ابوایمن خریم بن فاتک: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام کامل = خُرَیم بن فاتک | | نام کامل = خُرَیم بن فاتک | ||
| کنیه | | کنیه = اَبواَیمن | ||
| لقب | | لقب = | ||
| زادروز/زادگاه = | | زادروز/زادگاه = | ||
| محل زندگی = [[مدینه]] | | محل زندگی = [[مدینه]] | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| نقش‌های برجسته = راوی احادیث [[پیامبر(ص)]] | | نقش‌های برجسته = راوی احادیث [[پیامبر(ص)]] | ||
| دیگر فعالیت‌ها = | | دیگر فعالیت‌ها = | ||
| آثار | | آثار = | ||
}} | }} | ||
'''اَبواَیمن خُرَیم بن فاتک''' از [[مسلمان|مسلمانان]] صدر اسلام. وی در [[غزوه بدر]] حضور داشت و در [[غزوه احد|غزوه اُحد]] به شهادت رسید. وی یکی از سه [[صحابه]] پیامبر(ص) است که کنیه ابوایمن را دارد. به همین جهت برخی بین خریم و دو ابوایمن دیگر دچار اشتباه شده‌اند. فرزندش [[ایمن بن خریم|ایمن]] در برخی حوادث پس از وفات پیامبر(ص) مانند [[جنگ صفین]] حضور داشته است. | '''اَبواَیمن خُرَیم بن فاتک''' از [[مسلمان|مسلمانان]] صدر اسلام. وی در [[غزوه بدر]] حضور داشت و در [[غزوه احد|غزوه اُحد]] به شهادت رسید. وی یکی از سه [[صحابه]] پیامبر(ص) است که کنیه ابوایمن را دارد. به همین جهت برخی بین خریم و دو ابوایمن دیگر دچار اشتباه شده‌اند. فرزندش [[ایمن بن خریم|ایمن]] در برخی حوادث پس از وفات پیامبر(ص) مانند [[جنگ صفین]] حضور داشته است. | ||
نسخهٔ ۳ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۷:۱۳
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | خُرَیم بن فاتک |
| کنیه | اَبواَیمن |
| محل زندگی | مدینه |
| مهاجر/انصار | انصار |
| خویشان سرشناس | ایمن (فرزند) |
| درگذشت/شهادت | سال سوم هجری، احد |
| مدفن | کنار قبر حمزه در اُحُد |
| مشخصات دینی | |
| نحوه اسلام آوردن | دیدار با فرستاده پیامبر(ص) به سوی جنّیان نَجد |
| حضور در جنگ‌ها | غزوه بدر، غزوه احد |
| نقش‌های برجسته | راوی احادیث پیامبر(ص) |
اَبواَیمن خُرَیم بن فاتک از مسلمانان صدر اسلام. وی در غزوه بدر حضور داشت و در غزوه اُحد به شهادت رسید. وی یکی از سه صحابه پیامبر(ص) است که کنیه ابوایمن را دارد. به همین جهت برخی بین خریم و دو ابوایمن دیگر دچار اشتباه شده‌اند. فرزندش ایمن در برخی حوادث پس از وفات پیامبر(ص) مانند جنگ صفین حضور داشته است.
شخصیت‌شناسی
خُرَیم بن اَخْرَم بن شداد بن عَمرو بن فاتک بن اَزْدی[۱] معروف به خُریم بن فاتک[۲] یکی از سه صحابی مکنّا به اَبواَیمن و مشهورترینِ آن‌هاست. کنیه‌های دیگر او ابوعبدالله[۳] و ابویحیی[۴] است. درباره خانواده و نسب او اختلاف بسیار است. برخی او را فرزند عَمرو بن جَموح خَزْرجی[۵] یا غلام وی[۶] دانسته‌اند. او از راویان احادیث پیامبر(ص)[۷] و نیز از شرکت‌کنندگان در غزوه بدر همراه برادرش سبره[۸] و از شهیدان احد دانسته شده است.[۹] آورده‌اند که به نوعی عارضه پوستی (برص) مبتلا بوده است.[۱۰] رسول خدا(ص) او را به سبب دستگیری‌اش از بیماران و مستمندان دعا کرده است.[۱۱]
اسلام آوردن
درباره چگونگی اسلام آوردنش داستانی عجیب نقل شده است. گویند: برای یافتن شتر گمشده‌اش به جنّیان پناهنده گشت و در پی دیدار با فرستاده پیامبر(ص) به سوی جنّیان نَجد مسلمان شد.[۱۲] برخی بر این باورند که آیه شش سوره جنّ که پناه بردن به جنّیان را مایه گمراهی دانسته، ناظر به این سنّت جاهلی است.[۱۳] این دیدار در «اَبْرق العَزاف» رخ داد که مکانی بلند و دارای سنگ و گل و ریگ (اَبرق)[۱۴] بود و گمان می‌بردند هیاهوی جنیان در آن بسیار شنیده می‌شود (عَزاف).[۱۵] این محل در فاصله ۱۲ میلی مدینه به سوی بصره[۱۶] و متعلّق به بنی‌اَسد بود.[۱۷]
برخی او را از مَوالی عَمرو بن جَموح[۱۸]، دیگر شهید جنگ اُحد، دانسته‌اند. با آن که جز قبر حمزه سیدالشهداء، قبور دیگر شهیدان اُحد معین نبوده[۱۹] و تنها سنگ‌نوشته‌ای مکان عمومی دفن شهدا را مشخص می‌کرده[۲۰]، گزارشی از سده دهم در دست است که به مکانی بلند در بخش غربی مرقد حمزه اشاره می‌کند و آن را مدفن هشت تن از شهدای احد، از جمله ابواَیمن و عَمرو بن جَموح، می‌داند که نزدیک آن، چشمه‌ای جاری بوده است.[۲۱]
ابوایمن‌های دیگر
گزارش‌های مربوط به سه ابواَیمن صحابی در منابع با یکدیگر آمیخته‌اند و نمی‌توان به صورت قطعی گزارش‌های هر یک را تفکیک کرد. آن دو صحابی دیگر، یکی رَباح غلام سیاه‌پوست رسول خدا(ص) است که مؤذّن پیامبر بود[۲۲] و دیگری سُفیان بن وَهَب که به عَفان بن وَهب تصحیف شده و متوفای ۴۸ یا ۸۲ق. است.[۲۳] در این گزارش‌ها از حضور ابوایمن در رخداد صلح حُدیبیه[۲۴]، اسلام آوردنش در روز فتح مکه[۲۵]، حضور او در دمشق و مدفون شدنش در قبرستان باب الصغیر آن شهر[۲۶] سخن به میان آمده است. پیداست که تنها گزارش‌هایی را می‌توان درباره او محتمل دانست که با ایمان او پیش از جنگ بدر و شهادتش در جنگ احد سازگار باشند. می‌توان گزارش‌های مربوط به اَبواَیمن پس از رحلت پیامبر(ص) همچون شرکت در فتح شام و پذیرفتن مسئولیت تقسیم اموال در دمشق[۲۷]، سکونت در کوفه[۲۸]، دمشق[۲۹] یا رقّه[۳۰]، رویکرد بی‌طرفانه در جنگ‌های جمل و صفین و حضور نیافتن در آن‌ها[۳۱]، حمایت از امام علی(ع) در امین نشمردن ابوموسی اشعری در ماجرای حکمیت[۳۲] و درگذشت به سال ۴۸ق.[۳۳] در دوره خلافت معاویه[۳۴] یا سال ۸۲ق.[۳۵] را مربوط به دو ابوایمن دیگر به ویژه اَبواَیمن خُولانی دانست که برخی او را از تابعین به شمارآورده‌اند، نه از صحابه.[۳۶]
ایمن بن خریم
درباره فرزند خریم، اَیمن، گفته‌اند که صحابی[۳۷] و شاعر[۳۸] بوده و پس از رحلت رسول خدا(ص) تحولات سیاسی مختلف را تجربه کرده است که از آن جمله است: ستودن بنی‌هاشم[۳۹] و تقبیح عبدالله بن زبیر[۴۰] در اشعارش و دلسرد‌کردن سپاهیان معاویه از شرکت در جنگ صفین[۴۱] به رغم پیشنهاد معاویه برای حکومت او بر فلسطین[۴۲] و نیز در مقابل، سرودن اشعاری در رثای معاویه[۴۳] و برقراری روابط دوستانه با امویان به ویژه بنی‌مروان.[۴۴] نیز در دمشق مسجدی به وی منسوب است.[۴۵]
پیوند به بیرون
پانویس
- ↑ الطبقات، ج۶، ص۳۸؛ الاصابه، ج۲، ص۲۷۶.
- ↑ الاغانی، ج۱۱، ص۲۵۳.
- ↑ المعجم الکبیر، ج۴، ص۲۰۵.
- ↑ تهذیب الاسماء، ج۱، ص۲۴۶؛ الاصابه، ج۲، ص۲۳۶.
- ↑ الاستیعاب، ج۲، ص۴۵۲.
- ↑ السیرة النبویه، ج۲، ص۱۲۶.
- ↑ المعجم الکبیر، ج۴، ص۲۰۵-۲۰۹؛ المبسوط، ج۸، ص۱۶۴.
- ↑ اسد الغابه، ج۵، ص۲۴.
- ↑ السیرة النبویه، ج۲، ص۱۲۶؛ اسد الغابه، ج۵، ص۲۴.
- ↑ المحبّر، ص۳۰۲.
- ↑ انساب الاشراف، ج۱۱، ص۱۹۷؛ الفائق، ج۳، ص۲۹-۳۰.
- ↑ الهواتف، ص۷۱؛ بحار الانوار، ج۶۰، ص۳۰۵.
- ↑ تاریخ دمشق، ج۱۶، ص۳۴۸.
- ↑ تاریخ الاسلام، ج۲، ص۶۱۷.
- ↑ العین، ج۱، ص۳۶۰.
- ↑ معجم البلدان، ج۱، ص۶۸.
- ↑ البلدان، ص۹۰؛ معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲۱.
- ↑ السیرة النبویه، ج۲، ص۱۲۶؛ اسد الغابه، ج۵، ص۲۴.
- ↑ خلاصة الوفاء، ج۲، ص۱۱۸.
- ↑ الدرة الثمینه، ص۲۱۳.
- ↑ خلاصة الوفاء، ج۲، ص۱۱۸.
- ↑ المحبّر، ص۱۲۸؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۱۲۷.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۹، ص۴۴.
- ↑ الاصابه، ج۲، ص۲۳۶.
- ↑ اسد الغابه، ج۱، ص۶۰۷.
- ↑ تاریخ دمشق، ج۲، ص۴۱۹.
- ↑ تاریخ دمشق، ج۱۶، ص۳۴۴.
- ↑ الثقات، ج۳، ص۱۱۴.
- ↑ تاریخ دمشق، ج۱۶، ص۳۴۰.
- ↑ الاصابه، ج۲، ص۲۳۶.
- ↑ الاغانی، ج۲۰، ص۴۲۱.
- ↑ الفتوح، ج۴، ص۱۹۹؛ بحار الانوار، ج۳۳، ص۳۱۴.
- ↑ الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۱۸۹.
- ↑ تاریخ دمشق، ج۱۶، ص۳۵۴.
- ↑ الاصابه، ج۳، ص۱۱۰.
- ↑ تاریخ دمشق، ج۲۱، ص۳۶۴.
- ↑ اسد الغابه، ج۱، ص۱۸۸.
- ↑ الاغانی، ج۲۰، ص۴۲۵.
- ↑ الاغانی، ج۲۰، ص۴۲۳.
- ↑ انساب الاشراف، ج۴، ص۴۲.
- ↑ انساب الاشراف، ج۴، ص۴۲.
- ↑ وقعة صفین، ص۵۰۳.
- ↑ انساب الاشراف، ج۵، ص۱۵۷.
- ↑ انساب الاشراف، ج۶، ص۳۰۴، ۳۳۳.
- ↑ تاریخ دمشق، ج۲، ص۲۸۹.
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل ابوایمن خریم بن فاتک.
- الاستیعاب: ابن عبدالبر (م.۴۶۳ق.)، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق
- اسد الغابه: ابن اثیر (م.۶۳۰ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق
- الاصابه: ابن حجر (م.۸۵۲ق.)، به کوشش عادل احمد عبدالموجود وعلی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق
- الاغانی: ابوالفرج اصفهانی (م.۳۵۶ق.) بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق
- انساب الاشراف: بلاذری (م.۲۷۹ق.)، به کوشش سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق
- بحار الانوار: مجلسی (م.۱۱۱۰ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی
- البدایة و النهایه: ابن کثیر (م.۷۷۴ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۷ق
- البلدان: ابن الفقیه (م.۳۶۵ق.)، به کوشش یوسف الهادی، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۱۶ق
- تاریخ الاسلام: ذهبی (م.۷۴۸ق.)، به کوشش عمرعبدالسلام تدمری، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۳ق
- تاریخ مدینة دمشق: ابن عساکر (م.۵۷۱ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق
- تهذیب الاسماء: محیی الدین نووی (م.۶۷۶ق.)، به کوشش مصطفی عبدالقادر، مصر، ادارة الطباعة المنیره
- الثقات: ابن حبان (م.۳۵۴ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۰ق
- خلاصة الوفاء باخبار‌دار المصطفی: سمهودی (م.۹۱۱ق.)، قاهره، مکتبة الثقافه، ۱۴۲۷ق
- الدرة الثمینة فی اخبار المدینه: محمد بن محمود بن الحسن بن النجار (م.۶۴۳ق.)، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنوره، ۱۴۲۷ق
- السیرة النبویه: ابن هشام (م.۲۱۸ق.)، به کوشش المصطفی السقا و دیگران، بیروت، دار المعرفه
- الطبقات الکبری: ابن سعد (م.۲۳۰ق.)، بیروت، دار صادر
- الفائق فی غریب الحدیث: جار الله الزمخشری (م.۵۳۸ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق
- الفتوح: ابن اعثم (م.۳۱۴ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۱۰ق
- العین: الفراهیدی (م.۱۷۰ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی، دار الهجره، ۱۴۰۹ق
- المبسوط: الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش محمد باقر بهبودی، المکتبة المرتضویه، ۱۳۵۱ش
- المحبّر: ابن حبیب (م.۲۴۵ق.)، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده
- معجم البلدان: یاقوت الحموی (م.۶۲۶ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م
- المعجم الکبیر: الطبرانی (م.۳۶۰ق.)، به کوشش حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق
- معجم قبائل العرب: عمر کحاله، بیروت، الرساله، ۱۴۱۴ق
- الوافی بالوفیات: الصفدی (م.۷۶۴ق.)، به کوشش الارنؤوط و ترکی مصطفی، بیروت، دار احیاء التراث، ۱۴۲۰ق
- وقعة صفین: نصر بن المزاحم (م.۲۱۲ق.)، به کوشش عبدالسلام، قاهره، مؤسسة العربیة الحدیثه، ۱۳۸۲ق
- الهواتف: ابن ابی‌الدنیا (م.۲۸۱ق.)، مؤسسة الکتاب الثقافیه، ۱۴۱۳ق.