چاه عهن: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 == مکان ==
-بئر العهن، چاه است در منطقه «العالیه» در مدینه، که در کوه‌ها واقع شده و آب آن به سختی کم می‌شود. این چاه به نام «الیسیره» نیز شناخته می‌شود. پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، از این چاه آب می‌نوشید و وضو می‌گرفت و در آن بصق می‌کرد. این چاه ابتدا متعلق به انصار بود و در حال حاضر به خاندان «آل شدقم» از بنی حسین، که از نوادگان شریف خاندان پیامبر (ص) هستند، تعلق دارد.
+بئر العهن، چاه است در منطقه «العالیه» در مدینه، که در کوه‌ها واقع شده و آب آن به سختی کم می‌شود.
-بئر العهن در گذشته به عنوان یکی از چاه‌های مشهور مدینه شناخته می‌شد. در خصوص شماره هفتم از چاه‌های معروف، برخی معتقدند که بئر العهن همان چاه «السقیا» است، در حالی که برخی دیگر آن را چاه جداگانه‌ای می‌دانند.
+بئر العهن در گذشته به عنوان یکی از چاه‌های مشهور مدینه شناخته می‌شد.
 الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، محمد كبريت الحسيني المدني، ص ٩٥
-بئر العهن، چاه هفدهم از چاه‌های مقدس مدینه است. این چاه در روستای بنی امیه انصاری واقع در بالاترین نقطه شهر مدینه قرار دارد. در گذشته، نزدیک این چاه درختی به نام «سدرة» وجود داشت که بعدها قطع شد و زمین آن به یک زمین کشاورزی تبدیل گردید. این چاه در دامنه کوه واقع شده و آب آن شیرین و گوارا است، اما محل دقیق آن امروزه مشخص نیست. برخی معتقدند که این همان چاه الیسیره است.
+در روستای دوم قُربان، که شرقی از مسجد قباء واقع شده، همچنین در همان روستا، یکی از چاه‌های معروف به نام چاه العهن وجود دارد که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
-موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج ٤، أيوب صبري باشا، ص ٣٤٢
+وصف المدینه المنوره ص ۱۰
-== نام ==
+== پیشینه ==
-بئر العهن
-سید السمهودی به نقل از المؤرخ المطری آورده است که بئر العهن در منطقه «العالیة» واقع شده و چاه بسیار خوبی است که در دل کوه حفر شده و در کنار آن درخت سدر (کنار) قرار دارد. اما سید المراغی یادآور شده است که آن درخت سدر دیگر وجود ندارد.
-در این باره دو نکته قابل توجه است:
+این چاه در روستای بنی امیه انصاری واقع در بالاترین نقطه شهر مدینه قرار دارد. در گذشته، نزدیک این چاه درختی به نام «سدرة» وجود داشت که بعدها قطع شد و زمین آن به یک زمین کشاورزی تبدیل گردید. این چاه در دامنه کوه واقع شده و آب آن شیرین و گوارا است، اما محل دقیق آن امروزه مشخص نیست. برخی معتقدند که این همان چاه الیسیره است.
-اول اینکه منطقه «قُربان» همیشه در منابع تاریخی به عنوان بخشی از «العالیة» توصیف شده، در حالی‌که در عرف امروزی، «قربان» منطقه‌ای پیوسته در غرب «العوالی» شناخته می‌شود که از شمال، محدوده «مدشونیة» را در بر می‌گیرد و تا «حصن کعب بن الأشرف» در جنوب امتداد دارد.
+موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج ٤، أيوب صبري باشا، ص ٣٤٢
-دوم اینکه در توصیف این چاه آمده است که «در کوه حفر شده»؛ این تعبیر در مورد چاه‌های دیگری مانند «السقیا» نیز به کار رفته و مقصود از آن، قرار داشتن چاه در کوه به معنای امروزی نیست، بلکه اشاره به سنگی بودن و سختی زمین منطقه دارد. این زمین بخشی از «حرّه سوداء» (نواحی آتشفشانی و سنگلاخ اطراف مدینه) بوده که بعدها با لایه‌ای از خاک پوشیده شده و برای ساخت‌وساز یا کشاورزی آماده شده است.
-از سخنان سید السمهودی چنین برمی‌آید که درباره‌ی بئر العهن هیچ سندی دال بر ارتباط آن با پیامبر اسلام (ص) وجود ندارد.
+سید السمهودی به نقل از المؤرخ المطری آورده است که بئر العهن در منطقه «العالیة» واقع شده و چاه بسیار خوبی است که در دل کوه حفر شده و در کنار آن درخت سدر (کنار) قرار دارد. اما سید المراغی یادآور شده است که آن درخت سدر دیگر وجود ندارد.
-منبع: المدينة بين الماضي والحاضر، ص ۲۶۷
-== پیامبر و چاه عهن ==
+دوم اینکه در توصیف این چاه آمده است که «در کوه حفر شده»؛ ، بلکه اشاره به سنگی بودن و سختی زمین منطقه دارد. این زمین بخشی از «حرّه سوداء» (نواحی آتشفشانی و سنگلاخ اطراف مدینه) بوده که بعدها با لایه‌ای از خاک پوشیده شده و برای ساخت‌وساز یا کشاورزی آماده شده است.
+منبع: المدينة بين الماضي والحاضر، ص ۲۶۷
-) بئر العهن بالكسر من العهن وهو نوع من الصوف ورجح السمهودي أنها بئر العسرة كانت تسمى في الجاهلية العسرة فغير اسمها النبي الله الله وتسمى أيضًا بئر بني أمية لوقوعها في منازلهم
-شمالي المسجد النبوي. وأنها زالت أو تغير اسمها منذ زمن.
-(وفاء ج ۳ ص ۹۷۸ ،۹۸۲
@@ خط ۵۵: / خط ۴۶: @@
 التعریف بما انست الهجره ۱۶۵
+این چاه در منطقه عوالی (جنوب غربی مدینه) قرار دارد  سپس مطری به یک حاشیه‌نویسی از خط شیخ امین‌الدین ابن عساگر اشاره می‌کند که در آن آمده است: "چاه عهن در العالیه (منطقه‌ای در اطراف مدینه) وجود دارد که امروز در آن کشاورزی می‌شود و در کنار آن درخت سدرة (درختی خاص که در عربستان معروف است) قرار دارد."
-چاه العهن، چاهی است که در شمال مسجد النبوی در مدینه منوره واقع شده است. این چاه به نام "العهن" که نوعی پشم است، نام‌گذاری شده است. برخی منابع مانند سمهودی در کتاب "وفاء الوفاء" احتمال می‌دهند که چاه العهن همان چاه العسره باشد. در دوران جاهلیت، این چاه به نام "العسره" شناخته می‌شد تا اینکه پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، نام آن را تغییر داد. همچنین، چاه العهن گاهی "چاه بنی‌امیه" نیز نامیده می‌شود، زیرا در نزدیکی خانه‌های بنی‌امیه قرار داشته است.
-برخی روایت‌ها اشاره دارند که چاه العهن به مرور زمان از بین رفته یا نام آن تغییر کرده است.
-وفاء ج ۳ ص ۹۷۸ ،۹۸۲
-چاه عهن
-چاه عهن به کسر حرف «ع» و سکون حرف «هـ» و به حرف «ن» معروف است. این چاه در منطقه عوالی (جنوب غربی مدینه) قرار دارد و در منابع مختلف تاریخی مورد اشاره قرار گرفته است. در کتاب "وفاء الوفاء" تألیف ابن شهاب المطری، آمده است که ابن النجار در فهرست آبار مدینه از شش چاه نام برده است: آریس، البصه، بضاعه، رومة، الغرس، و بئر حاء، اما چاه هفتم که ذکر شده است، دیگر شناخته شده نیست. سپس مطری به یک حاشیه‌نویسی از خط شیخ امین‌الدین ابن عساگر اشاره می‌کند که در آن آمده است: "چاه عهن در العالیه (منطقه‌ای در اطراف مدینه) وجود دارد که امروز در آن کشاورزی می‌شود و در کنار آن درخت سدرة (درختی خاص که در عربستان معروف است) قرار دارد."
 مطری همچنین توضیح می‌دهد که چاه عهن در العالیه به شدت معروف است و آب آن تقریباً هیچ‌گاه خشک نمی‌شود و در نزد مردم مدینه احترام زیادی داشته است. اگرچه اطلاعات دقیقی در مورد فضل یا نسبت این چاه به پیامبر اسلام ﷺ وجود ندارد، اما مردم به طور سنتی از این مکان برکت می‌جستند.
@@ خط ۷۳: / خط ۵۴: @@
 وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۸
+بئر العهن یکی از چاه‌های معروف در شهر مدینه منوره است که در منطقه العوالی قرار دارد.
-بئر العهن یکی از چاه‌های معروف در شهر مدینه منوره است که در منطقه العوالی قرار دارد. در زبان عربی، واژه "العهن" به معنی صوف رنگی است. این چاه به‌طور ویژه در متون تاریخی به‌ویژه توسط ابن عساگر و المطری ذکر شده است.
 طبق روایت‌های موجود، این چاه به نام بئر عالية شناخته می‌شده و در حال حاضر در منطقه‌ای که در آن کشاورزی انجام می‌شود، قرار دارد. همچنین در کنار این چاه درختی به نام سدرة وجود دارد که در برخی منابع تاریخی به آن اشاره شده است. در برخی از روایت‌ها آمده که این درخت قطع شده است. این منطقه به‌طور خاص به بنی‌امیه انصاریان نسبت داده شده است و به‌دلیل این که "العهن" در نزدیکی خانه‌های آن‌ها وجود داشته، این چاه به این نام معروف شده است.
@@ خط ۸۲: / خط ۶۲: @@
 تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸
+بئر العهن یک چاه معروف است که در منطقه "العالیه" و در وسط باغی سرسبز واقع شده است. این چاه در کنار یک درخت "سدرة حسناء" (سدرة زیبای) قرار دارد که به زیبایی و جذابیت این مکان افزوده است. چاه بئر العهن آب فراوانی دارد و به حدی غزیر است که تقریباً هیچ‌گاه خشک نمی‌شود.
-در روستای دوم قُربان، که شرقی از مسجد قباء واقع شده، مسجد الفَضیح در مسیر وادی ابی جَیدة قرار دارد. همچنین در همان روستا، یکی از چاه‌های معروف به نام چاه العهن وجود دارد که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
+این مکان یکی از چاه‌های مشهور منطقه است و اهمیت زیادی در منابع تاریخی و جغرافیایی دارد.
-وصف المدینه المنوره ص ۱۰
+مغانم المطابه ص ۴۵
+== نام ==
+این چاه به نام «الیسیره» نیز شناخته می‌شود
-بئر العهن یک چاه معروف است که در منطقه "العالیه" و در وسط باغی سرسبز واقع شده است. این چاه در کنار یک درخت "سدرة حسناء" (سدرة زیبای) قرار دارد که به زیبایی و جذابیت این مکان افزوده است. چاه بئر العهن آب فراوانی دارد و به حدی غزیر است که تقریباً هیچ‌گاه خشک نمی‌شود.
+الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، محمد كبريت الحسيني المدني، ص ٩٥
-این مکان یکی از چاه‌های مشهور منطقه است و اهمیت زیادی در منابع تاریخی و جغرافیایی دارد.
+چاه العهن، چاهی است که در شمال مسجد النبوی در مدینه منوره واقع شده است. این چاه به نام "العهن" که نوعی پشم است، نام‌گذاری شده است. برخی منابع مانند سمهودی در کتاب "وفاء الوفاء" احتمال می‌دهند که چاه العهن همان چاه العسره باشد. در دوران جاهلیت، این چاه به نام "العسره" شناخته می‌شد تا اینکه پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، نام آن را تغییر داد. همچنین، چاه العهن گاهی "چاه بنی‌امیه" نیز نامیده می‌شود، زیرا در نزدیکی خانه‌های بنی‌امیه قرار داشته است.
-مغانم المطابه ص ۴۵
+برخی روایت‌ها اشاره دارند که چاه العهن به مرور زمان از بین رفته یا نام آن تغییر کرده است.
+وفاء ج ۳ ص ۹۷۸ ،۹۸۲
-مدينه شناسى ( ط مشعر ) ( فارسى )، ج ١، محمد باقر النجفي، ص ٤٠٨
-. مطرى و ابن‌نجّار در اين‌كه چاه مزبور ، برخوردار از موقعيّت تاريخى باشد ، ترديد كرده‌اند و سمهودى اطمينانى به ارزش تاريخى آن نشان نمىدهد . « 1 » وى در زمان خود ، مشاهده كرده است كه مردم ، به چاه عهن به عنوان چاهى كه پيامبر از آن آبى نوشيده و وضو گرفته و حضورى در كنارش داشته ، تبرّك مىجويند ؛ ولى در نوشته‌هاى خود با ترديد از كنار اين موضوع گذشته است . چاه مزبور چون خارج از شهر مدينه قرار دارد ، تاكنون ( 1398 ه . ق . ) محو توسعهء شهر نشده است . در حال حاضر مىتوانيم در سمت شرقى مجاورت جنوبى وادى بطحان و منطقه‌اى كه به بلاد البدريّه شهرت دارد ، از اين چاه ديدار كنيم . قطر چاه حدود 3 متر و به گفتهء كشاورزانِ حول آن ، عمقش 16 متر است . از اسناد اوقافى مدينه چنين برمىآيد كه خاندان برزنجى ، چاه و باغِ در برگيرنده‌اش را وقف عام نموده‌اند . اكنون حدودش از جانب مغرب به بلاد ابراهيم شاكر و از شمال به بلاد ناعمه و از مشرق به بلاد نقيرةالغرى و از جنوب به بلاد القطيعة مشخّص شده است . موقعيّت تاريخى اين چاه براى مدنىها و زائران ، ناشناخته مانده است و فضلاى مدينه ، موقعيّت جغرافيايى آن را با تعبير « بلادالعهن » مىشناسانند . « 2 »
+در زبان عربی، واژه "العهن" به معنی صوف رنگی است.
-( 1 ) . وفاء الوفا باخبار دارالمصطفى ، جزء 3 ، ص 978 ( 2 ) . دربارهء واژهء « عهن » نك : ابن‌فارس ، معجم مقاييسُ اللّغه ، ج 4 ، ص 177 ، اهتمام : عبدالسّلام محمّد هارو
+تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸
@@ خط ۱۰۵: / خط ۸۸: @@
 پس آن حضرت - صلىاللَّه عليه وآله وسلم - [ 119 - آ ] فرمودند چنين است ، ليكن اسم أو يسيره است وآب دهان مُبارك خود در آن انداخته به بركت در حق آن دعا نمود ، در روايتي وضو ساخت واين مضمون از طرق ديگر نيز وارد است وگذشت كه بئر العهن بايد كه همين بئر يسيره بوده باشد پس بر اين تقدير آبار « 2 » مُباركه نوزده بوده باشد وآنكه در هفت عدد حصر كرده‌اند مردود است ليكن آنچه مشهور شده هفت است : بئر اريس ، بئر حاء ، بئر رومه ، بئر غرس ، بئر بضاعه ، بئرالبصه ، بئرالسقيا يا بئر العهن يا بئر جمل در سابع سه قول است
+== پیامبر و چاه عهن ==
+پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، از این چاه آب می‌نوشید و وضو می‌گرفت و در آن بصق می‌کرد. این چاه ابتدا متعلق به انصار بود و در حال حاضر به خاندان «آل شدقم» از بنی حسین، که از نوادگان شریف خاندان پیامبر (ص) هستند، تعلق دارد.الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، محمد كبريت الحسيني المدني، ص ٩٥
+مدينه شناسى ( ط مشعر ) ( فارسى )، ج ١، محمد باقر النجفي، ص ٤٠٨
+. مطرى و ابن‌نجّار در اين‌كه چاه مزبور ، برخوردار از موقعيّت تاريخى باشد ، ترديد كرده‌اند و سمهودى اطمينانى به ارزش تاريخى آن نشان نمىدهد . « 1 » وى در زمان خود ، مشاهده كرده است كه مردم ، به چاه عهن به عنوان چاهى كه پيامبر از آن آبى نوشيده و وضو گرفته و حضورى در كنارش داشته ، تبرّك مىجويند ؛ ولى در نوشته‌هاى خود با ترديد از كنار اين موضوع گذشته است . چاه مزبور چون خارج از شهر مدينه قرار دارد ، تاكنون ( 1398 ه . ق . ) محو توسعهء شهر نشده است . در حال حاضر مىتوانيم در سمت شرقى مجاورت جنوبى وادى بطحان و منطقه‌اى كه به بلاد البدريّه شهرت دارد ، از اين چاه ديدار كنيم . قطر چاه حدود 3 متر و به گفتهء كشاورزانِ حول آن ، عمقش 16 متر است . از اسناد اوقافى مدينه چنين برمىآيد كه خاندان برزنجى ، چاه و باغِ در برگيرنده‌اش را وقف عام نموده‌اند . فضلاى مدينه ، موقعيّت جغرافيايى آن را با تعبير « بلادالعهن » مىشناسانند
+( 1 ) . وفاء الوفا باخبار دارالمصطفى ، جزء 3 ، ص 978 ( 2 ) . دربارهء واژهء « عهن » نك : ابن‌فارس ، معجم مقاييسُ اللّغه ، ج 4 ، ص 177 ، اهتمام : عبدالسّلام محمّد هارو