بازسازی مسجدالنبی (مهدی عباسی): تفاوت میان نسخهها
Gholampour (بحث | مشارکتها) |
Gholampour (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
=== مصالح و تزیینات === | === مصالح و تزیینات === | ||
در این دوره، بیشتر از سنگهای مرمر و رخام استفاده شد. ستونها بر پایههای | در این دوره، بیشتر از سنگهای مرمر و رخام استفاده شد. ستونها بر پایههای مربعیشکل قرار داشتند. همه ستونها پوشیده از رخام، سرستونها طلاکاری شده و منقوش به فسیفسا (چیزی شبیه کاشی) بود. طاقها و نیز دیوارهای شمالی و جنوبی با فسیفسا تزیین شده بود. دیوارهای شرقی و غربی، سفید و مقرنس بودند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=114 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 114]</ref> | ||
در این دوره مسجد با کاشی کاریهای معرق تزیین شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page المدینه المنوره، ص 77.]</ref> | در این دوره مسجد با کاشی کاریهای معرق تزیین شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page المدینه المنوره، ص 77.]</ref> |
نسخهٔ ۱۴ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۱:۲۹
بازسازی مسجدالنبی در عهد مهدی عباسی از سال ۱۶۲ق آغاز و در سال ۱۶۵ق به پایان رسید. در این بازسازی تنها قسمت شمالی مسجدالنبی توسعه داده شد و مساحت مسجد به 100 ذراع رسید. در این توسعه برخی از خانهها همچون منزل عبدالله بن مسعود و شرحبیل بن حسنه نیز به مسجد افزوده شد. در عهد مهدی عباسی ۲۴ دَر برای مسجد ساخته شد که غیر از چهار دَر اصلی، بقیه به مرور بسته شد.
جعفر بن سلیمان از طرف خلیفه، امیر مدینه و مامور توسعه و ابن عاصم و عبدالملک بن شبیب الغسانی از اهالی شام، معمار بازسازی مسجد النبی را برعهده گرفتند. در توسعه این دوره، از سنگهای رخام و مرمر استفاده گردید و مسجد با کاشیهای معرق زینت داده شد. مقصوره دوره اموی در زمان مهدی خلیفه عباسی، ویران و با سطح مسجد برابر شد و مقصوره جدیدی از چوب ساخته شد.
زمان بازسازی
مهدی عباسی که در سالهای ۱۵۸ تا ۱۶۹ق عهدهدار خلافت بود، در سال 160ق پس از اعمال حج به مدینه رفت و دستور توسعه مسجد النبی را داد.[۱] بازسازی مسجد از سال 162ق آغاز و در سال 165ق پایان یافت.[۲]
توسعه مسجد
گسترش مسجد در دوره مهدی عباسی تنها از سمت شمالی صورت گرفت[۳] و هرچه از دوره اموی در این سمت ساخته شده بود، ویران و از نو بازسازی شد.[۴] در این بازسازی خانههای ملیکه، شرحبیل بن حسنه، عبدالله بن مسعود، المسور بن مخرمه در مسجد ادغام شد.[۵]
معمار و ناظر بنا
جعفر بن سلیمان از طرف خلیفه، امیر مدینه و مامور توسعه مسجد النبی شد. معماری نیز بر عهده عبدالله بن عاصم بن عمر بن عبدالعزیز و عبدالملک بن شبیب الغسانی از اهالی شام قرار گرفت. عبدالله بن موسی الحمصی نیز پس از وفات ابن عاصم، با عبدالملک همکاری کرد.[۶]
مصالح و تزیینات
در این دوره، بیشتر از سنگهای مرمر و رخام استفاده شد. ستونها بر پایههای مربعیشکل قرار داشتند. همه ستونها پوشیده از رخام، سرستونها طلاکاری شده و منقوش به فسیفسا (چیزی شبیه کاشی) بود. طاقها و نیز دیوارهای شمالی و جنوبی با فسیفسا تزیین شده بود. دیوارهای شرقی و غربی، سفید و مقرنس بودند.[۷]
در این دوره مسجد با کاشی کاریهای معرق تزیین شد.[۸]
ویژگیهای توسعه در دوره مهدی عباسی
مساحت: برخی منابع توسعه مسجد را 100 ذراع [۹]و برخی دیگر 53 یا 55 ذراع ذکر کردهاند.[۱۰]
رواقها: در این دوره، رواقهای پنچگانه شمالی عصر اموی که مشرف بر صحن بود، تخریب شد.[۱۱] پنج رواق در سمت جنوبی و شمالی، سه رواق در جهت شرقی و چهار رواق در طرف غربی از جمله رواقهای ساخته شده در دوره مهدی بودند.[۱۲]
ستونها: در توسعه مسجد النبی در عهد مهدی عباسی، ۱۷ ستون در جهت موازی دیوار جنوبی و 18 ستون در جهت موازی دیوار شرقی و غربی ایجاد شد.[۱۳]
دیوار و طاقها: در این دوره، دیوارهای مشرف بر صحن در دیوار جنوبی و شمالی، یازده طاق و هر یک از دیوارهای شرقی و غربی دارای نوزده طاق بودند.[۱۴]
سایبان چوبی: در بالای طاقها برای حفاظت از نور خورشید، سایبان چوبی نصب شد.[۱۵]
مقصوره: در این دوره مقصوره دوران اموی از بین رفت و سطح آن با سطح مسجد یکسان شد.[۱۶] [۱۷]مقصورهای جدید از جنس چوب ساخته شد که به پهنای طول رواق اول بود.[۱۸]
مئذنه: در منابع آمده، در این زمان، سه مأذنه دوره ولیدبن عبدالملک پا برجا بوده است.[۱۹] بدین ترتیب مأذنههای شمال شرقی و شمال غربی مسجد در توسعه زمان مهدی که تنها در جهت شمال بود تخریب نشد.[۲۰]
درها
24 در برای مسجد ساخته شد. 8 باب در دیوار غربی، هشت باب در دیوار شرقی، چهار باب در دیوار شمالی و چهار باب در دیوار جنوبی(قبله).[۲۱] به نقل از منابع این درها به مرور بسته شد بهطوریکه ابن جبیر تنها از چهار در اصلی مسجد یعنی باب السلام، باب الرحمه، باب جبرئیل و باب النسا نام میبرد.[۲۲]
علاوه بر این درها، در کوچکی (خوخه) منسوب به آل عمر در دیوار جنوبی سمت چپ محراب قرار داشت که در این دوره بسته شد و پس از ساخته شدن مقصوره جدید به شکل پنجره درآمد.[۲۳]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ عماره المسجد النبوی، ص 142
- ↑ المدینه المنوره، ص 77
- ↑ المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۱۳۳-۱۳۴. ؛المدینه المنوره، ص 75؛ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112
- ↑ المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۱۳۳. ؛عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112؛ وفاءالوفاء، ج۲، ص 294-296.
- ↑ المدینه المنوره، ص 77؛ وفاء الوفاء، ج2، ص292.
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 114
- ↑ المدینه المنوره، ص 77.
- ↑ المدینه المنوره، ص 75
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112
- ↑ المدینه المنوره، ص 75
- ↑ المدینه المنوره، ص 76
- ↑ المدینه المنوره، ص 76
- ↑ المدینه المنوره، ص 76
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 114
- ↑ المدینه المنوره، ص 77
- ↑ عماره المسجد النبوی، ص 142
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 115
- ↑ المدینه المنوره، ص 77
- ↑ المدینه المنوره، ص 77
- ↑ المدینه المنوره، ص 76
- ↑ المدینه المنوره، ص 77
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 295
منابع
- عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
- عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001.
- المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری،صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م.
- المسجدالنبوی عبر التاریخ، محمد سید الوکیل، دار المجتمع للنشر و التوزیع، جده، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001.