ممالیک: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ممالیک''' سلسله حکمرانی بودند که حدود سه قرن از 648 قمری تا 923 در [[مصر]] حکومت داشتند. این سلسله نقش برجستهای در تاریخ سیاسی و مذهبی سرزمینهای اسلامی، بهویژه [[حرمین|حرمین شریفین]] ([[مکه]] و مدینه) ایفا کردند. ممالیک در اصل غلامان ترک و چرکسی بودند که در حکومت [[ایوبیان]] به عنوان نیروی نظامی به کار گرفته شدند و بعدها به مقامهای بلند نظامی رسیدند و جانشین ایوبیان شدند. | '''ممالیک (مملوکیان)''' سلسله حکمرانی بودند که حدود سه قرن از 648 قمری تا 923 در [[مصر]] حکومت داشتند. این سلسله نقش برجستهای در تاریخ سیاسی و مذهبی سرزمینهای اسلامی، بهویژه [[حرمین|حرمین شریفین]] ([[مکه]] و مدینه) ایفا کردند. ممالیک در اصل غلامان ترک و چرکسی بودند که در حکومت [[ایوبیان]] به عنوان نیروی نظامی به کار گرفته شدند و بعدها به مقامهای بلند نظامی رسیدند و جانشین ایوبیان شدند. | ||
== واژهشناسی == | == واژهشناسی == | ||
ممالیک جمعِ «مملوک» به معنای «غلام» است و بیشتر در مورد غلامان سفیدپوست به کار میرود. سلاطین سلسله ممالیک مصر که همزمان بر مصر و شام حکومت داشتند<ref>دولت ممالیک، ص17.</ref>، اصالتاً از غلامان ترک یا چرکسی بودند و ابتدا بهعنوان قراولان مزدور ملک صالح ایوبی خدمت میکردند. آنان بهتدریج به مراتب بالای نظامی و سیاسی رسیدند. | ممالیک جمعِ «مملوک» به معنای «غلام» است و بیشتر در مورد غلامان سفیدپوست به کار میرود. سلاطین سلسله ممالیک مصر که همزمان بر مصر و شام حکومت داشتند<ref>دولت ممالیک، ص17.</ref>، اصالتاً از غلامان ترک یا چرکسی بودند و ابتدا بهعنوان قراولان مزدور ملک صالح ایوبی خدمت میکردند. آنان بهتدریج به مراتب بالای نظامی و سیاسی رسیدند. | ||
== تاریخچه حکومت ممالیک == | |||
حکومت ممالیک در سال ۶۴۸ق / ۱۲۵۰م با سقوط [[ایوبیان]] و قدرتگیری عزالدین ایبک بر [[مصر]] و [[شام]] آغاز شد و در سال ۹۲۳ق / ۱۵۱۷م با فتح مصر توسط سلطان سلیم اول [[عثمانی]]، پس از حدود ۲۷۵ سال، پایان یافت.<ref>دولت ممالیک، ص17 و 18؛ شرق نزدیک در تاریخ، ص237.</ref> | |||
در طول بیش از دو قرن و نیم، دو سلسله از ممالیک به فرمانروایی رسیدند: | در طول بیش از دو قرن و نیم، دو سلسله از ممالیک به فرمانروایی رسیدند: | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۴: | ||
ممالیک بحری اصالتاً از قبایل دشتهای جنوبی روسیه بودند، ولی ممالیک برجی از اقوام بومی و کهن ناحیه قفقاز (سرزمین قبچاق و اطراف رود ولگا) برخاسته بودند.<ref>تاریخ تطبیقی ایران با کشورهای جهان، ص201.</ref> | ممالیک بحری اصالتاً از قبایل دشتهای جنوبی روسیه بودند، ولی ممالیک برجی از اقوام بومی و کهن ناحیه قفقاز (سرزمین قبچاق و اطراف رود ولگا) برخاسته بودند.<ref>تاریخ تطبیقی ایران با کشورهای جهان، ص201.</ref> | ||
== | برخی از سلاطین این سلسله مانند بیربرس، قلاوون، ملک الناصر، از شهرت زیادی در تاریخ برخوردار بودهاند. از وقایع مهم در دوران این سلسله، پیروزی آنان بر مغولان بود که پیشروی آنان در غرب جهان اسلام را متوقف کرد. | ||
حکومت | |||
== اقدامات مذهبی و عمرانی ممالیک در حرمین == | |||
حکومت مملوکیان بر شرایط سیاسی و اجتماعی مکه و مدینه تاثیر گذار بود و بر حجاز سلطه سیاسی داشت.<ref>اوضاع فرهنگی و اجتماعی حرمین شریفین در دوره ممالیک، ص 67-38</ref> در دوران این حکومت برخی اقدامات عمرانی مهم در حرمین انجام گرفت. | |||
== | === خدمات ممالیک در مدینه و مسجدالنبی(ص) === | ||
فهرستی از اقدمات سلاطین مملوکی در مسجدالنبی و اماکن دیگر مدینه منوره به شرح زیر است: | |||
الف) دوره ملک ظاهر بیبرس (حک: ۶۷۶–۶۵۸ق) | الف) دوره ملک ظاهر بیبرس (حک: ۶۷۶–۶۵۸ق) | ||