محراب‌های مسجدالنبی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۳ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۴۵

محراب‌های مسجدالنبی، شامل محراب پیامبر، محراب سلیمانی، محراب عثمانی، محراب تهجد، محراب بیت فاطمه و محراب اغوات (شیخ الحرم) است.

محراب پیامبر واقع در مصلی پیامبر است. این محراب در دوره قایتبای ساخته شد و در دوره آل سعود نیز پابرجا است.

محراب عثمانی توسط عثمان خلیفه سوم در دیوار جنوبی ساخته شد. در دوره قایتبای گنبدی بر بالای آن ایجاد شد.

محراب سلیمانی یا محراب حنفی برای پیروان مذهب حنفی ساخته شد و در بازسازی سلطان سلیمان به محراب سلیمانی شهرت یافت.

محراب تهجد، خارج دیوار شمالی حجره شریفه قرارداشت. پیامبر در این مکان به نیایش شبانه می‌پرداخت.

محراب دکه اغوات در زمان سلطان عبدالمجید اول شکل گرفت و در در سال 1319 قمری محل نماز تراویح شیخ الحرم بوده، این مکان اکنون در قسمت زنان قراردارد.

محراب پیامبر

نوشتار اصلی: محراب پیامبر

در زمان پیامبر چیزی به شکل محراب وجود نداشت.^[۱] در بازسازی مسجد توسط عمربن عبدالعزیز، در مکان مصلی پیامبر، محرابی ایجاد شد.^[۲] در دوره بیبرس محراب مجوفی در این مکان ساخته شد^[۳] و در دوره قایتبای بازسازی شد.^[۴] محرابی که هم‌اکنون وجود دارد از دوره قایتبای برجای مانده است.

محراب عثمانی

نوشتار اصلی: محراب عثمانی

در دوره عثمان، مسجدالنبی بازسازی شد. در اثر این بازسازی و گسترش مساحت مسجد، دیوار قبله پیشتر رفت. عثمان محرابی در دیوار جنوبی ایجاد و مقصوره‌ای اطراف آن کشید.^[۵] محراب دیوار جنوبی در دوره‌های بعد نیز به محراب عثمانی موسوم شد. در دوره قایتبای گنبدی بالای این محراب ایجاد شد.^[۶]

محراب سلیمانی

نوشتار اصلی: محراب سلیمانی

محراب سلیمانی یا محراب حنفیه، برای نمازگزاردن پیروان مذهب حنفی ایجاد شد. این محراب ابتدا در زمان اشرف اینال و به توسط شیخ طوغان در سمت چپ منبر ایجاد شد.^[۷] سپس در زمان سلطان سلیمان قانونی بازسازی شد و به محراب سلیمانی شهرت یافت.^[۸]

محراب تهجد

نوشتار اصلی: محراب تهجد این محراب خارج دیوار شمالی حجره شریفه، کنار ستون مقابل دکه اغوات، قرار داشت. محراب تهجد محل نیایش شبانه پیامبر، غیر از ماه رمضان بود. این محراب در دوره قایتبای با کاشی‌های طلاکاری شده تزیین شد و آیات مرتبط با تهجد در آن نقش بسته شد. این محراب قبل از سال 1353 قمری برداشته شد.^[۹]

محراب بیت فاطمه

نوشتار اصلی: محراب فاطمه

محراب فاطمه سمت جنوبی محراب تهجد، داخل حجره شریفه قرار دارد.^[۱۰]این محراب کوتاه‌تر از محراب پیامبر و محراب سلیمانی بود. در کتیبه‌هایی که از دوره عبدالمجید برجای مانده و به تفصیل توسط ابراهیم عیاشی نقل شده، اطراف این محراب نوشته شده:‌ «معرس علی بفاطمه» و همچنین در محراب دیگری که مقابل محراب فاطمه قرار داشت، این محراب «محراب بیت فاطمه» نامیده شده است. در دوره عثمانی نماز جماعت و یا اعتکاف مفرده نیز در مکان محراب فاطمه انجام نمی‌شد.^[۱۱]

محراب اغوات (شیخ الحرم)

این محراب پشت جایگاه (دکه) اغوات^[۱۲]، در طرف جنوبی رواق شرقی کنار باب النسا قرارداشت.^[۱۳] محراب اغوات در دوره عبدالمجید اول عثمانی احداث شد.^[۱۴] در حدود سال 1319قمری شیخ الحرم نماز تراویح را در این مکان اقامه می کرد. این محراب در حال حاضر در قسمتی که مختص نماز زنان است قرار دارد.^[۱۵]

جستارهای وابسته

پانویس

↑ مدینه منوره، ص 80
↑ المسجد النبوی الشریف، ص 300
↑ عماره المسجدالنبوی، ص 227
↑ مدینه منوره، ص 108
↑ مدینه منوره، ص 83-85
↑ وفاءالوفا، ج2، ص 421
↑ التحفله اللطیفه، ج1، ص 474
↑ مرآه الحرمین، ج1، ص 470، مدینه منوره، ص 110
↑ المسجد النبوی الشریف، ص 302-303
↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67
↑ المسجد النبوه الشریف، ص 304
↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67
↑ المسجد النبوی الشریف، ص 304
↑ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67
↑ المسجد النبوی الشریف، ص 304

منابع

التحفة اللطیفه فی تاریخ المدینة الشریفه، سخاوی شمسالدین (م 902 هـ)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414.

المسجد النبوی الشریف، فی العصر العثمانی 923-1344ه، محمد هزاع الشهری، قاهره، دارالقاهره، 2003

تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ناجی محمدحسن القادر الانصاری، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، مشعر

عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001

مدینه منوره، تحولات عمرانی و میراث معماری، صالح لمعی مصطفی، ترجمه صدیقه وسمقی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1372

مرآة الحرمین او الرحلات الحجازیه، رفعت پاشا ابراهیم (م بعد 1353 ق)، قاهره، المکتبة الثقافة الدینیه، بیتا.

وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001

[1] مدینه منوره، ص 80

[2] المسجد النبوی الشریف، ص 300

[3] عماره المسجدالنبوی، ص 227

[4] مدینه منوره، ص 108

[5] مدینه منوره، ص 83-85

[6] وفاءالوفا، ج2، ص 421

[7] التحفله اللطیفه، ج1، ص 474

[8] مرآه الحرمین، ج1، ص 470، مدینه منوره، ص 110

[9] المسجد النبوی الشریف، ص 302-303

[10] تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67

[11] المسجد النبوه الشریف، ص 304

[12] تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67

[13] المسجد النبوی الشریف، ص 304

[14] تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67

[15] المسجد النبوی الشریف، ص 304

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 محراب پیامبر واقع در [[مصلی پیامبر]] است. این محراب در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای]] ساخته شد و در دوره آل سعود نیز پابرجا است.
 محراب عثمانی توسط [[بازسازی مسجد النبی (عثمان بن عفان)|عثمان]] خلیفه سوم در دیوار جنوبی ساخته شد. در دوره قایتبای [[گنبد]]<nowiki/>ی بر بالای آن ایجاد شد.
 محراب سلیمانی یا محراب حنفی برای پیروان [[مذهب حنفی]] ساخته شد و در بازسازی [[بازسازی مسجدالنبی (سلیمان قانونی)|سلطان سلیمان]] به محراب سلیمانی شهرت یافت.
@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 [[پرونده:محراب پیامبر.jpg|File.png|270px|thumb|left|محراب پیامبر]]
-در زمان پیامبر چیزی به شکل محراب وجود نداشت.<ref>مدینه منوره، ص 80</ref> در زمان، و بازسازی مسجد توسط والی وی عمربن عبدالعزیز، در مکان مصلی پیامبر، محرابی ایجاد شد.<ref>المسجد النبوی الشریف، ص 300</ref>
+در زمان پیامبر چیزی به شکل محراب وجود نداشت.<ref>مدینه منوره، ص 80</ref> در بازسازی مسجد توسط عمربن عبدالعزیز، در مکان مصلی پیامبر، محرابی ایجاد شد.<ref>المسجد النبوی الشریف، ص 300</ref> در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (ممالیک بحری)|بیبرس]] محراب مجوفی در این مکان ساخته شد<ref>عماره المسجدالنبوی، ص 227</ref> و در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای]] بازسازی شد.<ref>مدینه منوره، ص 108</ref> محرابی که هم‌اکنون وجود دارد از دوره قایتبای برجای مانده است.
-در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (ممالیک بحری)|بیبرس]] محراب مجوفی در این مکان ساخته شد<ref>عماره المسجدالنبوی، ص 227</ref> و در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای]] بازسازی شد.<ref>مدینه منوره، ص 108</ref>
-محرابی که هم‌اکنون وجود دارد از دوره قایتبای برجامانده است.
 ==محراب عثمانی==
@@ خط ۲۵: / خط ۲۱: @@
 [[پرونده:محراب عثمان.jpeg|File.png|270px|thumb|left|محراب عثمانی]]
-در دوره [[بازسازی مسجد النبی (عثمان بن عفان)|عثمان]]، مسجدالنبی بازسازی شد. در اثر این بازسازی و گسترش مساحت مسجد، دیوار قبله پیشتر رفت.
+در دوره [[بازسازی مسجد النبی (عثمان بن عفان)|عثمان]]، مسجدالنبی بازسازی شد. در اثر این بازسازی و گسترش مساحت مسجد، دیوار قبله پیشتر رفت. عثمان محرابی در دیوار جنوبی ایجاد و مقصوره‌ای اطراف آن کشید.<ref>مدینه منوره، ص 83-85</ref> محراب دیوار جنوبی در دوره‌های بعد نیز به محراب عثمانی موسوم شد. در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای]] [[گنبد]]<nowiki/>ی بالای این محراب ایجاد شد.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 421</ref>
-عثمان محرابی در دیوار جنوبی ایجاد و مقصوره‌ای اطراف آن کشید.<ref>مدینه منوره، ص 83-85</ref>
-محراب دیوار جنوبی در دوره‌های بعد نیز به محراب عثمانی موسوم شد.
-در دوره قایتبای [[گنبد]]<nowiki/>ی بالای این محراب ایجاد شد.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 421</ref>
 ==محراب سلیمانی==
@@ خط ۳۷: / خط ۲۷: @@
 [[پرونده:محراب سلیمانی.jpeg|File.png|270px|thumb|left|محراب سلیمانی]]
-محراب سلیمانی یا محراب حنفیه، برای نمازگزاردن پیروان [[مذهب حنفی]] ایجاد شد.
+محراب سلیمانی یا محراب حنفیه، برای نمازگزاردن پیروان [[مذهب حنفی]] ایجاد شد. این محراب ابتدا در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (ممالیک برجی)|اشرف اینال]] و به توسط شیخ طوغان در سمت چپ منبر ایجاد شد.<ref>التحفله اللطیفه، ج1، ص 474</ref> سپس در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (سلیمان قانونی)|سلطان سلیمان قانونی]] بازسازی شد و به محراب سلیمانی شهرت یافت.<ref>مرآه الحرمین، ج1، ص 470، مدینه منوره، ص 110</ref>
-این محراب ابتدا در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (ممالیک برجی)|اشرف اینال]] و به توسط شیخ طوغان در سمت چپ منبر ایجاد شد.<ref>التحفله اللطیفه، ج1، ص 474</ref> سپس در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (سلیمان قانونی)|سلطان سلیمان قانونی]] این محراب بازسازی شد و به محراب سلیمانی شهرت یافت.<ref>مرآه الحرمین، ج1، ص 470، مدینه منوره، ص 110</ref>
 ==محراب تهجد==
@@ خط ۴۵: / خط ۳۳: @@
 [[پرونده:محراب تهجد2.jpeg|File.png|270px|thumb|left|محراب تهجد2]]
 {{اصلی|محراب تهجد}}
-این محراب خارج دیوار شمالی [[حجره شریفه]]، کنار ستون مقابل دکه اغوات، قرار داشت.
+این محراب خارج دیوار شمالی [[حجره شریفه]]، کنار ستون مقابل [[دکه اغوات]]، قرار داشت. محراب تهجد محل نیایش شبانه پیامبر، غیر از ماه رمضان بود. این محراب در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای]] با کاشی‌های طلاکاری شده تزیین شد و آیات مرتبط با تهجد در آن نقش بسته شد. این محراب قبل از سال 1353 قمری برداشته شد.<ref>المسجد النبوی الشریف، ص 302-303</ref>
-محراب تهجد محل نیایش شبانه پیامبر، به غیر از ماه رمضان بود. این محراب در دوره قایتبای با کاشی های مطلا تزیین شد و آیات مرتبط با تهجد در آن نقش بسته شد.
-این محراب قبل از سال 1353 قمری برداشته شد.<ref>المسجد النبوی الشریف، ص 302-303</ref>
 ==محراب بیت فاطمه==
@@ خط ۵۵: / خط ۳۹: @@
 [[پرونده:محراب فاطمه.jpeg|File.png|270px|thumb|left|محراب فاطمه]]
-محراب فاطمه سمت جنوبی محراب تهجد، داخل حجره شریفه قرار دارد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67</ref>
+محراب فاطمه سمت جنوبی محراب تهجد، داخل حجره شریفه قرار دارد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67</ref>این محراب کوتاه‌تر از محراب پیامبر و محراب سلیمانی بود. در کتیبه‌هایی که از [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|دوره عبدالمجید]] برجای مانده و به تفصیل توسط ابراهیم عیاشی نقل شده، اطراف این محراب نوشته شده:‌ «معرس علی بفاطمه» و همچنین در محراب دیگری که مقابل  محراب فاطمه قرار داشت، این محراب «محراب بیت فاطمه» نامیده شده است. در دوره [[سلسله عثمانی|عثمانی]] نماز جماعت و یا [[اعتکاف]] مفرده نیز در مکان محراب فاطمه انجام نمی‌شد.<ref>المسجد النبوه الشریف، ص 304</ref>
-این محراب کوتاه‌تر از محراب پیامبر و محراب سلیمانی بود.
-در نوشته‌هایی که از [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|دوره عبدالمجید]] برجامانده، و به تفصیل توسط ابراهیم عیاشی نقل شده، اطراف این محراب نوشته شده«معرس علی بفاطمه» و همچنین در محراب دیگری که مقابل  محراب فاطمه قرار داشت، این محراب، «محراب بیت فاطمه» ذکر شده است.
-در دوره [[سلسله عثمانی|عثمانی]] نماز جماعت و یا [[اعتکاف]] مفرده نیز در مکان محراب فاطمه انجام نمی‌شد.<ref>المسجد النبوه الشریف، ص 304</ref>
 ==محراب اغوات (شیخ الحرم)==
-این محراب پشت جایگاه (دکه) اغوات<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67</ref>، در طرف جنوبی [[رواق]] شرقی کنار [[باب النساء|باب النسا]] قرارداشت.<ref>المسجد النبوی الشریف، ص 304</ref>
+این محراب پشت جایگاه (دکه) اغوات<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67</ref>، در طرف جنوبی [[رواق]] شرقی کنار [[باب النساء|باب النسا]] قرارداشت.<ref>المسجد النبوی الشریف، ص 304</ref> محراب [[اغوات]] در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|عبدالمجید اول]] عثمانی احداث شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67</ref> در حدود سال 1319قمری [[شیخ الحرم]] [[تراویح|نماز تراویح]] را در این مکان اقامه می کرد. این [[محراب]] در حال حاضر در قسمتی که مختص نماز زنان است قرار دارد.<ref>المسجد النبوی الشریف، ص 304</ref>
-محراب [[اغوات]] در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|عبدالمجید اول]] عثمانی احداث شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 67</ref>
-در حدود سال 1319قمری [[شیخ الحرم]] [[تراویح|نماز تراویح]] را در این مکان اقامه می کرد.
-این [[محراب]] در حال حاضر در قسمتی که مختص نماز زنان است قرار دارد.<ref>المسجد النبوی الشریف، ص 304</ref>
 ==جستارهای وابسته==
 * [[مسجدالنبی]]
 * [[بازسازی مسجدالنبی]]
-* [[بازسازی مسجدالنبی (بیبرس)]]
-* [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)]]
-* [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)]]
-* [[بازسازی مسجدالنبی (دوره عثمانی)]]
-* [[بازسازی مسجدالنبی (دوره سعودی)]]
 * [[محراب عثمانی]]
 * [[محراب پیامبر]]