معتزله: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
== معتزله و شیعه == | == معتزله و شیعه == | ||
معتزله در امامت عقیده به انتخاب امام دارند و از این جهت با شیعیان تفاوت دارند. با این حال از نزدیکی معتزله و شیعه سخن گفته شده است. زیدیه که فرقه‌ای از شیعه بودند معتزلی بودند. بسیاری از معتزلیان نیز به دلیل اینکه امام علی را برتر از سایر صحابه به شمار می‌آورند توسط اهل سنت سرزنش شده‌اند. افزون بر آن بین عقاید کلامی شیعه و معتزله نزدیکی‌هایی وجود دارد و برخی برآنند که با نابودی معتزلیان اندیشه آنان در شیعه بخصوص زیدیه ادامه یافت.<ref>[https://historylib.com/articles/6936 معتزله، نخبگان سخت گیر جهان اسلام]</ref> همچنین برخی پژوهشگران برآنند که به رغم تفاوت‌هایی در برخی اصول عقاید کلامی مانند امامت یا المنزلة بین المنزلتین و وعد و وعید، امامیه در شیوه تفکر استدلالی و کلامی از معتزله تاثیر پذیرفته و نیز در برخی عقاید با آن‌ها مشترک‌اند.<ref>[https://jap.isca.ac.ir/article_65480_39499cf0033e78a63f29e1bf50a75921.pdf کلام شیعی و گفتمان معتزلی (ملاحظاتی در باب مسئلۀ تأثیرپذیری کلام امامیه از کلام معتزله)، ص26]</ref> با این حال برخی از پژوهشگران با نزدیکی شیعه و معتزله مخالف‌اند و بر تفاوت اندیشه این دو تاکید می‌کنند.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/59972/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%B9%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C?pageNumber=239&viewType=pdf آشنایی با عقاید و مذاهب اسلامی، جعفر سبحانی، ص 239]</ref> | معتزله در امامت عقیده به انتخاب امام دارند و از این جهت با شیعیان تفاوت دارند.<ref>مروج الذهب، ج3، ص223.</ref> با این حال از نزدیکی معتزله و شیعه سخن گفته شده است. زیدیه که فرقه‌ای از شیعه بودند معتزلی بودند. بسیاری از معتزلیان نیز به دلیل اینکه امام علی را برتر از سایر صحابه به شمار می‌آورند<ref>فضائل الصحابه احمد بن حنبل، ج1، ص19.</ref> توسط اهل سنت سرزنش شده‌اند. افزون بر آن بین عقاید کلامی شیعه و معتزله نزدیکی‌هایی وجود دارد و برخی برآنند که با نابودی معتزلیان اندیشه آنان در شیعه بخصوص زیدیه ادامه یافت.<ref name=":4">[https://historylib.com/articles/6936 معتزله، نخبگان سخت گیر جهان اسلام]</ref> همچنین برخی پژوهشگران برآنند که به رغم تفاوت‌هایی در برخی اصول عقاید کلامی مانند امامت یا المنزلة بین المنزلتین و وعد و وعید، امامیه در شیوه تفکر استدلالی و کلامی از معتزله تاثیر پذیرفته و نیز در برخی عقاید با آن‌ها مشترک‌اند.<ref>[https://jap.isca.ac.ir/article_65480_39499cf0033e78a63f29e1bf50a75921.pdf کلام شیعی و گفتمان معتزلی (ملاحظاتی در باب مسئلۀ تأثیرپذیری کلام امامیه از کلام معتزله)، ص26]</ref> با این حال برخی از پژوهشگران با نزدیکی شیعه و معتزله مخالف‌اند و بر تفاوت اندیشه این دو تاکید می‌کنند.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/59972/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%B9%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C?pageNumber=239&viewType=pdf آشنایی با عقاید و مذاهب اسلامی، جعفر سبحانی، ص 239]</ref> | ||
== فراز و فرود سیاسی معتزله == | |||
معتزله از زمان پیدایش تا اواسط قرن سوم قمری، دوران اقتدار خود را سپری نموده و مورد حمایت خلفای اولیه عباسی قرار داشتند.<ref>معتزله و روابط آن با خلافت عباسی در عهده اول (132-232ﻫ)، ص9-13.</ref> پس از آن تا روی کارآمدن آل بویه دوران ضعف معتزله رقم خورد و در دوران آل بویه افرادی از معتزله در دوران رونق دوباره به دربار راه یافتند. در همین زمان قرابت نظری و تعاملات مثبتی بین شیعه و معتزله گزارش شده.<ref>مناسبات شیعه و معتزله در قرن چهارم هجری، ص16-18.</ref> به اعتقاد برخی پژوهشگران از این پس معتزله در شیعه حل شد و به شکلی در قرون بعد در زیدیه ادامه حیات داد.<ref name=":4" /> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||