سفرنامه‌های فارسی حج: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 == از سده چهارم تا سده دوازدهم ==
-نخستين سفرنامه حج فارسي، [[سفرنامه ناصر خسرو]] شاعر و حکيم اسماعيلي مذهب است. اين سفرنامه گزارش سفرهاي ناصر خسرو طي هفت سال است که نخستين آنها  در  437 قمری آغاز شد.<ref>. تاريخ ادبيات ايران از فردوسي تا سعدي، ج1، ص336-339.</ref> او را پيشگام سياحان ايراني و سفرنامه‌اش را بهترين اثر در نوع خود در زبان فارسي دانسته‌اند.<ref>. حج در ادب فارسي، ص122؛ مجله دانشکده ي ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران، ش139 و 140، ص90«جهانگردي و سفرنامه نويسي در اسلام و ايران».</ref> او چهار بار حج گزارد و تا شمال آفريقا شهر به شهر را ديد و جزييات خاطراتش را نوشت و در 444 قمری به ايران بازگشت.
+نخستین سفرنامه حج فارسی، [[سفرنامه ناصر خسرو]] شاعر و حکیم اسماعیلی مذهب است. این سفرنامه گزارش سفرهای ناصر خسرو طی هفت سال است که نخستین آنها  در  437 قمری آغاز شد.<ref>. تاریخ ادبیات ایران از فردوسی تا سعدی، ج1، ص336-339.</ref> او را پیشگام سیاحان ایرانی و سفرنامه‌اش را بهترین اثر در نوع خود در زبان فارسی دانسته‌اند.<ref>. حج در ادب فارسی، ص122؛ مجله دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش139 و 140، ص90«جهانگردی و سفرنامه نویسی در اسلام و ایران».</ref> او چهار بار حج گزارد و تا شمال آفریقا شهر به شهر را دید و جزییات خاطراتش را نوشت و در 444 قمری به ایران بازگشت.
+* [[تحفةالعراقین|تحفه العراقین (ختم الغرائب)]] نخستین سفرنامه منظوم سروده شاعر معروف قرن ششم، خاقانی شروانی است که دو بار به سفر حج رفت؛ بار نخست در سال 551ق. و بار دوم میان سال‌های 569 و570ق.<ref>. سفرنامه منظوم، حج ص141؛ دانشنامه، ش1، ص37-53،«کعبه ستایی در شعر فارسی».</ref>
+* [[حجازیه (کتاب)|رساله حجازیه]]، نوشته ابوالاشرف محمد بن حسین یزدی(762ق.) از ثروتمندان یزد و از  نزدیکان آل جلایر (حکومت بین 740 تا 835ق. در عراق و آذربایجان) در سال 757ق. این سفرنامه گزارشی است از دشوارهای راه حج و بدی وضع آب در مکه و مدینه است.<ref>. نک: مجموعه رسائل خطی فارسی، دفتر اول،ص 30-45</ref>(حجازیه)
+* سفرنامه مکه شیخ علی جبل عاملی از عالمان شیعه اواخر عهد صفویه که در سال 1033ق نوشته شده.<ref>. کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش68 - 69، ص134-137«خاطراتی از سفرهای حج دوره صفوی».</ref>
+* خاطرات حج مجلسی اول( 1041ق.)<ref>. صفویه در عرصه دین و فرهنگ و سیاست، ج3، ص1047-1052.</ref>
+* سفرنامه منظوم حج بانویی اصفهانی(اواخر قرن دوازدهم) شامل بیش از هزار  بیت شعر در وصف راه  حج و ذکر عواطف شیعیان نسبت به زیارت‌گاه‌های حرمین است.<ref>. سفرنامه منظوم حج، مقدمه، ص9-15</ref>
+* بخشی از منظومه چهارتخت سروده حسین ابیوردی که در سال 898 سروده شده و گزارش سفر اوست به حرمین و چند شهر دیگر از جمله قدس و استانبول و مصر و حلب و شام.<ref>. سفرنامه منظوم حج، ص 85</ref>
+* منظومه فتوح الحرمین سروده محیی الدین لاری (م. 933 ق.) نیز با اینکه بیشتر شرحی از اماکن حرمین و مناسک حج است، گاهی در زمره سفرنامه‌های منظوم حج دسته بندی شده است.<ref>. کتابنامه حج، ص195</ref>
+* بیان واقع نوشته عبدالکریم کشمیری که بیشتر مطالب آن در گزارش جنگ‌ها و اقدامات نادرشاه است و تنها باب سوم آن گزارش سفر حج نویسنده در سال1154ق. اختصاص دارد
+* سفرنامه منظوم تحفه الحرمین، سروده محمد رحیم الدین قادری از دانشوران هندوستان <ref>. پنجاه سفرنامه حج قاجاری ج1، ص173-212</ref>
-* '''[[تحفةالعراقین|تحفه العراقين (ختم الغرائب)]]''' نخستين سفرنامه منظوم سروده شاعر معروف قرن ششم، خاقاني شرواني است که دو بار به سفر حج رفت؛ بار نخست در سال 551ق. و بار دوم ميان سال‌هاي 569 و570ق.<ref>. سفرنامه منظوم، حج ص141؛ دانشنامه، ش1، ص37-53،«کعبه ستايي در شعر فارسي».</ref>
-* [[حجازیه (کتاب)|رساله حجازيه]]، نوشته ابوالاشرف محمد بن حسين يزدي(762ق.) از ثروتمندان يزد و از  نزديکان آل جلاير (حکومت بين 740 تا 835ق. در عراق و آذربايجان) در سال 757ق. این سفرنامه گزارشي است از دشوارهاي راه حج و بدي وضع آب در مکه و مدينه است.<ref>. نک: مجموعه رسائل خطي فارسي، دفتر اول،‌ص 30-45</ref>(حجازيه)
-* سفرنامه مکه شيخ علي جبل عاملي از عالمان شيعه اواخر عهد صفويه که در سال 1033ق نوشته شده.<ref>. کتاب ماه تاريخ و جغرافيا، ش68 - 69، ص134-137«خاطراتي از سفرهاي حج دوره صفوي».</ref>
-* خاطرات حج مجلسي اول( 1041ق.)<ref>. صفويه در عرصه دين و فرهنگ و سياست، ج3، ص1047-1052.</ref>
-* سفرنامه منظوم حج بانويي اصفهاني(اواخر قرن دوازدهم) شامل بيش از هزار  بيت شعر در وصف راه  حج و ذکر عواطف شيعيان نسبت به زيارت¬گاه¬هاي حرمين است.<ref>. سفرنامه منظوم حج، مقدمه، ص9-15</ref>
-* بخشي از منظومه چهارتخت سروده حسين ابيوردي که در سال 898 سروده شده و گزارش سفر اوست به حرمين و چند شهر ديگر از جمله قدس و استانبول و مصر و حلب و شام.<ref>. سفرنامه منظوم حج، ص 85</ref>
-* منظومه فتوح الحرمين سروده محيي الدين لاري (م. 933 ق.) نيز با اينکه بيشتر شرحي از اماکن حرمين و مناسک حج است، گاهي در زمره سفرنامه¬هاي منظوم حج دسته بندي شده است.<ref>. کتابنامه حج، ص195</ref>
-* بيان واقع نوشته عبدالکريم کشميري که بيشتر مطالب آن در گزارش جنگ¬ها و اقدامات نادرشاه است و تنها باب سوم آن گزارش سفر حج نويسنده در سال1154ق. اختصاص دارد
-* سفرنامه منظوم تحفه الحرمين، سروده محمد رحيم الدين قادري از دانشوران هندوستان <ref>. پنجاه سفرنامه حج قاجاري ج1، ص173-212</ref>
 == سفرنامه‌های سده سیزدهم و چهاردهم ==
 سفرنامه نويسي حج در زبان فارسي در دوره قاجاريه (حک: 1209-1324ق.) رونق يافت.<ref>. با کاروان صفا در سال82، ص355؛ حج در ادب فارسي، ص122.</ref> بيشتر  اين آثار، متعلق به دوره ناصرالدين شاه (حک:1264-1313ق.) اند. از مقطع زماني 1260 تا 1338ق.  بيش از 45 سفرنامه حج شناسايي شده است.<ref>. ميقات حج، ش70، ص80«کاروان هاي حج عثماني به روايت سفرنامه هاي ايراني دوره قاجار».