96.</ref> | |||
در سال ۸۲۵ق، برسبای بازسازی گسترده اماکن حرم مکی را انجام داد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص96.</ref> | * | ||
* در سال ۸۴۲ق، اقدامات عمرانی در عرفات، منا و مزدلفه صورت گرفت و موانع طبیعی مسیرها برداشته شد.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص398.</ref> | |||
در سال ۸۴۲ق، اقدامات عمرانی در عرفات، منا و مزدلفه صورت گرفت و موانع طبیعی مسیرها برداشته شد.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص398.</ref> | * | ||
* در سال ۸۶۵ق، ملک ناصر مملوکی پردهای برای کعبه فرستاد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص109.</ref> | |||
در سال ۸۶۵ق، ملک ناصر مملوکی پردهای برای کعبه فرستاد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص109.</ref> | * | ||
* در سالهای ۸۶۶ و ۸۷۷ق، منبرهای چوبی از مصر به مسجدالحرام فرستاده شد. | |||
در سالهای ۸۶۶ و ۸۷۷ق، منبرهای چوبی از مصر به مسجدالحرام فرستاده شد. | * | ||
* چرکسیها حجر اسماعیل را با سنگ مرمر بازسازی کرده و قبهای بر مقام ابراهیم در سال ۸۸۱ق ساختند.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص402.</ref> | |||
چرکسیها حجر اسماعیل را با سنگ مرمر بازسازی کرده و قبهای بر مقام ابراهیم در سال ۸۸۱ق ساختند.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص402 | |||
==== ج) امنیت زائران ==== | |||
* ممالیک مصر راههای حجاج مصر و شام به مکه را از راهزنان و ناامنیها پاکسازی کردند.<ref>تاریخ مکه (سباعی)، ص405.</ref> | |||
* | |||
=== ۳. کلیدهای طلایی کعبه === | === ۳. کلیدهای طلایی کعبه === | ||
در دوره ممالیک، ساخت کلیدهای طلاکاریشده برای درِ کعبه با آیات قرآن و اسماء الهی مرسوم بود. گاه نام سازنده و خلیفه عباسی دستوردهنده نیز بر آن ثبت میشد. این کلیدها با تشریفات خاص از قاهره به مکه ارسال میگردید.<ref>میقات حج، ج39 ص127؛ ج40 ص95؛ ج41 ص101.</ref> | در دوره ممالیک، ساخت کلیدهای طلاکاریشده برای درِ کعبه با آیات قرآن و اسماء الهی مرسوم بود. گاه نام سازنده و خلیفه عباسی دستوردهنده نیز بر آن ثبت میشد. این کلیدها با تشریفات خاص از قاهره به مکه ارسال میگردید.<ref>میقات حج، ج39 ص127؛ ج40 ص95؛ ج41 ص101.</ref> | ||