فسوق

این مقاله، راهنمای عملی احکام فقهی نیست. برای اطلاع از حکم و وظیفه شرعی به فتوای مرجع تقلید خود مراجعه کنید. از جمله نگاه کنید به: فسوق (فتاوای مراجع).

فسوق

دسته	محرمات احرام
مربوط به آیین	احرام در عمره و حج
مکان	حرم مکی
زمان	هنگام احرام
حکم	حرام است
کفاره	ندارد
پیامد فقهی	ندارد
صفحه فتواهای مراجع	فسوق
جستارهای وابسته	محرمات احرام

فُسوق بر اساس آیه 197 سوره بقره، یکی از اعمالی است که فرد حج‌گزار در حال احرام باید از آن پرهیز کند (محرمات احرام). درباره معنای دقیق آن اختلاف نظر وجود دارد. دروغ گفتن، دروغ بستن به خدا، دشنام دادن و فخرفروشی را از معناهای فسوق دانسته‌اند. فسوق در حال احرام و در غیر آن حرام است اما ارتکاب آن حج و عمره را باطل نمی‌کند و کفاره ندارد.

فسوق چیست؟

واژه فسوق در آیه ۱۹۷ سوره بقره آمده است:

﴿

الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومٰاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلاٰ رَفَثَ وَ لاٰ فُسُوقَ وَ لاٰ جِدٰالَ فِي الْحَجِّ وَ مٰا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللّٰهُ وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزّٰادِ التَّقْوىٰ وَ اتَّقُونِ يٰا أُولِي الْأَلْبٰابِ

﴾

بر اساس این آیه سه عمل «رفث»، «فسوق» و «جدال» در هنگام حج جایز نیست.

معنای فسوق

مفسران و فقها برای فسوق معانی مختلفی را ذکر کرده‌اند. از جمله فضل بن علی طبرسی در مجمع البیان بیان می‌کند که اصحابنا یعنی علمای شیعه آن را به معنای دروغ گویی‌ می‌دانند. اما دیگران آن را به معنای هرگونه معصیت و گناه دانسته و برخی نیز آن را به معنای لقب زشت دادن به مردم و یا فحش و ناسزا گفتن به شمار آورده‌اند.

در فرهنگ فقه فارسی معناهای زیر برای این واژه از آثار فقها و مفسران شیعه جمع‌آوری شده است: دروغ گفتن؛ دروغ و ناسزا گفتن؛ دروغ بستن بر خدا؛ نسبت دروغ دادن به خدا، رسول خدا صلّى اللّه‏ عليه و آله يا يكى از امامان عليهم السّلام؛ دروغ گفتن، فحش دادن و فخر فروشىِ حرام؛ و هر سخن ناشايست و قبيح.

نظر فقهای معاصر

بیشتر مراجع تقلید معاصر نیز فسوق را شامل سه عمل دروغ‌ گفتن، فحش دادن و فخر فروختن (که همراه با اهانت و تحقیر مومن باشد) دانسته اند.

فسوق کفاره ندارد

فسوق عملی حرام است چه در حال احرام و چه غیر از آن، اما با توجه به آیه فوق در حالت احرام پرهیز از آن مورد تاکید قرار گرفته است.

با این حال ارتکاب فسوق، حج را باطل نمی‌کند و نیازی به کفاره ندارد، هر چند برخی از فقها گفته‌اند که مستحب است کسی که مرتکب فسوق شده، چیزی کفاره بدهد و اگر گاو ذبح کند بهتر است.

منابع

• درسنامه تفسیر آیات حج، معاونت امور روحانیون حوزه نمایندگی ولی فقه در امور حج و زیارت، تهران، مشعر، ۱۳۸۶
• فرهنگ فقه فارسی، موسسه دایره المعارف فقه فارسی، انتشارات موسسه دایره المعارف فقه فارسی، ۱۳۸۷
• مجمع البيان. فضل بن حسن طبرسی، تصحیح هاشم رسولی و فضل الله یزدی طباطبایی، بیروت - لبنان: دار المعرفة.۱۴۰۸.
• مناسک حج، مطابق با فتاوای حضرت آیت الله العظمی امام خمینی و مراجع معظم تقلید، منصور مظاهری، پژوهشکده حج و زیارت، انتشارات مشعر، ۱۳۹۷.

مقاله‌های مرتبط

• فسوق (فتاوای مراجع)