زیدیه: تفاوت میان نسخه‌ها

تاریخ پیدایش زیدیه، به قرن دوم هجرى باز می گردد. زیدیه پس از شهادت [[امام حسین(ع)]]، زید بن علی را امام می دانند و امام زین العابدین(ع) را تنها پیشواى علم و معرفت می شمارند؛ نه امام به معناى رهبر سیاسى و زمامدار اسلامى، زیرا یکى از شرایط امام از نظر آنان، قیام مسلحانه علیه ستمگران است.<ref>الزیدیة، ص298.</ref> بعدها گروه های همراه با قیام زید، تا قرن چهارم قیام‌های متعددی را شکل دادند<ref>انساب الاشراف، ج3، ص352 – 355؛ ج5، ص 135؛ البدايه و النهايه، ج11، ص5-6؛ تاريخ ابن خلدون، ج1، ص250-253، ج4، ص6-17 و 282.</ref> و حکومت‌هایی در طبرستان<ref>معجم البلدان، ج4، ص14، 474؛ تاريخ الاسلام، ج11، ص12-13.</ref>، یمن<ref>تاريخ ابن خلدون، ج4، ص142-144.</ref> و مغرب اقصا<ref>احسن التقاسيم مقدسي، ص238؛ تاریخ ابن خلدون ج4، ص50؛ علوم انساني دانشگاه الزهرا(س)، ش55، ص73 - 106 «مذهب ادريسيان»،</ref> تشکیل دادند.

از سده سوم تا سیزدهم زیدیه با فراز و فرودهایی مداوما در یمن مستقر بوده<ref>تاریخ فرق اسلامی، ج2، ص75-78.</ref> و امروزه نیز جمعیت قابل توجهی از جمعیت یمن را زیدیه تشکیل می‌دهند.<ref>اطلس شیعه، ص465-466.</ref>

زیدیه دارای فرقه هایی است که هر کدام منتسب به افراد شاخص خود هستند. مشهورترین آنها عبارت اند از: جارودیه<ref>فرق الشیعة، ص67- 70.</ref>، سلیمانیه<ref>اشعری، مقالات الاسلامیین، ترجمه دکتر محسن مؤیدی، ص41؛ اسفرائینی، التبصیر فی الدین، ص28.</ref>، صالحیه و ابتریه.<ref>اسفرائینی، التبصیر فی الدین، ص28؛ شهرستانی، الملل و النحل، ج1، ص 159-160.</ref> فرقه هاى مزبور در تاریخ زیدیه دوام نیافتند و میان متأخران زیدیه خبرى از آنان نیست.<ref>الزیدیه، ص86</ref>

زیدیه در مباحث کلامی علاوه بر نقل از عقل نیز بهره گرفته  و از نظر کلامى نیز با شیعه هماهنگ اند و مهم ترین اصل را - که همان حسن و قبح عقلى است - قبول دارند.<ref>الزیدیه، ص209 و 216-217</ref> زیدیه صفات ذاتی خدا را، عین ذات او می دانند و صفات زائد بر ذات را، به شدت رد کرده اند.<ref>اسفراینی، التبصیر فی الدین، ج1، ص35؛ حنفی، نقد الزیدیة للمذاهب الکلامیة، ص55.</ref> به اعتقاد آنان غرض از خلقت انسان ها و بیان تکالیف، بهره مندی از پاداش الهی بوده<ref>نقد الزیدیة، ص229.</ref> و ایمان را علاوه بر معرفت (به خدا) و اقرار زبانی (به توحید و نبوت)، مشتمل بر عمل به همه واجبات و اجتناب از محرمات می دانند.<ref>صبحی، الزیدیة، ص156.</ref> زیدیه، برخلاف جبرگرایان، از مختار بودن انسان دفاع کرده اند و قدرت انسان را مؤثر در پیدایش فعل دانسته اند.<ref>اسفراینی، التبصیر فی الدین، ج1، ص63؛ حنفی، نقد الزیدیة للمذاهب الکلامیة، ص181 ،188 و218.</ref>

زیدیه تنها درباره امامت سه امام اول، [[امام علی(ع)|علی]]، [[امام حسن(ع)|حسن]] و  [[امام حسین (ع)|حسين(ع)]] قائل به نص‌اند و  آن را به صورت آشکار می‌دانند.<ref>الاربعين في اصول الدين، ج2، ص255 - 256؛ اشراق اللاهوت في نقد شرح الياقوت، ص483؛ اصول الايمان، ص222؛ نصیرالدین طوسی، قواعد العقاید، ص125-126؛ شهرستانی، الملل و النحل، ج1، ص154- 155.</ref> اما به نظر آنها بعد از امام حسين(ع)، هر فرد فاطمیِ دارای شرايط (شجاعت، علم، ورع) که قیام کند و فراخوان به بيعت دهد، امام است.<ref>تلخيص المحصل، ص416-417؛ الاربعين في اصول الدين، ج2، ص 268؛ موسوعه مصطلحات الامام الفخر الرازي، ص93،415، 453.</ref> از اين رو آنها قائل به  امامت زيد بن علی(ع) هستند زيرا او ضد ستمگران قيام کرد.<ref>الملل و النحل، ج1، ص155 -156.</ref> بنابراين زيديه در تثبيت امامت، افزون بر نص، به قيام و دعوت باور دارند.<ref>ارشاد الطالبين الي نهج المسترشدين، ص337.</ref> معمولا زيديه قائل به عصمت امام نيستند.<ref>ابکار الافکار في اصول الدين، ج5، ص198؛ الاربعين في اصول الدين، ج2، ص 263.</ref> به نظر آنها  دو نفر می‌توانند همزمان دارای امامت باشند.<ref>تلخيص المحصل ص461-462.</ref>