عتبه بوسی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳: خط ۳:


==واژه‌شناسی==
==واژه‌شناسی==
«عتبه»، واژه‌ای عربی و به معنای آستان زیرین در است.<ref>کتاب العین، ج۲، ص</ref>  
«عتبه»، واژه‌ای عربی و به معنای آستان زیرین در است.<ref>کتاب العین، ج۲، ص۷۵؛ جمهرة اللغة، ج۱، ص۲۵۵؛ تهذیب اللغة، ج۲، ص۱۶۶؛ الصحاح، ج۱، ص۱۷۷؛ معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۲۲۵؛ مفردات الفاظ القرآن، ص۵۴۴؛ مفردات الفاظ قرآن، ج۲،‌ص۵۴۶؛ مقدمة الادب،‌ص۲۵؛ لسان العرب، ج۱، ص۵۷۶؛ المصباح المنیر، ج۲، ص۳۹۱.</ref> برخی آن را آستانه زبَرین و بالایی در دانسته‌اند.{{یادداشت|عَتَبَة الباب: أُسْكُفَّته. و قال قوم: بل‏ العَتَبَة العليا و الأُسْكُفَّة السُّفلى.}}<ref>جمهرة اللغة، ج۱، ص۲۵۵؛ رک: تهذیب اللغة، ج۲، ص۱۶۶؛ مقدمة الادب، ص۲۵؛ لسان العرب، ج۱، ص۵۷۶.</ref> این واژه در زبان عربی از روی کنایه، به معنای زن نیز به کار رفته است.<ref>کتاب العین، ج۲، ص۷۵؛ مفردات الفاظ القرآن، ص۵۴۴؛ شمس العلوم، ج۷، ص۴۳۵۲.</ref> یکی دیگر از معانی عتبة، پله و نردبان گفته شده است.<ref>کتاب العین، ج۲، ص۷۵؛ تهذیب اللغة،‌ ج۲، ص۱۶۶؛ الصحاح، ج۱، ص۱۷۷؛ مفردات الفاظ القرآن، ص۵۴۴.</ref>


كتاب العين، ج‏2، ص75.<ref group="یاد">لسا</ref>
در برخی از واژه‌نامه‌های فارسی عتبه را آستانه در، آستانه،‌ درگاه و مقبره هر یک از امامان(ع) دانسته‌اند.<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه عتبه.</ref>


العَتَبَة: أسكفة الباب. و جعلها إبراهيم ع كناية عن امرأة إسماعيل إذ أمره بإبدال‏ عَتَبَتِهِ‏.  و عَتَبَاتُ‏ الدرجة و ما يشبهها من‏ عَتَبَات‏ الجبال و أشراف الأرض و كل مرقاة من الدرج‏ عَتَبَة، و الجميع‏ العَتَب‏. و تقول: عَتِّبْ‏ لنا عَتَبَةً، أي: اتخذ عَتَبَاتٍ‏: أي: مرقيات‏


فراهيدى، خليل بن احمد، كتاب العين، 9جلد، نشر هجرت - قم، چاپ: دوم، 1409 ه.ق.
كتاب العين، خليل بن احمد فراهيدى، نشر هجرت، قم، 1409ق.


جمهرة اللغة ؛ ج‏1 ؛ ص255
جمهرة اللغة، محمد بن حسن بن دريد، دار العلم للملايين، بيروت، 1988م.


عَتَبَة الباب: أُسْكُفَّته. و قال قوم: بل‏ العَتَبَة العليا و الأُسْكُفَّة السُّفلى.
تهذيب اللغة، محمد بن احمد ازهرى، دار احياء التراث العربي، بيروت، 1421ق.


ابن دريد، محمد بن حسن، جمهرة اللغة، 3جلد، دار العلم للملايين - بيروت، چاپ: اول، 1988 م.
الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، اسماعيل بن حماد جوهرى، دار العلم للملايين، بيروت، 1376ق.


تهذيب اللغة ؛ ج‏2 ؛ ص166
معجم مقاييس اللغة، ابن فارس، مكتب الاعلام الاسلامي، قم، 1404ق.


العَتَبة أُسْكُفّة الباب التي توطأ.
مفردات ألفاظ القرآن، حسين بن محمد راغب اصفهانى، دار القلم، بيروت، 1412ق.


و قال الليث: كل مَرْقاة من الدَرَج‏ عَتَبة.
ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، راغب اصفهانى، مرتضوي، تهران،  1374ش.


و كذلك‏ العَتَب‏ في الثنايا الشاقَّة، واحدتها عَتَبة.
مقدمة الأدب، زمخشرى، محمود بن عمر، موسسه مطالعات اسلامي دانشگاه تهران، تهران، 1386ش.


و قال ابن شُمَيل: العَتَبة في الباب هي الأعلى. قال: و الخشبة التي فوق الأعلى:
شمس العلوم و دواء كلام العرب من الكلوم، نشوان بن سعيد حميرى، دار الفكر، دمشق، 1420ق.


الحاجب قال: و الأُسْكُفّة هي السفلى.
لسان العرب، محمد بن مكرم (ابن منظور)، دار صادر، بيروت، 1414ق.


ازهرى، محمد بن احمد، تهذيب اللغة، 15جلد، دار احياء التراث العربي - بيروت، چاپ: اول، 1421 ه.ق.
المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، احمد بن محمد فيومى، مؤسسه دار الهجرة، قم، 1414ق.
 
الصحاح ؛ ج‏1 ؛ ص177
 
العَتَبُ‏: الدَرَجُ؛ و كلُّ مِرْقَاةٍ منها عَتَبَةٌ؛ و الجمع‏ عَتَبٌ‏ و عَتَبَاتٌ‏. و العتَبة: أُسْكُفَّةُ الباب‏
 
جوهرى، اسماعيل بن حماد، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، 6جلد، دار العلم للملايين - بيروت، چاپ: اول، 1376 ه.ق.
 
معجم مقاييس اللغه ؛ ج‏4 ؛ ص225
 
العين و التاء و الباء أصلٌ صحيح، يرجع كله إلى الأمر فيه بعضُ الصُّعوبة من كلامٍ أو غيره. من ذلك‏ العَتَبة، و هى أسكُفَّة الباب، و إنَّما سمِّيت بذلك لارتفاعها عن المكان المطمئنّ السَّهل‏
 
ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاييس اللغة، 6جلد، مكتب الاعلام الاسلامي - قم، چاپ: اول، 1404 ه.ق.
 
مفردات ألفاظ القرآن ؛ ص544
 
الْعَتَبُ‏: كلّ مكان نابٍ بنازله، و منه قيل للمرقاة و لأُسْكُفَّةِ البابِ: عَتَبَةٌ، و كنّي بها عن المرأة
 
راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، 1جلد، دار القلم - بيروت، چاپ: اول، 1412 ه.ق.
 
مفردات الفاظ قرآن ؛ ج‏2 ؛ ص546
 
العَتَبُ‏ هر مكانى كه براى ساكنش و نازلش سخت و مصيبت زا آستانه درب. و همچنين بطور كنايه به زن- عَتَبَة- گفته شده، از حضرت ابراهيم (ع) روايت شده است كه به زن اسماعيل گفت: به همسرت بگو- غَيِّرْ عَتَبَةَ بَابِكَ: آستانه در خانه‏ات را عوض كن (كنايه از همسر است‏
 
راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن (راغب اصفهانى)، 4جلد، مرتضوي - تهران، چاپ: دوم، 1374 ه.ش.
 
مقدمة الأدب ؛ متن ؛ ص25
 
أُسْكُفَّةٌ آستانه زيرين‏ عَتَبَةٌ آستانه زبرين 3 آستانه از برين‏
 
زمخشرى، محمود بن عمر، مقدمة الأدب، 1جلد، موسسه مطالعات اسلامي دانشگاه تهران - تهران، چاپ: اول، 1386 ه.ش.
 
شمس العلوم ؛ ج‏7 ؛ ص4352
 
و قد يكنى عن المرأة بعتبة الباب، لأنها موطوءة
 
حميرى، نشوان بن سعيد، شمس العلوم و دواء كلام العرب من الكلوم، 12جلد، دار الفكر - دمشق، چاپ: اول، 1420 ه.ق.
 
لسان العرب ؛ ج‏1 ؛ ص576
 
العَتَبَةُ: أُسْكُفَّةُ البابِ التي تُوطأُ؛ و قيل: العَتَبَةُ العُلْيا
 
ابن منظور، محمد بن مكرم، لسان العرب، 15جلد، دار صادر - بيروت، چاپ: سوم، 1414 ه.ق.
 
المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى ؛ ج‏2 ؛ ص391
 
(الْعَتَبَةُ) الدَّرَجَةُ و الْجَمْعُ (الْعَتَبُ‏) و تُطْلَقُ (الْعَتَبَةُ) عَلَى أَسْكُفَّةِ الْبَابِ.
 
فيومى، احمد بن محمد، المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، 2جلد، موسسه دار الهجرة - قم، چاپ: دوم، 1414 ه.ق.
 
 
«عتبه»، واژه‌ای عربی و به معنای
 
در واژه‌نامه‌های فارسی عتبه را آستانه در، آستانه،‌ درگاه و مقبره هر یک از امامان(ع) دانسته‌اند


==معرفی==
==معرفی==

نسخهٔ ‏۲۳ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۶:۴۰

عتبه بوسی محمدتقی بهجت، عارف و مرجع تقلید شیعه، در آستان مقدس امام رضا(ع).

عتبه‌بوسی، بوسیدن در و درگاه حرم‌ها هنگام ورود است. برخی از عالمان شیعه آن را یکی از آداب زیارت شمرده و برخی برای استحباب آن دلیلی نیافته‌اند. با این همه، سجده بر درگاه را، اگر به عنوان شکر الهی باشد جایز دانسته‌اند.

واژه‌شناسی

«عتبه»، واژه‌ای عربی و به معنای آستان زیرین در است.[۱] برخی آن را آستانه زبَرین و بالایی در دانسته‌اند.[یادداشت ۱][۲] این واژه در زبان عربی از روی کنایه، به معنای زن نیز به کار رفته است.[۳] یکی دیگر از معانی عتبة، پله و نردبان گفته شده است.[۴]

در برخی از واژه‌نامه‌های فارسی عتبه را آستانه در، آستانه،‌ درگاه و مقبره هر یک از امامان(ع) دانسته‌اند.[۵]


كتاب العين، خليل بن احمد فراهيدى، نشر هجرت، قم، 1409ق.

جمهرة اللغة، محمد بن حسن بن دريد، دار العلم للملايين، بيروت، 1988م.

تهذيب اللغة، محمد بن احمد ازهرى، دار احياء التراث العربي، بيروت، 1421ق.

الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، اسماعيل بن حماد جوهرى، دار العلم للملايين، بيروت، 1376ق.

معجم مقاييس اللغة، ابن فارس، مكتب الاعلام الاسلامي، قم، 1404ق.

مفردات ألفاظ القرآن، حسين بن محمد راغب اصفهانى، دار القلم، بيروت، 1412ق.

ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، راغب اصفهانى، مرتضوي، تهران، 1374ش.

مقدمة الأدب، زمخشرى، محمود بن عمر، موسسه مطالعات اسلامي دانشگاه تهران، تهران، 1386ش.

شمس العلوم و دواء كلام العرب من الكلوم، نشوان بن سعيد حميرى، دار الفكر، دمشق، 1420ق.

لسان العرب، محمد بن مكرم (ابن منظور)، دار صادر، بيروت، 1414ق.

المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، احمد بن محمد فيومى، مؤسسه دار الهجرة، قم، 1414ق.

معرفی

عتبه‌بوسی، بوسیدن در و درگاه حرم‌ها هنگام ورود است.[۶] محمدباقر مجلسی، سخن شهید اول را در این مورد، به عنوان یکی از آداب زیارت آورده، ولی مجلسی، دلیل مستندی برای استحباب عتبه‌بوسی نیافته است. با این همه، وی سجده برای خدا را به عنوان شکر الهی بر این توفیق، جایز دانسته است.[۷] برخی یادآوری کرده‌اند، بوسیدن زمین و درگاه در حرم، نباید به عنوان سجده برای امام(ع) انگاشته شود.[۶]

در برخی سروده‌های عالمانِ عارف، به عتبه‌بوسی اشاره شده است.[۶]

پانوشت

  1. کتاب العین، ج۲، ص۷۵؛ جمهرة اللغة، ج۱، ص۲۵۵؛ تهذیب اللغة، ج۲، ص۱۶۶؛ الصحاح، ج۱، ص۱۷۷؛ معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۲۲۵؛ مفردات الفاظ القرآن، ص۵۴۴؛ مفردات الفاظ قرآن، ج۲،‌ص۵۴۶؛ مقدمة الادب،‌ص۲۵؛ لسان العرب، ج۱، ص۵۷۶؛ المصباح المنیر، ج۲، ص۳۹۱.
  2. جمهرة اللغة، ج۱، ص۲۵۵؛ رک: تهذیب اللغة، ج۲، ص۱۶۶؛ مقدمة الادب، ص۲۵؛ لسان العرب، ج۱، ص۵۷۶.
  3. کتاب العین، ج۲، ص۷۵؛ مفردات الفاظ القرآن، ص۵۴۴؛ شمس العلوم، ج۷، ص۴۳۵۲.
  4. کتاب العین، ج۲، ص۷۵؛ تهذیب اللغة،‌ ج۲، ص۱۶۶؛ الصحاح، ج۱، ص۱۷۷؛ مفردات الفاظ القرآن، ص۵۴۴.
  5. فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه عتبه.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ فرهنگ زیارت، ص۳۴۶.
  7. بحارالأنوار، ج٩٧، ص١٣۴ و ١٣۶.
  1. عَتَبَة الباب: أُسْكُفَّته. و قال قوم: بل‏ العَتَبَة العليا و الأُسْكُفَّة السُّفلى.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب فرهنگ زیارت، جواد محدثی، مشعر، تهران، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۴۶. است.
  • بحار الأنوار، محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت‏، ۱۴۰۳ق‏.