شمسه: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۹ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۲۳

شمسه، در واژه‌نامه‌ها معانی گوناگونی دارد که بیشتر آن‌ها در گرد و دایره‌ای بودن مشترکند؛ برخی از آن‌ها عبارتند از: سازه گِرد نقش‌دار و زراندودی که در مسجد و بالای ساختمان و کنگره و مانند آن نصب ‌می‌کنند؛^[۱] آن‌چه از فلز به شكل خورشيد مى‌سازند و بالاى قبّه و مانند آن نصب مى‌كنند؛^{[یادداشت ۱]}^[۲] اشکال و تصاویری که با ابریشم می‌سازند؛ دکمه‌هایی که بر سربند تسبیح بند می‌کنند؛^[۱] نقش‌ونگاری که با گلابتون روی لباس می‌دوزند؛ بت^[۳] قرص نان؛ هر چیز گِرد.^[۱]

در حرم‌ها و زيارتگاه‌ها كه معمارى آن به صورت سنتى است و هنرهاى تزئينى مانند كاشى‌كارى، نجّارى، آينه‌كارى، خطّاطى در آن‌ها به‌كار مى‌رود، از اين نقش فراوان استفاده مى‌شود. نقش و نگارهاى ضريح‌ها و درب‌هاى ورودى نيز از اين نمونه‌ها فراوان دارد و از شاخص‌هاى هنر دينى در معمارى بقاع متبرّكه به‌شمار مى‌رود. خالد نقشبندی، در وصف حرم حضرت رضا (عليه السلام) گفته‌ است:^[۴]

از شرم شمسه‌هاى زرش كعبتينِ شمس در تخته‌نرد چرخ چهارم به شش در است

پانوشت

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه شمسه.
↑ فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه شمسه؛ فرهنگنامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سیزدهم، ص28، به نقل از فرهنگ مصور اصطلاحات هنر ایران.
↑ فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه شمسه.
↑ نقشى از مولانا خالد نقشبندى، ص 316؛ ر. ك: مجموعه مقالات هم‌انديشى زيارت، ج٢، ص١٠٣٠.

↑ عمید، این معنا را جزو معانی منسوخ شمرده است.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله است.

نقشی از مولانا خالد نقشبندی و پیروان طریقت او، پاژنگ، تهران، ۱۳۶۸ش.

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه شمسه.

[3] فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه شمسه؛ فرهنگنامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سیزدهم، ص28، به نقل از فرهنگ مصور اصطلاحات هنر ایران.

[4] فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه شمسه.

[5] نقشى از مولانا خالد نقشبندى، ص 316؛ ر. ك: مجموعه مقالات هم‌انديشى زيارت، ج٢، ص١٠٣٠.

[2] عمید، این معنا را جزو معانی منسوخ شمرده است.

[۱]

[یادداشت ۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
+شمسه، در واژه‌نامه‌ها معانی گوناگونی دارد که بیشتر آن‌ها در گرد و دایره‌ای بودن مشترکند؛ برخی از آن‌ها عبارتند از: سازه گِرد نقش‌دار و زراندودی که در مسجد و بالای ساختمان و کنگره و مانند آن نصب ‌می‌کنند؛<ref name=":0">لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه شمسه.</ref> آن‌چه از فلز به شكل خورشيد مى‌سازند و بالاى قبّه و مانند آن نصب مى‌كنند؛{{یادداشت|عمید، این معنا را جزو معانی منسوخ شمرده است.}}<ref>فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه شمسه؛ فرهنگنامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سیزدهم، ص28، به نقل از فرهنگ مصور اصطلاحات هنر ایران.</ref> اشکال و تصاویری که با ابریشم می‌سازند؛ دکمه‌هایی که بر سربند تسبیح بند می‌کنند؛<ref name=":0" />  نقش‌ونگاری که با گلابتون روی لباس می‌دوزند؛ بت<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه شمسه.</ref> قرص نان؛ هر چیز گِرد.<ref name=":0" />
+در حرم‌ها و زيارتگاه‌ها كه معمارى آن به صورت سنتى است و هنرهاى تزئينى مانند كاشى‌كارى، نجّارى، آينه‌كارى، خطّاطى در آن‌ها به‌كار مى‌رود، از اين نقش فراوان استفاده مى‌شود. نقش و نگارهاى ضريح‌ها و درب‌هاى ورودى نيز از اين نمونه‌ها فراوان دارد و از شاخص‌هاى هنر دينى در معمارى بقاع متبرّكه به‌شمار مى‌رود. خالد نقشبندی، در وصف حرم حضرت رضا (عليه السلام) گفته‌ است:<ref>نقشى از مولانا خالد نقشبندى، ص 316؛ ر. ك: مجموعه مقالات هم‌انديشى زيارت، ج٢، ص١٠٣٠.</ref>
+از شرم شمسه‌هاى زرش كعبتينِ شمس در تخته‌نرد چرخ چهارم به شش در است
 ==پانوشت==
@@ خط ۱۲: / خط ۱۷: @@
 | پس از لینک =
 | لینک =
-}}
+}}'''نقشی از مولانا خالد نقشبندی و پیروان طریقت او'''، پاژنگ، تهران، ۱۳۶۸ش.
 {{پایان}}