کاربر:Gholampour/صفحه تمرین۱: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۱۰

محاذات

مفهوم‌شناسی

محاذات در اصطلاح حج، دو تفسیر برای آن ذکر شده است. سید محمدکاظم طباطبائی یزدی از فقهای شیعه، مراد از محاذات را مکانی دانسته که مسافت بین آن مکان و مقصد مکه، به اندازه و مساوی با مسافت بین آن میقات (مثلا مسجد شجره) تا مقصد مکه باشد.^[۱] صاحب عروه در ادامه تفسیر دومی را نیز مطرح می‌کند به این صورت که کوتاه‌ترین فاصله و نزدیک‌ترین راه بین شخص تا میقات که محاذات در راست و چپ میقات قرار می‌گیرد و اگر از آن مکان به طرف مکه حرکت شود، میقات پشت او قرار می‌‌گیرد، محاذات می‌گویند.^[۲]

از جهت لغت نیز به دو مکان کنار یکدیگر نه پشت یا جلو، محاذات گفته می‌شود.^[۳] در روایات نیز محاذات به معنای کنارِ راست و چپ معنا شده است.^[۴] از نظر سید علی سیستانی^[۵] از مراجع شیعه، مرحوم نائینی^[۶] و حتی صاحب عروه،^[۷] معیار در فهم محاذات، هم‌‌راستایی عرفی است نه دقت عقلی.

تاریخچه

شیخ طوسی اولین فقیه شیعی است که درباره مساله محاذات سخن گفت و آن را پذیرفت. ^[۸] ابوالمجد حلبی قائل به جواز صحت احرام در محاذات در حال ضرورت شد؛^[۹] ولی ابن ادریس،^[۱۰] ابن سعید حلی،^[۱۱] علامه حلی،^[۱۲] شهید اول،^[۱۳] شهید ثانی^[۱۴] و دیگران بر اصل صحت احرام از محاذات در حال مطلق تصریح دارند.

همچنان‌ که فقیهانی هم بودند که قائل به عدم جواز احرام از محاذات میقات بودند و نخستین‌بار مرحوم محقق حلی به نوعی قائل به توقف در این مساله شد.^[۱۵]

حکم احرام از محاذات

از دیدگاه فقهای شیعه و اهل‌سنت، حکم احرام از محاذات میقات‌ها با یکدیگر متفاوت است:

احرام از محاذات مسجد شجره

فقهای شیعه^[۱۶] و اهل‌سنت^[۱۷] بالاتفاق قائل به جواز احرام از محاذات مسجد شجره هستند و در این مساله قول به مخالفت ذکر نشده است.

احرام از محاذات دیگر مواقیت

اکثر فقهای شیعه^[۱۸] و همه فقهای اهل‌سنت حنفی،^[۱۹] حنبلی،^[۲۰] مالکی^[۲۱] و شافعی^[۲۲] قائل به صحت احرام در محاذات سایر میقات‌ها می‌باشند.

از سوی دیگر محقق حلی،^[۲۳] مقدس اردبیلی،^[۲۴] موسوی عاملی،^[۲۵] محقق سبزواری،^[۲۶] محدث بحرانی^[۲۷] و سید ابوالقاسم خویی^[۲۸] از دیگر فقهای شیعه، قائل به عدم جواز صحت احرام از سایر محاذات مواقیت به غیر از مسجد شجره، شده‌اند.

پانویس

↑ العروة الوثقی، طباطبائي یزدی، ج۴، ص۶۳۵.
↑ العروة الوثقی، طباطبائي یزدی، ج۴، ص۶۳۵.
↑ مجمع البحرین، طریحی، ج۱، ص۹۷.
↑ وسائل الشیعه، شیرازی، ج۸، ص۴۰۶.
↑ مناسک حج محشی، پژوهشکده حج، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۳.
↑ دلیل الناسک؛ تعلیقه وجیزة علی مناسک الحج للنائینی، حکیم، ج۱، ص۱۰۹.
↑ العروة الوثقی، طباطبائي یزدی، ج۴، ص۶۳۷.
↑ المبسوط في فقه‌الإمامية، طوسی، ج۱، ص۳۱۳.
↑ اشارة السبق، حلبی، ص۱۲.
↑ السرائر الحاوی لتحرير الفتاوی، ابن ادریس، ج۱، ص۵۲۹.
↑ الجامع للشرائع، ابن سعید حلی، ج۱، ص۱۸۱.
↑ منتهی‌المطلب في تحقيق المذهب، علامه حلی، ج۲، ص۶۷۱.
↑ الدروس الشرعية في فقه‌الإمامية، شهید اول، ج۱، ص۳۴۱.
↑ مسالك الأفهام إلي تنقيح شرائع الإسلام، شهید ثانی، ج۲، ص۲۱۶.
↑ شرائع الاسلام، محقق حلی، ج۱، ص۲۴۱.
↑ مستند الشيعة في أحكام الشريعة، نراقی، ج۱۱، ص۱۸۷.
↑ المحلی، ابن حزم، ج۷، ص۷۳؛ المغنی و الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج۳، ص۱۱۳.
↑ مستند الشيعة في أحكام الشريعة، نراقی، ج۱۱، ص۱۸۸.
↑ بدائع الصنائع، الکاسانی، ج۲، ص۱۶۴؛ الدر المختار و حاشیة ابن عابدین (رد المختار)، ابن عابدین، ج۲، ص۵۲۴.
↑ الانصاف في معرفة الراجح من الخلاف علي مذهب الامام أحمد بن حنبل، مرداوی، ج۳، ص۴۲۷.
↑ مواهب الجلیل، رعینی، ج۴، ص۴۷.
↑ العزیز شرح الوجیز، الرافعی، ج۷، ص۸۵.
↑ شرائع الاسلام، محقق حلی، ج۱، ص۲۴۱.
↑ مجمع الفائدة و البرهان في شرح إرشاد الأذهان، مقدس اردبیلی، ج۶، ص۱۸۶.
↑ مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرایع الاسلام، ج۷، ص۲۲۳.
↑ کفایة الفقه، محقق سبزواری، ج۳، ص۵۷۷.
↑ الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، محدث بحرانی، ج۱۴، ص۴۵۲.
↑ المعتمد فی شرح عروة الوثقی، خوئی، ج۲، ص۳۷۰.

منابع

اشارة السبق، ابوالمجد حلبی، تحقیق: ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة النشر الاسلامي، ۱۴۱۴ق.
الانصاف في معرفة الراجح من الخلاف علي مذهب الامام أحمد بن حنبل، علی بن سلیمان مرداوی، منشورات محمد علي بيضون، بی‌جا، دارالكتب العلمية، ۱۹۹۷م.
بدائع الصنائع، علاءالدین الکاسانی، پاکستان، المکتبة الحبیبیة، ۱۴۰۹ق.
الجامع للشرائع، یحیی بن احمد بن سعید حلی، قم، بی‌نا، ۱۴۰۵ق.
الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، یوسف بن احمد محدث بحرانی، تحقیق: محمدتقی ایروانی و سید عبدالرزاق مقرم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۵ق.
الدر المختار و حاشیة ابن عابدین (رد المختار)، ابن عابدین، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۲ق.
الدروس الشرعية في فقه‌الإمامية، محمد بن مکی شهید اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.
دلیل الناسک؛ تعلیقه وجیزة علی مناسک الحج للنائینی، سید محسن حکیم، بی‌جا، مدرسة دارالحکمة، ۱۴۱۶ق.
السرائر الحاوی لتحرير الفتاوی، محمد بن احمد بن ادریس،ٰ قم، دفتر انتشارات اسلامي، ۱۴۱۰ق.
شرائع الاسلام، جعفر بن حسن محقق حلی، نجف، طبع آداب، ۱۳۸۹ق.
العروة الوثقی، سید محمدکاظم طباطبائی یزدی، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق.
العزیز شرح الوجیز، عبدالکریم بن محمد الرافعی، تحقیق: علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
کفایة الفقه، محمدباقر بن محمد مومن محقق سبزواری، تحقیق: مرتضی واعظی اراکی، قم، انتشارات اسلامی، ۱۳۸۱ش.
المبسوط في فقه‌الإمامية، محمد بن حسن طوسی، تحقیق: سید محمدتقی کشفی، تهران، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ۱۳۸۷ق.
المحلی، علی بن احمد ابن حزم، تحقیق: عبدالغفار سليمان البنداری، بيروت، دارالکتب العلمية، ۱۳۶۶ق.
المغنی و الشرح الکبیر، عبدالله بن احمد بن قدامه مقدسی، قاهرة، دارالحديث، ۱۳۸۸ق.
المواهب الجلیل، الحطاب الرعینی، تحقیق: کریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق.
مجمع البحرین، فخرالدین بن محمد، بی‌جا، مرتضوی، ۱۳۶۲ق.
مجمع الفائدة و البرهان في شرح إرشاد الأذهان، احمد بن محمد مقدس اردبیلی، تحقیق: شیخ علی‌پناه اشتهاردی و دیگران، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق.
مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرایع الاسلام، محمد بن علی موسوی عاملی، بیروت، موسسه آل البیت(ع)، ۱۴۱۱ق.
مسالك الأفهام إلي تنقيح شرائع الإسلام، زین‌الدین بن علی بن احمد شهید ثانی، قم، موسسه معارف اسلامی، ۱۴۱۳ق.
مستند الشيعة في أحكام الشريعة، احمد بن محمدمهدی نراقی، قم، مؤسسه آل البيت، ۱۴۱۵ق.
مناسک حج محشی، پژوهشکده حج؛ حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، بی‌جا، نشر مشعر، ۱۳۸۶ش.
منتهی‌المطلب في تحقيق المذهب، حسن بن یوسف علامه حلی، تحقیق: مجمع البحوث الإسلامية، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۴ق.
وسائل الشیعه، محمد بن حسن حر عاملی، تحقیق: عبدالرحیم شیرازی، بیروت، داراحیاء التراث، ۱۴۰۳ق.

[1] العروة الوثقی، طباطبائي یزدی، ج۴، ص۶۳۵.

[2] العروة الوثقی، طباطبائي یزدی، ج۴، ص۶۳۵.

[3] مجمع البحرین، طریحی، ج۱، ص۹۷.

[4] وسائل الشیعه، شیرازی، ج۸، ص۴۰۶.

[5] مناسک حج محشی، پژوهشکده حج، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۳.

[6] دلیل الناسک؛ تعلیقه وجیزة علی مناسک الحج للنائینی، حکیم، ج۱، ص۱۰۹.

[7] العروة الوثقی، طباطبائي یزدی، ج۴، ص۶۳۷.

[8] المبسوط في فقه‌الإمامية، طوسی، ج۱، ص۳۱۳.

[9] اشارة السبق، حلبی، ص۱۲.

[10] السرائر الحاوی لتحرير الفتاوی، ابن ادریس، ج۱، ص۵۲۹.

[11] الجامع للشرائع، ابن سعید حلی، ج۱، ص۱۸۱.

[12] منتهی‌المطلب في تحقيق المذهب، علامه حلی، ج۲، ص۶۷۱.

[13] الدروس الشرعية في فقه‌الإمامية، شهید اول، ج۱، ص۳۴۱.

[14] مسالك الأفهام إلي تنقيح شرائع الإسلام، شهید ثانی، ج۲، ص۲۱۶.

[15] شرائع الاسلام، محقق حلی، ج۱، ص۲۴۱.

[16] مستند الشيعة في أحكام الشريعة، نراقی، ج۱۱، ص۱۸۷.

[17] المحلی، ابن حزم، ج۷، ص۷۳؛ المغنی و الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج۳، ص۱۱۳.

[18] مستند الشيعة في أحكام الشريعة، نراقی، ج۱۱، ص۱۸۸.

[19] بدائع الصنائع، الکاسانی، ج۲، ص۱۶۴؛ الدر المختار و حاشیة ابن عابدین (رد المختار)، ابن عابدین، ج۲، ص۵۲۴.

[20] الانصاف في معرفة الراجح من الخلاف علي مذهب الامام أحمد بن حنبل، مرداوی، ج۳، ص۴۲۷.

[21] مواهب الجلیل، رعینی، ج۴، ص۴۷.

[22] العزیز شرح الوجیز، الرافعی، ج۷، ص۸۵.

[23] شرائع الاسلام، محقق حلی، ج۱، ص۲۴۱.

[24] مجمع الفائدة و البرهان في شرح إرشاد الأذهان، مقدس اردبیلی، ج۶، ص۱۸۶.

[25] مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرایع الاسلام، ج۷، ص۲۲۳.

[26] کفایة الفقه، محقق سبزواری، ج۳، ص۵۷۷.

[27] الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، محدث بحرانی، ج۱۴، ص۴۵۲.

[28] المعتمد فی شرح عروة الوثقی، خوئی، ج۲، ص۳۷۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

@@ خط ۲۶: / خط ۲۶: @@
 * '''اشارة السبق'''، ابوالمجد حلبی، تحقیق: ابراهیم بهادری،  قم، مؤسسة النشر الاسلامي، ۱۴۱۴ق.
 * '''الانصاف في معرفة الراجح من الخلاف علي مذهب الامام أحمد بن حنبل'''، علی بن سلیمان مرداوی، منشورات محمد علي بيضون، بی‌جا، دارالكتب العلمية، ۱۹۹۷م.
+* '''بدائع الصنائع'''، علاءالدین الکاسانی، پاکستان، المکتبة الحبیبیة، ۱۴۰۹ق.
 * '''الجامع للشرائع'''، یحیی بن احمد بن سعید حلی، قم، بی‌نا، ۱۴۰۵ق.
 * '''الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة'''، یوسف بن احمد محدث بحرانی، تحقیق: محمدتقی ایروانی و سید عبدالرزاق مقرم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۵ق.
 * '''الدر المختار و حاشیة ابن عابدین (رد المختار)'''، ابن عابدین، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۲ق.
 * '''الدروس الشرعية في فقه‌الإمامية'''، محمد بن مکی شهید اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.
+* '''دلیل الناسک؛ تعلیقه وجیزة علی مناسک الحج للنائینی'''، سید محسن حکیم، بی‌جا، مدرسة دارالحکمة، ۱۴۱۶ق.
 * '''السرائر الحاوی لتحرير الفتاوی'''، محمد بن احمد بن ادریس،ٰ قم، دفتر انتشارات اسلامي، ۱۴۱۰ق.
+* '''شرائع الاسلام'''، جعفر بن حسن محقق حلی، نجف، طبع آداب، ۱۳۸۹ق.
 * '''العروة الوثقی'''، سید محمدکاظم طباطبائی یزدی، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق.
 * '''العزیز شرح الوجیز'''، عبدالکریم بن محمد الرافعی، تحقیق: علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
+* '''کفایة الفقه'''، محمدباقر بن محمد مومن محقق سبزواری، تحقیق: مرتضی واعظی اراکی، قم، انتشارات اسلامی، ۱۳۸۱ش.
 * '''المبسوط في فقه‌الإمامية'''، محمد بن حسن طوسی، تحقیق: سید محمدتقی کشفی، تهران، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ۱۳۸۷ق.
 * '''المحلی'''، علی بن احمد ابن حزم، تحقیق: عبدالغفار سليمان البنداری، بيروت، دارالکتب العلمية، ۱۳۶۶ق.
 * '''المغنی و الشرح الکبیر'''، عبدالله بن احمد بن قدامه مقدسی، قاهرة، دارالحديث، ۱۳۸۸ق.
 * '''المواهب الجلیل'''، الحطاب الرعینی، تحقیق: کریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق.
-* '''بدائع الصنائع'''، علاءالدین الکاسانی، پاکستان، المکتبة الحبیبیة، ۱۴۰۹ق.
-* '''دلیل الناسک؛ تعلیقه وجیزة علی مناسک الحج للنائینی'''، سید محسن حکیم، بی‌جا، مدرسة دارالحکمة، ۱۴۱۶ق.
-* '''شرائع الاسلام'''، جعفر بن حسن محقق حلی، نجف، طبع آداب، ۱۳۸۹ق.
-* '''کفایة الفقه'''، محمدباقر بن محمد مومن محقق سبزواری، تحقیق: مرتضی واعظی اراکی، قم، انتشارات اسلامی، ۱۳۸۱ش.
 * '''مجمع البحرین'''، فخرالدین بن محمد، بی‌جا، مرتضوی، ۱۳۶۲ق.
 * '''مجمع الفائدة و البرهان في  شرح إرشاد الأذهان'''، احمد بن محمد مقدس اردبیلی، تحقیق: شیخ علی‌پناه اشتهاردی و دیگران، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق.