سفرنامه‌های فارسی حج: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-در يک بررسي، حدود 400<ref>. تاریخ اسلام در آينه پژوهش، ش148، ص79-106،«فهرستواره سفرنامه ها و خاطرات حج ايرانيان؛ آثار منتشر شده تا سال 1392 شمسي»</ref> و بنابر گزارشي 500 سفرنامه<ref>. به سوي ام القري، ص14.</ref> از  آغاز تا اوايل دهه نود شمسي(1390)  به زبان فارسي شناسايي شده است. بيشتر اين سفرنامه¬ها متعلق به سده¬هاي متاخر و بخصوص عصر قاجاري(1174-1304) است. ب<ref>. فهرستواره کتابهاي فارسي ج1، ص104-105، 124-128؛ معجم ما کتب في الحج و الزياره و المعالم المشرفه في الحجاز ص191-205</ref>
+'''سفرنامه‌های فارسی حج'''، سفرنامه‌های حج‌گزاران فارسی زبان است که گزارش سفر خود را به این زبان نگاشته‌اند. در يک بررسي، حدود 400<ref>. تاریخ اسلام در آينه پژوهش، ش148، ص79-106،«فهرستواره سفرنامه ها و خاطرات حج ايرانيان؛ آثار منتشر شده تا سال 1392 شمسي»</ref> و بنابر گزارشي 500 سفرنامه<ref>. به سوي ام القري، ص14.</ref> از  آغاز تا اوايل دهه نود شمسي(1390)  به زبان فارسي شناسايي شده است. بيشتر اين سفرنامه‌ها متعلق به سده‌هاي متاخر و بخصوص عصر قاجاري(1174-1304) است.<ref>. فهرستواره کتابهاي فارسي ج1، ص104-105، 124-128؛ معجم ما کتب في الحج و الزياره و المعالم المشرفه في الحجاز ص191-205</ref>
-مضامين عمده اين سفرنامه ها را مي توان در موضوعاتي شامل توصيف راه¬ها و سختي¬هاي سفر، رخدادهاي سفر، وصف ابنيه، زيارت گاه¬ها و شهرها، بيان احوال حج¬گزاران و در حد کمتري معرفي مناسک و آداب حج دانست. نويسندگان اين آثار از شهرهاي مختلف ايران برخاسته اند. نيز برخي از آنها از اهالي مناطقي مانند هند و آسياي ميانه بوده¬اند. حتي از وجود سفرنامه¬هايي به زبان فارسي در قلمرو مصرِ دوره  عثمانيان خبر داده اند.<ref>. تاريخ نوشته هاي جغرافيايي در جهان اسلامي ص330؛ ميقات حج ش85، ص79-103«ارکان الحج و مسافه الطريق..»؛ پيام بهارستان ، ش3، ص642، «گزارش سفر حج بانوي هندي...».</ref>
+مضامين عمده اين سفرنامه ها را موضوعاتي شامل توصيف راه‌ها و دشواری‌های سفر، رخدادهاي سفر، وصف بناها، زيارت‌گاه‌ها، بيان احوال حج‌گزاران و در حد کمتري معرفي مناسک و آداب حج دانست. نويسندگان اين آثار از شهرهاي مختلف ايران برخاسته‌اند. نيز برخي از آنها از اهالي مناطق فارسی زبان مانند هند و آسياي ميانه بوده‌اند.
 == از سده چهارم تا سده دوازدهم ==
-نخستين سفرنامه حج فارسي، سفرنامه ناصر خسرو نوشته شاعر و حکيم اسماعيلي مذهب است. اين سفرنامه گزارش سفرهاي ناصر خسرو طي هفت سال است که نخستين آنها  در  437ق.  به سمت حجاز آغاز شد.<ref>. تاريخ ادبيات ايران از فردوسي تا سعدي، ج1، ص336-339.</ref> او را پيشگام سياحان ايراني و سفرنامه¬اش را بهترين اثر در نوع خود در زبان فارسي دانسته¬اند.<ref>. حج در ادب فارسي، ص122؛ مجله دانشکده ي ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران، ش139 و 140، ص90«جهانگردي و سفرنامه نويسي در اسلام و ايران».</ref> او چهار بار حج گزارد و تا شمال آفريقا شهر به شهر را ديد و جزييات خاطراتش را نوشت و در 444ق. به ايران بازگشت. مشاهده و ثبت جزييات مکان¬ها و مساجد مقدس مکه و مدينه مورد توجه ناصر خسرو است. <ref>. تاريخ اجتماعي ايران ج8، ص426؛ تاريخ ادبيات ايران از فردوسي تا سعدي، ج1، ص333-335؛ سفرنامه ناصر خسرو، مقدمه، ص15-30.</ref> ( سفرنامه ناصر خسرو)
+نخستين سفرنامه حج فارسي، [[سفرنامه ناصر خسرو]] شاعر و حکيم اسماعيلي مذهب است. اين سفرنامه گزارش سفرهاي ناصر خسرو طي هفت سال است که نخستين آنها  در  437 قمری آغاز شد.<ref>. تاريخ ادبيات ايران از فردوسي تا سعدي، ج1، ص336-339.</ref> او را پيشگام سياحان ايراني و سفرنامه‌اش را بهترين اثر در نوع خود در زبان فارسي دانسته‌اند.<ref>. حج در ادب فارسي، ص122؛ مجله دانشکده ي ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران، ش139 و 140، ص90«جهانگردي و سفرنامه نويسي در اسلام و ايران».</ref> او چهار بار حج گزارد و تا شمال آفريقا شهر به شهر را ديد و جزييات خاطراتش را نوشت و در 444 قمری به ايران بازگشت.
-* تحفه العراقين (ختم الغرائب) نخستين سفرنامه منظوم سروده شاعر معروف قرن ششم، خاقاني شرواني است که دو بار به سفر حج رفت؛ بار نخست در سال 551ق. و بار دوم ميان سال‌هاي 569 و570ق.<ref>. سفرنامه منظوم، حج ص141؛ دانشنامه، ش1، ص37-53،«کعبه ستايي در شعر فارسي».</ref>
+* '''[[تحفةالعراقین|تحفه العراقين (ختم الغرائب)]]''' نخستين سفرنامه منظوم سروده شاعر معروف قرن ششم، خاقاني شرواني است که دو بار به سفر حج رفت؛ بار نخست در سال 551ق. و بار دوم ميان سال‌هاي 569 و570ق.<ref>. سفرنامه منظوم، حج ص141؛ دانشنامه، ش1، ص37-53،«کعبه ستايي در شعر فارسي».</ref>
-* رساله حجازيه، نوشته ابوالاشرف محمد بن حسين يزدي(762ق.) از ثروتمندان يزد و از  نزديکان آل جلاير (حکومت بين 740 تا 835ق. در عراق و آذربايجان) در سال 757ق. این سفرنامه گزارشي است از دشوارهاي راه حج و بدي وضع آب در مکه و مدينه است.<ref>. نک: مجموعه رسائل خطي فارسي، دفتر اول،‌ص 30-45</ref>(حجازيه)
+* [[حجازیه (کتاب)|رساله حجازيه]]، نوشته ابوالاشرف محمد بن حسين يزدي(762ق.) از ثروتمندان يزد و از  نزديکان آل جلاير (حکومت بين 740 تا 835ق. در عراق و آذربايجان) در سال 757ق. این سفرنامه گزارشي است از دشوارهاي راه حج و بدي وضع آب در مکه و مدينه است.<ref>. نک: مجموعه رسائل خطي فارسي، دفتر اول،‌ص 30-45</ref>(حجازيه)
 * سفرنامه مکه شيخ علي جبل عاملي از عالمان شيعه اواخر عهد صفويه که در سال 1033ق نوشته شده.<ref>. کتاب ماه تاريخ و جغرافيا، ش68 - 69، ص134-137«خاطراتي از سفرهاي حج دوره صفوي».</ref>
 * خاطرات حج مجلسي اول( 1041ق.)<ref>. صفويه در عرصه دين و فرهنگ و سياست، ج3، ص1047-1052.</ref>