مسجد بلال بن رباح (مناخه): تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
| طول جغرافیایی = 39.606488 | | طول جغرافیایی = 39.606488 | ||
| توضیح نقشه = | | توضیح نقشه = | ||
}}'''مسجد قدیمی بِلال بن رَباح''' در مُناخه مدینه با فاصله 350متر در جنوب غربی [[مسجد النبی]] قرار داشته. مسجد | }}'''مسجد قدیمی بِلال بن رَباح''' در محله مُناخه [[مدینه]] با فاصله 350متر در جنوب غربی [[مسجد النبی]] قرار داشته. مسجد بعد از سال 850 قمری در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)|مصلای نماز عید]] پیامبر(ص) ساخته شده است. بلال بن رباح از اولین ایمان آورندگان به اسلام و موذن [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمد(ص)]] بود و بر اساس برخی گزارشها در مکان این مسجد نماز نافله میخوانده و اینجا خانهای برای سکونت بلال و خانوادهاش بود. از قرن دهم تا چهاردهم مسجد در ذیل ساختمان دارالحکومه به حیات خود ادامه داده و در قرن 15 قمری تخریب شده است. | ||
== نام == | == نام == | ||
برخی معتقدند که نام بلال بر این مسجد به این علت است که | برخی معتقدند که نام بلال بر این مسجد به این علت است که [[بلال بن رباح]]، از نخستین مسلمانان مکه و موذن پیامبر(ص)،<ref>اسد الغابة، ج1، ص206 و 207.</ref> در این مکان نماز نافله میخوانده و اینجا خانهای برای سکونت بلال و خانوادهاش بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=148 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص148.]</ref> | ||
== مکان و تاریخچه == | |||
'''مسجد بِلال بن رَباح''' با فاصله 350متر در جنوب غربی [[مسجد النبی]]<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=574 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص573 و 574.]</ref> در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)|مصلای نماز عید]] پیامبر(ص) و در نزدیکی شمال [[مسجد عمر در مناخه|مسجد عمر]] قرار داشت.<ref>آثار اسلامى مكه و مدينه، ص294.</ref> | |||
== نماز پیامبر(ص) == | === نماز پیامبر(ص) === | ||
مطابق نقلی پیامبر(ص) یکی از نمازهای عید را در حالی خواند که [[قلعه بنی زریق|قلعه بنی زُریق]] در طرف چپ او بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=117 وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ج۳، ص117.]</ref> برخی از محققان معاصر بر این | مطابق نقلی پیامبر(ص) یکی از نمازهای عید را در حالی خواند که [[قلعه بنی زریق|قلعه بنی زُریق]] در طرف چپ او بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=117 وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ج۳، ص117.]</ref> برخی از محققان معاصر بر این باور اند که این مکان مطابق با مکان مسجد بلال است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=139 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص139و140.]</ref> | ||
== تاریخچه | === تاریخچه بنای مسجد === | ||
ساختمان مسجد توسط [[محمد بن احمد سلاوی|شمس الدین محمد سلاوی]] بعد از سال 850 قمری ساخته | ساختمان مسجد توسط [[محمد بن احمد سلاوی|شمس الدین محمد سلاوی]] بعد از سال 850 قمری ساخته شد و در قرن دهم قمری داخل مدرسه خاسکیه (متعلق به دارالحکومه و امور دولتی و نظامی) قرار گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=169 عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص169 و 170]</ref> تا سال 1303 قمری / 1885 میلادی مسجد همچنان با یک مناره درون ساختمان خاسکیه قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=40 وصف المدینه المنوره، ص40.]</ref> ساختمان مذکور (در قرن 15قمری) به همراه مسجد برای توسعه راه تخریب شد و در بخش کوچکی از محدوده بنای پیشین، ساختمان ارتباطات بنا شده است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=263 مساجد الاثریه فی المدینة النبویة، ص263 و 264.] / [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=571 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص571.]</ref> همچنین گزارش شده که بنای مسجد در دوره ای پیش از تخریب در ساختمان دارالحکومه قرار گرفته بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=147 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص147.]</ref> | ||
== توصیف بنا پیش از تخریب == | === توصیف بنا پیش از تخریب === | ||
براساس گزارشها، مسجد پیش از ساخت دارالحکومه، گنبدی کوچک و بنایی از جنس سنگ داشته. مسجد پیش از تخریب به همراه دارالحکومه، 130 متر مساحت و بنایی مستطیل شکل(10در13متر) و یک مناره داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=576 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص576 و 577.]</ref> | براساس گزارشها، مسجد پیش از ساخت دارالحکومه، گنبدی کوچک و بنایی از جنس سنگ داشته. مسجد پیش از تخریب به همراه دارالحکومه، 130 متر مساحت و بنایی مستطیل شکل(10در13متر) و یک مناره داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=576 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص576 و 577.]</ref> | ||
نسخهٔ ۱۸ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۵۷
![]() | |
اطلاعات اوليه | |
---|---|
مکان | مدینه |
کاربری | مسجد |
جنبه دینی | |
بزرگداشت نزد | مسلمانان |
تاریخ بنا | |
زمان پایهگذاری | 850 قمری |
وضعیت فعلی | |
مساحت | 130متر |
طول | 13 |
عرض | 10 |
وضعیت بنا | نا موجود |
مسجد قدیمی بِلال بن رَباح در محله مُناخه مدینه با فاصله 350متر در جنوب غربی مسجد النبی قرار داشته. مسجد بعد از سال 850 قمری در محدوده مصلای نماز عید پیامبر(ص) ساخته شده است. بلال بن رباح از اولین ایمان آورندگان به اسلام و موذن حضرت محمد(ص) بود و بر اساس برخی گزارشها در مکان این مسجد نماز نافله میخوانده و اینجا خانهای برای سکونت بلال و خانوادهاش بود. از قرن دهم تا چهاردهم مسجد در ذیل ساختمان دارالحکومه به حیات خود ادامه داده و در قرن 15 قمری تخریب شده است.
نام
برخی معتقدند که نام بلال بر این مسجد به این علت است که بلال بن رباح، از نخستین مسلمانان مکه و موذن پیامبر(ص)،[۱] در این مکان نماز نافله میخوانده و اینجا خانهای برای سکونت بلال و خانوادهاش بوده است.[۲]
مکان و تاریخچه
مسجد بِلال بن رَباح با فاصله 350متر در جنوب غربی مسجد النبی[۳] در محدوده مصلای نماز عید پیامبر(ص) و در نزدیکی شمال مسجد عمر قرار داشت.[۴]
نماز پیامبر(ص)
مطابق نقلی پیامبر(ص) یکی از نمازهای عید را در حالی خواند که قلعه بنی زُریق در طرف چپ او بود.[۵] برخی از محققان معاصر بر این باور اند که این مکان مطابق با مکان مسجد بلال است.[۶]
تاریخچه بنای مسجد
ساختمان مسجد توسط شمس الدین محمد سلاوی بعد از سال 850 قمری ساخته شد و در قرن دهم قمری داخل مدرسه خاسکیه (متعلق به دارالحکومه و امور دولتی و نظامی) قرار گرفت.[۷] تا سال 1303 قمری / 1885 میلادی مسجد همچنان با یک مناره درون ساختمان خاسکیه قرار داشت.[۸] ساختمان مذکور (در قرن 15قمری) به همراه مسجد برای توسعه راه تخریب شد و در بخش کوچکی از محدوده بنای پیشین، ساختمان ارتباطات بنا شده است.[۹] همچنین گزارش شده که بنای مسجد در دوره ای پیش از تخریب در ساختمان دارالحکومه قرار گرفته بود.[۱۰]
توصیف بنا پیش از تخریب
براساس گزارشها، مسجد پیش از ساخت دارالحکومه، گنبدی کوچک و بنایی از جنس سنگ داشته. مسجد پیش از تخریب به همراه دارالحکومه، 130 متر مساحت و بنایی مستطیل شکل(10در13متر) و یک مناره داشته است.[۱۱]
نگارخانه
-
تصویر قدیمی از جهت شمالی ساختمان دارالحکومه. ورودی مسجد و مناره آن دیده میشود.
-
نقشه هوایی محدوده مسجد
-
تصویر هوایی
-
ساختمان جدید ارتباطات که در محل مسجد ساخته شد.
-
وضعیت کنونی محدوده مسجد در شمال مسجد عمر
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ اسد الغابة، ج1، ص206 و 207.
- ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص148.
- ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص573 و 574.
- ↑ آثار اسلامى مكه و مدينه، ص294.
- ↑ وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ج۳، ص117.
- ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص139و140.
- ↑ عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص169 و 170
- ↑ وصف المدینه المنوره، ص40.
- ↑ مساجد الاثریه فی المدینة النبویة، ص263 و 264. / معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص571.
- ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص147.
- ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج1، ص576 و 577.
منابع
- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۹۱ش.
- عمدة الاخبار فی مدینة المختار، احمد عباسی، قاهره، اسعد طرابزونی، بیتا.
- المساجد الاثریة فی المدینة المنورة، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، مطابع الرشید، ۱۴۱۹ق، ۱۹۹۹م.
- وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله سمهودی، لندن، موسسه التراث، ۲۰۰۱م.
- المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، جزء الرابع، بیروت، ۲۰۱۱.
- وصف المدینه المنوره، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
- أسد الغابة، ابن اثیر، بیروت، درالکتاب العربی، بیتا.