دعا: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
(صفحه‌ای تازه حاوی «دعا: از مستحبات در حج و حرمين دعا در لغت به معناي صدا زدن، متمايل شدن،<ref>لسان...» ایجاد کرد)
 
(اصلاح نشانی وب، ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
دعا: از مستحبات در حج و حرمين
دعا: از مستحبات در حج و حرمین


دعا در لغت به معناي صدا زدن، متمايل شدن،<ref>لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۷((دعا)).</ref> کمک خواستن،<ref>لسان العرب ج۱۴ ،ص۲۵۷ ، تاج العروس ج۱۹، ص۴۰۵((دعا)).</ref>حاجت طلبيدن وگاه مطلق خواندن آمده است.<ref>قاموس قرآن: ج۲، ص۳۴۴، لسان العرب ج۱۴ ،ص۲۵۷ ((دعا)).</ref> در اصطلاح به درخواست خير از خداوند گفته مي شود<ref>المصباح المنير ج۱، ص۱۹۴-۱۹۵.</ref>.
دعا در لغت به معنای صدا زدن، متمایل شدن،<ref>لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۷((دعا)).</ref> کمک خواستن،<ref>لسان العرب ج۱۴، ص۲۵۷، تاج العروس ج۱۹، ص۴۰۵((دعا)).</ref>حاجت طلبیدن وگاه مطلق خواندن آمده است.<ref>قاموس قرآن: ج۲، ص۳۴۴، لسان العرب ج۱۴، ص۲۵۷ ((دعا)).</ref> در اصطلاح به درخواست خیر از خداوند گفته می‌شود.<ref>المصباح المنیر ج۱، ص۱۹۴–۱۹۵.</ref>


تشويق به دعا و اشاره به جايگاه و اهميت آن در قرآن آمده است. گاه مومنان به دعاي آشکار و نهان توصيه شده اند.(اعراف آيه ۵۵)گاه (نک:غافر آيه ۶۰) دعا به عنوان عبادت و ترک دعا به عنوان تکبر و استکبار در برابر خدا معرفي شده و به تارک دعا، وعده ي عذاب ابدي داده شده است.<ref> . الکافي ج۲، ص۴۶۶ ؛ دعائم الاسلام ج۱ ، ص۱۶۶</ref> در پاره اي از آيات، دعا ارزش دهنده به انسان بيان شده است. (فرقان آيه ۷۷) در آيات متعدد، استجابت دعا تضمين شده است.<ref>من لا يحضره الفقيه، ج۱، ص۵۲۶.</ref> (مثلا نک: بقره آيه ۱۸۶)
تشویق به دعا و اشاره به جایگاه و اهمیت آن در قرآن آمده است. گاه مؤمنان به دعای آشکار و نهان توصیه شده‌اند. (اعراف آیه ۵۵)گاه (نک:غافر آیه ۶۰) دعا به عنوان عبادت و ترک دعا به عنوان تکبر و استکبار در برابر خدا معرفی شده و به تارک دعا، وعدهٔ عذاب ابدی داده شده است.<ref>. الکافی ج۲، ص۴۶۶؛ دعائم الاسلام ج۱، ص۱۶۶</ref> در پاره ای از آیات، دعا ارزش دهنده به انسان بیان شده است. (فرقان آیه ۷۷) در آیات متعدد، استجابت دعا تضمین شده است.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۵۲۶.</ref> (مثلا نک: بقره آیه ۱۸۶)


در احاديث نيز در بيان اهميت و جايگاه دعا، تعابير بسياري به کار رفته است از جمله گاه دعا به اصل عبادت تعبير شده است.<ref>الدعوات، ص۱۸؛ ارشاد القلوب ،ج۱، ص۱۴۸؛ وسائل الشيعه، ج۷، ص۲۷.</ref>
در احادیث نیز در بیان اهمیت و جایگاه دعا، تعابیر بسیاری به کار رفته است از جمله گاه دعا به اصل عبادت تعبیر شده است.<ref>الدعوات، ص۱۸؛ ارشاد القلوب، ج۱، ص۱۴۸؛ وسائل الشیعه، ج۷، ص۲۷.</ref>


افزون بر اين، طبق روايات، دعا در برخي مکانهاي حرمين استجابت مي يابد از اين رو شماري از نويسندگان، آثاري در اين خصوص نوشته اند. از جمله اين افراد، عبدالملک بن حسين عصامي شافعي(۱۰۴۹-۱۱۱۱ق) است که رساله اي با عنوان منظومه في الاماکن التي يستجاب فيها الدعاء بمکه و حواليها نوشته است و برخي ديگر، منظومه او را شرح کرده و افزون بر آن، مکان هاي ديگري از حرمين را ياد کرده اند.<ref>التاريخ و المورخون بمکه ص۳۶۶-۳۶۷؛ تهنئه اهل الاسلام بتجديد بيت الله الحرام ص۳۱۰</ref> نام بردن از مکان هاي استجابت دعا يکي از مباحث مورد توجه نويسندگان کتب زيارت و منابع تاريخي در باره حرمين است.<ref>نک: اثاره الترغيب ج۱ ص۱۷۹؛ التاريخ القويم ج۱ ص۳۷۸؛بقيع الغرقد ص۷۴، ۲۹۱</ref>
افزون بر این، طبق روایات، دعا در برخی مکانهای حرمین استجابت می‌یابد از این رو شماری از نویسندگان، آثاری در این خصوص نوشته‌اند. از جمله این افراد، عبدالملک بن حسین عصامی شافعی(۱۰۴۹–۱۱۱۱ق) است که رساله ای با عنوان منظومه فی الاماکن آلتی یستجاب فیها الدعاء بمکه و حوالیها نوشته است و برخی دیگر، منظومه او را شرح کرده و افزون بر آن، مکان‌های دیگری از حرمین را یاد کرده‌اند.<ref>التاریخ و المورخون بمکه ص۳۶۶–۳۶۷؛ تهنئه اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام ص۳۱۰</ref> نام بردن از مکان‌های استجابت دعا یکی از مباحث مورد توجه نویسندگان کتب زیارت و منابع تاریخی درباره حرمین است.<ref>نک: اثاره الترغیب ج۱ ص۱۷۹؛ التاریخ القویم ج۱ ص۳۷۸؛ بقیع الغرقد ص۷۴، ۲۹۱</ref>


دعا به عنوان فعلي مستحب، در زمان ها و مکان هاي خاص انجام مي گيرد و در برخي جاها و وقت هاارزش بيشتري دارد و استحبابش افزونتر است. در مناسک حج و عمره ، خواندن برخي دعاها مستحب است.از جمله به اين موارد مي توان اشاره کرد: هنگام پوشيدن لباس احرام،<ref>من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۵۲۷؛ مناسک الحج، ص۱۹۳.</ref>هنگام ورود به حرم،<ref>لوامع صاحبقراني، ج۸، ص۳۸۵.</ref> هنگام ورود به مسجد الحرام،<ref>المقنعه، ص۳۹۹، تهذيب الاحکام، ج۵، ص۱۰۰.</ref> هنگام ايستادن روبروي کعبه<ref>الکافي، ج۴، ص۴۰۱؛ المقنعه، ص۴۰۰.</ref>، وقت ايستادن در محاذات حجر الاسود،<ref>من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۵۳۱؛ تهذيب الاحکام، ج۵، ص۱۰۲.</ref> در حال طواف<ref>مصباح المتهجد، ص۶۸۰؛ مناسک حج، محشي، ص۳۵۹.</ref>، هنگام واقع شدن بين رکن يماني و حجرالاسود<ref>الکافي، ج۴، ص۴۰۷؛ من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۵۳۲</ref> ، هنگام قرار گرفتن در مقابل ناودان کعبه،<ref>المقنع، ص۲۵۶-۲۵۷؛مناسک حج، محشي، ص۳۶۰.</ref>در شوط هفتم هنگام رسيدن به مستجار،<ref>لوامع صاحبقراني، ج۸، ص۴۰۱.</ref> بعد از نماز طواف در پشت مقام،<ref>من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۵۳۴؛ روضه المتقين، ج۵، ص۲۵۴.</ref> بعد از نماز طواف،<ref>مناهج الاخيار، ج۳، ص۴۹۶؛ وسائل الشيعه، ج۱۳، ص۴۳۹.</ref> قبل از سعي،<ref>المحاسن، ج۲، ص۵۷۴؛ الکافي، ج۴، ص۴۳۵.</ref> به هنگام پايين آمدن از پله چهارم صفا،<ref>من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۵۳۶؛ روضه المتقين، ج۵، ص۲۶۲- ۲۶۳.</ref>هنگام رسيدن به ميانه مسعي،<ref>روضه المتقين، ج۵، ص۲۶۲- ۲۶۳.</ref> بعد از عبور از بازار عطاران (پايان چراغ سبز) و قطع هروله،<ref>المقنع ، ص۲۵۹؛ مناسک حج، محشي، ص۴۴۵.</ref>در مروه،<ref>من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۵۳۶؛ المقنع ، ص۲۵۹.</ref> در روز ترويه،<ref>الکافي، ج۴، ص۴۵۴؛ تهذيب الاحکام، ج۵، ص۷۷.</ref> بعد از احرام در مکه و حرکت بسوي مني،<ref>من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۵۳۹؛ المقنعه، ص۴۰۷.</ref> هنگام ورود به مني،<ref>المقنعه، ص۴۰۷، مناسک حج، محشي، ص۴۳۶.</ref>در شب عرفه در مني،<ref>اقبال الاعمال ج۲، ص۴۹؛ زاد المعاد، ج۲، ص۲۳۶-۲۳۸.</ref> روز عرفه<ref>المقنعه ، ص۴۱۱؛ تهذيب الاحکام، ج۵، ص۱۸۲.</ref>و در عصر روز عرفه<ref>صحيح ابن خزيمه، ج۴، ص۲۶۴.</ref> که از دعاهاي مشهور اين روز، دعاي امام حسين(ع)<ref>اقبال الاعمال، ج۲، ص۷۴؛ بلد الامين، ص۲۵۱.</ref> و دعاي ۴۷ صحيفه سجاديه است.<ref>اقبال جديد ج۲، ص۸۸؛ المصباح کفعمي، ص۶۷۱.</ref> بعد از غروب آفتاب وقت افاضه از عرفات<ref> . تهذيب الاحکام، ج۵، ص۱۸۷؛ هدايه الامه، ج۵، ص۳۶۳.</ref>، هنگام ورود به مشعر<ref>تبيين الحقايق، ج۲، ص۲۷؛ مجمع الانهر، ج۱، ص۴۱۰.</ref>، بعد از نماز صبح در مشعر،<ref>الکافي، ج۴، ص۴۶۹؛ المقنعه، ص۴۱۶؛ المهذب، ج۱، ص۲۵۳.</ref> هنگام عبور از وادي محسر،<ref>من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۴۶۸؛ تهذيب الاحکام، ج۵، ص۱۹۳؛ مصباح المتهجد، ص۷۰۰.</ref> هنگام رمي جمره عقبه،<ref>فقه الرضا، ص۲۲۵؛ الکافي، ج۴، ص۴۷۹؛ من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۵۴۸.</ref> هنگام برگشت به محل استقرار خود (چادرهاي مني)،<ref>الفقه علي المذاهب الاربعه، ج۱، ص۸۸۶؛ تهذيب الاحکام، ج۵، ص۱۹۸؛ منتهي المطلب، ج۱۱، ص۱۳۰.</ref> هنگام قرباني،<ref>فقه الرضا، ص۲۲۴؛ الکافي، ج۴، ص۴۹۸؛ من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۵۰۴.</ref> هنگام حلق،<ref>السرائر الحاوي، ج۱، ص۶۰۱؛ منتهي المطلب، ج۱۱، ص۳۳۸.</ref>هنگام طواف وداع<ref>الکافي، ج۴، ص۵۳۱؛ تهذيب الاحکام، ج۵، ص۲۸۰؛ المهذب ابن البراج، ج۱، ص۲۶۵.</ref>،هنگام وداع با خانه خدا در ملتزم.<ref>السنن الصغري، ج۲، ص۲۰۵؛ سنن الکبري البيهقي، ج۵، ص۲۶۸، روضه الطالبين، ج۲، ص۳۹۵</ref>
دعا به عنوان فعلی مستحب، در زمان‌ها و مکان‌های خاص انجام می‌گیرد و در برخی جاها و وقت هاارزش بیشتری دارد و استحبابش افزونتر است. در مناسک حج و عمره، خواندن برخی دعاها مستحب است. از جمله به این موارد می‌توان اشاره کرد: هنگام پوشیدن لباس احرام،<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۲۷؛ مناسک الحج، ص۱۹۳.</ref>هنگام ورود به حرم،<ref>لوامع صاحبقرانی، ج۸، ص۳۸۵.</ref> هنگام ورود به مسجد الحرام،<ref>المقنعه، ص۳۹۹، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۰۰.</ref> هنگام ایستادن روبروی کعبه،<ref>الکافی، ج۴، ص۴۰۱؛ المقنعه، ص۴۰۰.</ref> وقت ایستادن در محاذات حجر الاسود،<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۱؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۰۲.</ref> در حال طواف،<ref>مصباح المتهجد، ص۶۸۰؛ مناسک حج، محشی، ص۳۵۹.</ref> هنگام واقع شدن بین رکن یمانی و حجرالاسود،<ref>الکافی، ج۴، ص۴۰۷؛ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۲</ref> هنگام قرار گرفتن در مقابل ناودان کعبه،<ref>المقنع، ص۲۵۶–۲۵۷؛ مناسک حج، محشی، ص۳۶۰.</ref>در شوط هفتم هنگام رسیدن به مستجار،<ref>لوامع صاحبقرانی، ج۸، ص۴۰۱.</ref> بعد از نماز طواف در پشت مقام،<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۴؛ روضه المتقین، ج۵، ص۲۵۴.</ref> بعد از نماز طواف،<ref>مناهج الاخیار، ج۳، ص۴۹۶؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۴۳۹.</ref> قبل از سعی،<ref>المحاسن، ج۲، ص۵۷۴؛ الکافی، ج۴، ص۴۳۵.</ref> به هنگام پایین آمدن از پله چهارم صفا،<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۶؛ روضه المتقین، ج۵، ص۲۶۲–۲۶۳.</ref>هنگام رسیدن به میانه مسعی،<ref>روضه المتقین، ج۵، ص۲۶۲–۲۶۳.</ref> بعد از عبور از بازار عطاران (پایان چراغ سبز) و قطع هروله،<ref>المقنع، ص۲۵۹؛ مناسک حج، محشی، ص۴۴۵.</ref>در مروه،<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۶؛ المقنع، ص۲۵۹.</ref> در روز ترویه،<ref>الکافی، ج۴، ص۴۵۴؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۷۷.</ref> بعد از احرام در مکه و حرکت بسوی منی،<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۹؛ المقنعه، ص۴۰۷.</ref> هنگام ورود به منی،<ref>المقنعه، ص۴۰۷، مناسک حج، محشی، ص۴۳۶.</ref>در شب عرفه در منی،<ref>اقبال الاعمال ج۲، ص۴۹؛ زاد المعاد، ج۲، ص۲۳۶–۲۳۸.</ref> روز عرفه<ref>المقنعه، ص۴۱۱؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۲.</ref>و در عصر روز عرفه<ref>صحیح ابن خزیمه، ج۴، ص۲۶۴.</ref> که از دعاهای مشهور این روز، دعای امام حسین(ع)<ref>اقبال الاعمال، ج۲، ص۷۴؛ بلد الامین، ص۲۵۱.</ref> و دعای ۴۷ صحیفه سجادیه است.<ref>اقبال جدید ج۲، ص۸۸؛ المصباح کفعمی، ص۶۷۱.</ref> بعد از غروب آفتاب وقت افاضه از عرفات،<ref>. تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۷؛ هدایه الامه، ج۵، ص۳۶۳.</ref> هنگام ورود به مشعر،<ref>تبیین الحقایق، ج۲، ص۲۷؛ مجمع الانهر، ج۱، ص۴۱۰.</ref> بعد از نماز صبح در مشعر،<ref>الکافی، ج۴، ص۴۶۹؛ المقنعه، ص۴۱۶؛ المهذب، ج۱، ص۲۵۳.</ref> هنگام عبور از وادی محسر،<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۴۶۸؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۹۳؛ مصباح المتهجد، ص۷۰۰.</ref> هنگام رمی جمره عقبه،<ref>فقه الرضا، ص۲۲۵؛ الکافی، ج۴، ص۴۷۹؛ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۴۸.</ref> هنگام برگشت به محل استقرار خود (چادرهای منی)،<ref>الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۱، ص۸۸۶؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۹۸؛ منتهی المطلب، ج۱۱، ص۱۳۰.</ref> هنگام قربانی،<ref>فقه الرضا، ص۲۲۴؛ الکافی، ج۴، ص۴۹۸؛ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۰۴.</ref> هنگام حلق،<ref>السرائر الحاوی، ج۱، ص۶۰۱؛ منتهی المطلب، ج۱۱، ص۳۳۸.</ref>هنگام طواف وداع،<ref>الکافی، ج۴، ص۵۳۱؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۲۸۰؛ المهذب ابن البراج، ج۱، ص۲۶۵.</ref> هنگام وداع با خانه خدا در ملتزم.<ref>السنن الصغری، ج۲، ص۲۰۵؛ سنن الکبری البیهقی، ج۵، ص۲۶۸، روضه الطالبین، ج۲، ص۳۹۵</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


==منابع==
== منابع ==
اثاره الترغيب و التشويق الي المساجد الثلاثه و البيت العتيق: محمد بن اسحاق الخوارزمي (م.۸۲۷ق.)، تحقيق محمدحسين الذهبي، مکه، مکتبه نزار مصطفي الباز، ۱۴۱۸ق.
اثاره الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثه و البیت العتیق: محمد بن اسحاق الخوارزمی (م. ۸۲۷ق)، تحقیق محمدحسین الذهبی، مکه، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.


ارشاد القلوب: حسن بن محمد الديلمي (م.۸۴۱ق.)، قم، شریف الرضی، ۱۴۱۵.
ارشاد القلوب: حسن بن محمد الدیلمی (م. ۸۴۱ق)، قم، شریف الرضی، ۱۴۱۵.


ارشاد القلوب: حسن بن محمد الديلمي (م.۸۴۱ق.)، قم، شریف الرضی، ۱۴۱۵.
ارشاد القلوب: حسن بن محمد الدیلمی (م. ۸۴۱ق)، قم، شریف الرضی، ۱۴۱۵.


اقبال الاعمال (الاقبال بالاعمال الحسنه فيما يعمل مره في السنه): سيد بن طاوس (۵۸۹-۶۶۴ق.)، تصحيح جواد قيومي اصفهاني، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، ۱۴۱۴ق.  
اقبال الاعمال (الاقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه): سید بن طاوس (۵۸۹–۶۶۴ق)، تصحیح جواد قیومی اصفهانی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۱۴ق.


بقيع الغرقد في دراسه شامله: محمد امين اميني (م.۱۳۴۱ق.)، تهران، انتشارات مشعر، ۱۴۲۸ق؛
بقیع الغرقد فی دراسه شامله: محمد امین امینی (م. ۱۳۴۱ق)، تهران، انتشارات مشعر، ۱۴۲۸ق.


البلد الامین والدرع الحصین:ابراهیم کفعمی(م. ۹۰۵ق)، تهران، مکتبه الصدوق،۱۳۸۳ش.
البلد الامین والدرع الحصین:ابراهیم کفعمی (م. ۹۰۵ق)، تهران، مکتبه الصدوق، ۱۳۸۳ش.


تاج العروس من جواهر القاموس: مرتضي الزبيدي (م.۱۲۰۵ق.)، تحقیق علي شيري، بيروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.  
تاج العروس من جواهر القاموس: مرتضی الزبیدی (م. ۱۲۰۵ق)، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.


التاريخ القويم لمکه و بیت الله الکریم: محمد طاهر الكردي، تحقیق ابن دهيش، بيروت، دار خضر، ۱۴۲۰ق.
التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم: محمد طاهر الکردی، تحقیق ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۲۰ق.


التاريخ والمورخون: محمد الحبيب الهيله، مكه، موسسه الفرقان، ۱۹۹۴م.
التاریخ والمورخون: محمد الحبیب الهیله، مکه، مؤسسه الفرقان، ۱۹۹۴م.


تبیين الحقائق شرح كنز الدقائق: فخر الدين عثمان بن علي الزيلعي الحنفي، القاهره، دار الكتب الإسلامي، ۱۳۱۳ق.
تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق: فخر الدین عثمان بن علی الزیلعی الحنفی، القاهره، دار الکتب الإسلامی، ۱۳۱۳ق.


تهذيب الاحکام في شرح المقنعه للشيخ المفيد: محمد بن حسن الطوسي (۳۸۵-۴۶۰ق.)، تحقیق سيد حسن موسوي خرسان و علي آخوندي، تهران، انتشارات دارالکتب اسلاميه، ۱۳۶۵ش.  
تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه للشیخ المفید: محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵–۴۶۰ق)، تحقیق سید حسن موسوی خرسان و علی آخوندی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۶۵ش.


تهنیئه اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام: ابراهیم بن محمد بن عیسی میمونی(م. ۱۰۷۹ق)، تحقیق مکتبه نزار مصطفی الباز، ریاض، مکتبه نزار مصطفی الباز،۱۴۱۸ق.
تهنیئه اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام: ابراهیم بن محمد بن عیسی میمونی (م. ۱۰۷۹ق)، تحقیق مکتبه نزار مصطفی الباز، ریاض، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.


دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضايا و الاحکام: نعمان بن محمد المغربي (م.۳۶۳ق.)، تحقيق آصف بن علي اصغر فيضي، قاهره، دار المعارف: ۱۳۸۳ق.  
دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام: نعمان بن محمد المغربی (م. ۳۶۳ق)، تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، قاهره، دار المعارف: ۱۳۸۳ق.


الدعوات(سلوه الحزین): قطب الدین الراوندی(م. ۵۷۳ق)، قم، مدرسه الامام مهدی(عج)، ۱۴۰۷ق.
الدعوات (سلوه الحزین): قطب الدین الراوندی (م. ۵۷۳ق)، قم، مدرسه الامام مهدی (عج)، ۱۴۰۷ق.


روضه الطالبين و عمده المتقين: يحيي بن شرف النووي (۶۳۱-۶۷۶ق.)، تحقيق عادل احمد عبدالموجود و علي محمد معوض، بيروت، دار الکتب العلميه، بي‏تا.  
روضه الطالبین و عمده المتقین: یحیی بن شرف النووی (۶۳۱–۶۷۶ق)، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.


روضه المتقين في شرح من لايحضره الفقيه: محمد تقي مجلسي (۱۰۰۳-۱۰۷۰ق.)، تحقيق سيد حسين موسوي کرماني، علي پناه اشتهاردي، تهران، بنياد فرهنگ اسلامي ، ۱۳۹۹ق.
روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه: محمد تقی مجلسی (۱۰۰۳–۱۰۷۰ق)، تحقیق سید حسین موسوی کرمانی، علی پناه اشتهاردی، تهران، بنیاد فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۹ق.


زاد المعاد في هدي خير العباد: ابن قيم الجوزيه (م.۷۵۱ق.)، تحقيق شعيب الارنووط و عبدالقادر الارنووط، بيروت، مؤسسه الرساله، ۱۴۰۷ق.
زاد المعاد فی هدی خیر العباد: ابن قیم الجوزیه (م. ۷۵۱ق)، تحقیق شعیب الارنووط و عبدالقادر الارنووط، بیروت، مؤسسه الرساله، ۱۴۰۷ق.


السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي: محمد بن احمد ابن ادريس (م.۵۹۸ق.)، قم، النشر الاسلامي ، ۱۴۱۰ق.
السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی: محمد بن احمد ابن ادریس (م. ۵۹۸ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۰ق.


سنن الصغير للبيهقي: ابوبکر البيهقي (م. ۴۵۸ق.) تحقيق امين قلعجي، باکستان، جامع الدراسات الإسلاميه، ۱۴۱۰ق.
سنن الصغیر للبیهقی: ابوبکر البیهقی (م. ۴۵۸ق) تحقیق امین قلعجی، باکستان، جامع الدراسات الإسلامیه، ۱۴۱۰ق.


السنن الكبري: احمد بن الحسين البيهقي (م. ۴۵۸ق.)، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۲۴ق.
السنن الکبری: احمد بن الحسین البیهقی (م. ۴۵۸ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق.


صحيح ابن خزيمه: محمد بن خزيمه (م.۳۱۱.ق.)، تحقيق محمد مصطفي الاعظمي، بيروت، المکتب الاسلامي، ۱۴۲۴ق.
صحیح ابن خزیمه: محمد بن خزیمه (م. ۳۱۱. ق)، تحقیق محمد مصطفی الاعظمی، بیروت، المکتب الاسلامی، ۱۴۲۴ق.


فقه الرضا: علي بن بابويه (م.۳۲۹ق.)، مشهد، المؤتمر العالمي للامام الرضا۷، ۱۴۰۶ق.  
فقه الرضا: علی بن بابویه (م. ۳۲۹ق)، مشهد، المؤتمر العالمی للامام الرضا۷، ۱۴۰۶ق.


الفقه علي المذاهب الاربعه و مذهب اهل البيت: عبدالرحمان الجزيري (م.۱۳۶۰ق.)، بيروت، دار الثقلين، ۱۴۱۹ق.
الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت: عبدالرحمان الجزیری (م. ۱۳۶۰ق)، بیروت، دار الثقلین، ۱۴۱۹ق.


قاموس قرآن: سید علی اکبر قریشی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.
قاموس قرآن: سید علی اکبر قریشی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.


الکافي: محمد بن يعقوب کليني (م.۳۲۹ق.)، تحقيق علي‌اکبر غفاري، تهران، دار الکتب اسلاميه، ۱۳۶۳ش.  
الکافی: محمد بن یعقوب کلینی (م. ۳۲۹ق)، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش.


لسان العرب: محمد بن مکرم ابن منظور (۶۳۰-۷۱۱ق.)، قم، انتشارات ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق.  
لسان العرب: محمد بن مکرم ابن منظور (۶۳۰–۷۱۱ق)، قم، انتشارات ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق.


لوامع صاحبقراني: محمد تقي المجلسي، قم، اسماعيليان، ۱۴۱۴ق.
لوامع صاحبقرانی: محمد تقی المجلسی، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۴ق.


مجمع الانهر في شرح ملتقي الابحر: عبدالرحمان بن محمد (م.۱۰۷۸ق.)، تحقيق المنصور، بيروت، دار الکتب العلميه، ۱۴۱۹ق.  
مجمع الانهر فی شرح ملتقی الابحر: عبدالرحمان بن محمد (م. ۱۰۷۸ق)، تحقیق المنصور، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق.


المحاسن: احمد بن محمد بن خالد البرقي (م.۲۷۴ق.)، به کوشش سيد جلال‌الدين محدث ارموي، تهران، دار الکتب الاسلاميه، ۱۳۲۶ش.
المحاسن: احمد بن محمد بن خالد البرقی (م. ۲۷۴ق)، به کوشش سید جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۲۶ش.


مصباح المتهجد و سلاح المتعبد: محمد بن حسن الطوسي (۳۸۵-۴۶۰ق.)، تصحيح اسماعيل انصاري زنجاني، اعداد علي اصغر مرواريد، بيروت، مؤسسه فقه الشيعه، ۱۴۱۱ق.
مصباح المتهجد و سلاح المتعبد: محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵–۴۶۰ق)، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، مؤسسه فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق.


المصباح المنير في غريب الشرح الکبير للرافعي: احمد بن محمد المقري الفيومي (م.۷۷۰ق.)،بیروت، دار الفکر.
المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی: احمد بن محمد المقری الفیومی (م. ۷۷۰ق)، بیروت، دار الفکر.


المصباح: ابراهیم کفعمی(م. ۹۰۵ق)، بیروت، موسسه الاعلمی، ۱۴۰۳ق.
المصباح: ابراهیم کفعمی (م. ۹۰۵ق)، بیروت، مؤسسه الاعلمی، ۱۴۰۳ق.


المقنع: شيخ صدوق محمد بن علي بن بابويه (۳۱۱-۳۸۱ق.)، قم، انتشارات مؤسسه الامام الهادي، ۱۴۱۵ق.  
المقنع: شیخ صدوق محمد بن علی بن بابویه (۳۱۱–۳۸۱ق)، قم، انتشارات مؤسسه الامام الهادی، ۱۴۱۵ق.


المقنعه: شيخ مفيد محمد بن محمد بن النعمان (۳۳۶-۴۱۳ق.)، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ۱۴۱۰ق.  
المقنعه: شیخ مفید محمد بن محمد بن النعمان (۳۳۶–۴۱۳ق)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۰ق.


من لا يحضره الفقيه: شيخ صدوق محمد بن علي بن بابويه (م.۳۸۱ق.)، تحقیق علی اکبر غفاري، قم، النشر الاسلامي، ۱۴۰۴ق.
من لا یحضره الفقیه: شیخ صدوق محمد بن علی بن بابویه (م. ۳۸۱ق)، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق.


مناسک الحج: سید محمد الروحانی, قم, مرکز الکامپیوتری.
مناسک الحج: سید محمد الروحانی، قم، مرکز الکامپیوتری.


مناسک حج (محشّي)، محمد رضا محمودي، تهران، مشعر، ۱۴۲۹ق.
مناسک حج (محشّی)، محمد رضا محمودی، تهران، مشعر، ۱۴۲۹ق.


مناهج الاخيار في شرح الاستبصار: سيد احمد علوي عاملي (م.۱۰۶۰ق.)، قم، انتشارات اسماعيليان.  
مناهج الاخیار فی شرح الاستبصار: سید احمد علوی عاملی (م. ۱۰۶۰ق)، قم، انتشارات اسماعیلیان.


منتهی المطلب في تحقيق المذهب: حسن بن يوسف حلي (م. ۷۲۶ق.)، مشهد، انتشارات بنياد پژوهش‌هاي اسلامي آستان قدس رضوي، ۱۴۱۴ق.
منتهی المطلب فی تحقیق المذهب: حسن بن یوسف حلی (م. ۷۲۶ق)، مشهد، انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۴۱۴ق.


المهذب: القاضي ابن البراج (م.۴۸۱ق.)، قم، النشر اسلامي، ۱۴۰۶ق.
المهذب: القاضی ابن البراج (م. ۴۸۱ق)، قم، النشر اسلامی، ۱۴۰۶ق.


وسائل الشيعه (تفصيل وسائل الشيعه الي تحصيل مسائل الشريعه): محمد بن الحسن الحر العاملي (۱۰۳۳-۱۱۰۴ق.)، الحر العاملي (م.۱۱۰۴ق.)، قم، آل البيت، ۱۴۱۴ق.
وسائل الشیعه (تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه): محمد بن الحسن الحر العاملی (۱۰۳۳–۱۱۰۴ق)، الحر العاملی (م. ۱۱۰۴ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.


هدايه الامه الي احکام الائمه: محمد بن الحسن الحر العاملي (۱۰۳۳-۱۱۰۴ق.)، مشهد، آستان قدس رضوي، ۱۴۱۲ق.
هدایه الامه الی احکام الائمه: محمد بن الحسن الحر العاملی (۱۰۳۳–۱۱۰۴ق)، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۲ق.

نسخهٔ ‏۳۰ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۱۰

دعا: از مستحبات در حج و حرمین

دعا در لغت به معنای صدا زدن، متمایل شدن،[۱] کمک خواستن،[۲]حاجت طلبیدن وگاه مطلق خواندن آمده است.[۳] در اصطلاح به درخواست خیر از خداوند گفته می‌شود.[۴]

تشویق به دعا و اشاره به جایگاه و اهمیت آن در قرآن آمده است. گاه مؤمنان به دعای آشکار و نهان توصیه شده‌اند. (اعراف آیه ۵۵)گاه (نک:غافر آیه ۶۰) دعا به عنوان عبادت و ترک دعا به عنوان تکبر و استکبار در برابر خدا معرفی شده و به تارک دعا، وعدهٔ عذاب ابدی داده شده است.[۵] در پاره ای از آیات، دعا ارزش دهنده به انسان بیان شده است. (فرقان آیه ۷۷) در آیات متعدد، استجابت دعا تضمین شده است.[۶] (مثلا نک: بقره آیه ۱۸۶)

در احادیث نیز در بیان اهمیت و جایگاه دعا، تعابیر بسیاری به کار رفته است از جمله گاه دعا به اصل عبادت تعبیر شده است.[۷]

افزون بر این، طبق روایات، دعا در برخی مکانهای حرمین استجابت می‌یابد از این رو شماری از نویسندگان، آثاری در این خصوص نوشته‌اند. از جمله این افراد، عبدالملک بن حسین عصامی شافعی(۱۰۴۹–۱۱۱۱ق) است که رساله ای با عنوان منظومه فی الاماکن آلتی یستجاب فیها الدعاء بمکه و حوالیها نوشته است و برخی دیگر، منظومه او را شرح کرده و افزون بر آن، مکان‌های دیگری از حرمین را یاد کرده‌اند.[۸] نام بردن از مکان‌های استجابت دعا یکی از مباحث مورد توجه نویسندگان کتب زیارت و منابع تاریخی درباره حرمین است.[۹]

دعا به عنوان فعلی مستحب، در زمان‌ها و مکان‌های خاص انجام می‌گیرد و در برخی جاها و وقت هاارزش بیشتری دارد و استحبابش افزونتر است. در مناسک حج و عمره، خواندن برخی دعاها مستحب است. از جمله به این موارد می‌توان اشاره کرد: هنگام پوشیدن لباس احرام،[۱۰]هنگام ورود به حرم،[۱۱] هنگام ورود به مسجد الحرام،[۱۲] هنگام ایستادن روبروی کعبه،[۱۳] وقت ایستادن در محاذات حجر الاسود،[۱۴] در حال طواف،[۱۵] هنگام واقع شدن بین رکن یمانی و حجرالاسود،[۱۶] هنگام قرار گرفتن در مقابل ناودان کعبه،[۱۷]در شوط هفتم هنگام رسیدن به مستجار،[۱۸] بعد از نماز طواف در پشت مقام،[۱۹] بعد از نماز طواف،[۲۰] قبل از سعی،[۲۱] به هنگام پایین آمدن از پله چهارم صفا،[۲۲]هنگام رسیدن به میانه مسعی،[۲۳] بعد از عبور از بازار عطاران (پایان چراغ سبز) و قطع هروله،[۲۴]در مروه،[۲۵] در روز ترویه،[۲۶] بعد از احرام در مکه و حرکت بسوی منی،[۲۷] هنگام ورود به منی،[۲۸]در شب عرفه در منی،[۲۹] روز عرفه[۳۰]و در عصر روز عرفه[۳۱] که از دعاهای مشهور این روز، دعای امام حسین(ع)[۳۲] و دعای ۴۷ صحیفه سجادیه است.[۳۳] بعد از غروب آفتاب وقت افاضه از عرفات،[۳۴] هنگام ورود به مشعر،[۳۵] بعد از نماز صبح در مشعر،[۳۶] هنگام عبور از وادی محسر،[۳۷] هنگام رمی جمره عقبه،[۳۸] هنگام برگشت به محل استقرار خود (چادرهای منی)،[۳۹] هنگام قربانی،[۴۰] هنگام حلق،[۴۱]هنگام طواف وداع،[۴۲] هنگام وداع با خانه خدا در ملتزم.[۴۳]

پانویس

  1. ↑ لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۷((دعا)).
  2. ↑ لسان العرب ج۱۴، ص۲۵۷، تاج العروس ج۱۹، ص۴۰۵((دعا)).
  3. ↑ قاموس قرآن: ج۲، ص۳۴۴، لسان العرب ج۱۴، ص۲۵۷ ((دعا)).
  4. ↑ المصباح المنیر ج۱، ص۱۹۴–۱۹۵.
  5. ↑ . الکافی ج۲، ص۴۶۶؛ دعائم الاسلام ج۱، ص۱۶۶
  6. ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۵۲۶.
  7. ↑ الدعوات، ص۱۸؛ ارشاد القلوب، ج۱، ص۱۴۸؛ وسائل الشیعه، ج۷، ص۲۷.
  8. ↑ التاریخ و المورخون بمکه ص۳۶۶–۳۶۷؛ تهنئه اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام ص۳۱۰
  9. ↑ نک: اثاره الترغیب ج۱ ص۱۷۹؛ التاریخ القویم ج۱ ص۳۷۸؛ بقیع الغرقد ص۷۴، ۲۹۱
  10. ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۲۷؛ مناسک الحج، ص۱۹۳.
  11. ↑ لوامع صاحبقرانی، ج۸، ص۳۸۵.
  12. ↑ المقنعه، ص۳۹۹، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۰۰.
  13. ↑ الکافی، ج۴، ص۴۰۱؛ المقنعه، ص۴۰۰.
  14. ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۱؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۰۲.
  15. ↑ مصباح المتهجد، ص۶۸۰؛ مناسک حج، محشی، ص۳۵۹.
  16. ↑ الکافی، ج۴، ص۴۰۷؛ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۲
  17. ↑ المقنع، ص۲۵۶–۲۵۷؛ مناسک حج، محشی، ص۳۶۰.
  18. ↑ لوامع صاحبقرانی، ج۸، ص۴۰۱.
  19. ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۴؛ روضه المتقین، ج۵، ص۲۵۴.
  20. ↑ مناهج الاخیار، ج۳، ص۴۹۶؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۴۳۹.
  21. ↑ المحاسن، ج۲، ص۵۷۴؛ الکافی، ج۴، ص۴۳۵.
  22. ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۶؛ روضه المتقین، ج۵، ص۲۶۲–۲۶۳.
  23. ↑ روضه المتقین، ج۵، ص۲۶۲–۲۶۳.
  24. ↑ المقنع، ص۲۵۹؛ مناسک حج، محشی، ص۴۴۵.
  25. ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۶؛ المقنع، ص۲۵۹.
  26. ↑ الکافی، ج۴، ص۴۵۴؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۷۷.
  27. ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۳۹؛ المقنعه، ص۴۰۷.
  28. ↑ المقنعه، ص۴۰۷، مناسک حج، محشی، ص۴۳۶.
  29. ↑ اقبال الاعمال ج۲، ص۴۹؛ زاد المعاد، ج۲، ص۲۳۶–۲۳۸.
  30. ↑ المقنعه، ص۴۱۱؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۲.
  31. ↑ صحیح ابن خزیمه، ج۴، ص۲۶۴.
  32. ↑ اقبال الاعمال، ج۲، ص۷۴؛ بلد الامین، ص۲۵۱.
  33. ↑ اقبال جدید ج۲، ص۸۸؛ المصباح کفعمی، ص۶۷۱.
  34. ↑ . تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۷؛ هدایه الامه، ج۵، ص۳۶۳.
  35. ↑ تبیین الحقایق، ج۲، ص۲۷؛ مجمع الانهر، ج۱، ص۴۱۰.
  36. ↑ الکافی، ج۴، ص۴۶۹؛ المقنعه، ص۴۱۶؛ المهذب، ج۱، ص۲۵۳.
  37. ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۴۶۸؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۹۳؛ مصباح المتهجد، ص۷۰۰.
  38. ↑ فقه الرضا، ص۲۲۵؛ الکافی، ج۴، ص۴۷۹؛ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۴۸.
  39. ↑ الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۱، ص۸۸۶؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۹۸؛ منتهی المطلب، ج۱۱، ص۱۳۰.
  40. ↑ فقه الرضا، ص۲۲۴؛ الکافی، ج۴، ص۴۹۸؛ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۵۰۴.
  41. ↑ السرائر الحاوی، ج۱، ص۶۰۱؛ منتهی المطلب، ج۱۱، ص۳۳۸.
  42. ↑ الکافی، ج۴، ص۵۳۱؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۲۸۰؛ المهذب ابن البراج، ج۱، ص۲۶۵.
  43. ↑ السنن الصغری، ج۲، ص۲۰۵؛ سنن الکبری البیهقی، ج۵، ص۲۶۸، روضه الطالبین، ج۲، ص۳۹۵

منابع

اثاره الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثه و البیت العتیق: محمد بن اسحاق الخوارزمی (م. ۸۲۷ق)، تحقیق محمدحسین الذهبی، مکه، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.

ارشاد القلوب: حسن بن محمد الدیلمی (م. ۸۴۱ق)، قم، شریف الرضی، ۱۴۱۵.

ارشاد القلوب: حسن بن محمد الدیلمی (م. ۸۴۱ق)، قم، شریف الرضی، ۱۴۱۵.

اقبال الاعمال (الاقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه): سید بن طاوس (۵۸۹–۶۶۴ق)، تصحیح جواد قیومی اصفهانی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۱۴ق.

بقیع الغرقد فی دراسه شامله: محمد امین امینی (م. ۱۳۴۱ق)، تهران، انتشارات مشعر، ۱۴۲۸ق.

البلد الامین والدرع الحصین:ابراهیم کفعمی (م. ۹۰۵ق)، تهران، مکتبه الصدوق، ۱۳۸۳ش.

تاج العروس من جواهر القاموس: مرتضی الزبیدی (م. ۱۲۰۵ق)، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.

التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم: محمد طاهر الکردی، تحقیق ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۲۰ق.

التاریخ والمورخون: محمد الحبیب الهیله، مکه، مؤسسه الفرقان، ۱۹۹۴م.

تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق: فخر الدین عثمان بن علی الزیلعی الحنفی، القاهره، دار الکتب الإسلامی، ۱۳۱۳ق.

تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه للشیخ المفید: محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵–۴۶۰ق)، تحقیق سید حسن موسوی خرسان و علی آخوندی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۶۵ش.

تهنیئه اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام: ابراهیم بن محمد بن عیسی میمونی (م. ۱۰۷۹ق)، تحقیق مکتبه نزار مصطفی الباز، ریاض، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.

دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام: نعمان بن محمد المغربی (م. ۳۶۳ق)، تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، قاهره، دار المعارف: ۱۳۸۳ق.

الدعوات (سلوه الحزین): قطب الدین الراوندی (م. ۵۷۳ق)، قم، مدرسه الامام مهدی (عج)، ۱۴۰۷ق.

روضه الطالبین و عمده المتقین: یحیی بن شرف النووی (۶۳۱–۶۷۶ق)، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.

روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه: محمد تقی مجلسی (۱۰۰۳–۱۰۷۰ق)، تحقیق سید حسین موسوی کرمانی، علی پناه اشتهاردی، تهران، بنیاد فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۹ق.

زاد المعاد فی هدی خیر العباد: ابن قیم الجوزیه (م. ۷۵۱ق)، تحقیق شعیب الارنووط و عبدالقادر الارنووط، بیروت، مؤسسه الرساله، ۱۴۰۷ق.

السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی: محمد بن احمد ابن ادریس (م. ۵۹۸ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۰ق.

سنن الصغیر للبیهقی: ابوبکر البیهقی (م. ۴۵۸ق) تحقیق امین قلعجی، باکستان، جامع الدراسات الإسلامیه، ۱۴۱۰ق.

السنن الکبری: احمد بن الحسین البیهقی (م. ۴۵۸ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق.

صحیح ابن خزیمه: محمد بن خزیمه (م. ۳۱۱. ق)، تحقیق محمد مصطفی الاعظمی، بیروت، المکتب الاسلامی، ۱۴۲۴ق.

فقه الرضا: علی بن بابویه (م. ۳۲۹ق)، مشهد، المؤتمر العالمی للامام الرضا۷، ۱۴۰۶ق.

الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت: عبدالرحمان الجزیری (م. ۱۳۶۰ق)، بیروت، دار الثقلین، ۱۴۱۹ق.

قاموس قرآن: سید علی اکبر قریشی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.

الکافی: محمد بن یعقوب کلینی (م. ۳۲۹ق)، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش.

لسان العرب: محمد بن مکرم ابن منظور (۶۳۰–۷۱۱ق)، قم، انتشارات ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق.

لوامع صاحبقرانی: محمد تقی المجلسی، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۴ق.

مجمع الانهر فی شرح ملتقی الابحر: عبدالرحمان بن محمد (م. ۱۰۷۸ق)، تحقیق المنصور، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق.

المحاسن: احمد بن محمد بن خالد البرقی (م. ۲۷۴ق)، به کوشش سید جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۲۶ش.

مصباح المتهجد و سلاح المتعبد: محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵–۴۶۰ق)، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، مؤسسه فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق.

المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی: احمد بن محمد المقری الفیومی (م. ۷۷۰ق)، بیروت، دار الفکر.

المصباح: ابراهیم کفعمی (م. ۹۰۵ق)، بیروت، مؤسسه الاعلمی، ۱۴۰۳ق.

المقنع: شیخ صدوق محمد بن علی بن بابویه (۳۱۱–۳۸۱ق)، قم، انتشارات مؤسسه الامام الهادی، ۱۴۱۵ق.

المقنعه: شیخ مفید محمد بن محمد بن النعمان (۳۳۶–۴۱۳ق)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۰ق.

من لا یحضره الفقیه: شیخ صدوق محمد بن علی بن بابویه (م. ۳۸۱ق)، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق.

مناسک الحج: سید محمد الروحانی، قم، مرکز الکامپیوتری.

مناسک حج (محشّی)، محمد رضا محمودی، تهران، مشعر، ۱۴۲۹ق.

مناهج الاخیار فی شرح الاستبصار: سید احمد علوی عاملی (م. ۱۰۶۰ق)، قم، انتشارات اسماعیلیان.

منتهی المطلب فی تحقیق المذهب: حسن بن یوسف حلی (م. ۷۲۶ق)، مشهد، انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۴۱۴ق.

المهذب: القاضی ابن البراج (م. ۴۸۱ق)، قم، النشر اسلامی، ۱۴۰۶ق.

وسائل الشیعه (تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه): محمد بن الحسن الحر العاملی (۱۰۳۳–۱۱۰۴ق)، الحر العاملی (م. ۱۱۰۴ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.

هدایه الامه الی احکام الائمه: محمد بن الحسن الحر العاملی (۱۰۳۳–۱۱۰۴ق)، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۲ق.

برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=دعا&oldid=41619»