کوه احد: تفاوت میان نسخهها
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
امروزه این کوه در داخل شهر قرار گرفته است. اکنون میتوان از طریق بزرگراه فهد بن عبد العزیز از حرم [[پیامبر(ص)]] به کوه احد و [[مقبره شهدای احد|مزار شهدا]] رفت. از خیابان سید الشهدا نیز به آنجا راهی هست.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۵۴.</ref> | امروزه این کوه در داخل شهر قرار گرفته است. اکنون میتوان از طریق بزرگراه فهد بن عبد العزیز از حرم [[پیامبر(ص)]] به کوه احد و [[مقبره شهدای احد|مزار شهدا]] رفت. از خیابان سید الشهدا نیز به آنجا راهی هست.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۵۴.</ref> | ||
== | ==کاربرد نظامی== | ||
[[پرونده:کوه احد. موقعیت.jpg|بندانگشتی|موقعیت جغرافیایی کوه احد در [[مدینه]]]] | [[پرونده:کوه احد. موقعیت.jpg|بندانگشتی|موقعیت جغرافیایی کوه احد در [[مدینه]]]] | ||
شهر [[مدینه]] میان تپهها و کوههای کمارتفاع و پراکنده و کشتزارها و نخلستانهای گوناگون قرار دارد و از سه جهت پیرامون آن را موانع طبیعی فراگرفته است. حرّه شرقی و حرّه غربی در شرق و غرب و نخلستان در جنوب آن قرار دارد.<ref>نک: تاریخ معالم المدینه، ص۳۱۵-۳۳۸؛ اطلس تاریخ اسلام، ص۹.</ref> بدین سان، نیروی نظامی مهاجم، تنها از شمال و از سمت شمال غربی کوه احد و سپس کناره دامنه جنوبی آن میتواند وارد شهر شود.<ref>تاریخ معالم المدینه، ص۳۱۵-۳۳۸؛ اطلس تاریخ اسلام، ص۹-۱۳.</ref> | شهر [[مدینه]] میان تپهها و کوههای کمارتفاع و پراکنده و کشتزارها و نخلستانهای گوناگون قرار دارد و از سه جهت پیرامون آن را موانع طبیعی فراگرفته است. حرّه شرقی و حرّه غربی در شرق و غرب و نخلستان در جنوب آن قرار دارد.<ref>نک: تاریخ معالم المدینه، ص۳۱۵-۳۳۸؛ اطلس تاریخ اسلام، ص۹.</ref> بدین سان، نیروی نظامی مهاجم، تنها از شمال و از سمت شمال غربی کوه احد و سپس کناره دامنه جنوبی آن میتواند وارد شهر شود.<ref>تاریخ معالم المدینه، ص۳۱۵-۳۳۸؛ اطلس تاریخ اسلام، ص۹-۱۳.</ref> | ||
در | در جریان [[غزوه خندق]]، سپاه [[قریش]] که از [[مکه]] در جنوب به سمت مدینه آمد، ناگزیر بود برای ورود به شهر از همین منطقه بگذرد. [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] قرارگاه فرماندهی و نیروهای خود را در دامنه جنوبی احد، پشت به کوه و رو به شهر، مستقر کرد؛ به گونهای که اگر دشمن به سوی شهر میرفت، مسلمانان پشت سر آنان قرار میگرفتند.<ref>نک: آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۶۱-۳۶۲.</ref> | ||
== | ==فضیلت و جایگاه== | ||
درباره فضیلتها و اهمیت کوه احد گزارشهای بسیار در منابع اسلامی آمده است. به گزارش [[ابن شبه|ابن شبّه]] (درگذشت ۲۶۲ق) در [[اخبار المدینه (ابن شبه)|تاریخ المدینه]] هنگامی که [[پیامبر(ص)]] از [[غزوه خیبر]] به [[مدینه]] بازمیگشت، چون کوه احد را دید، گفت: احد ما را دوست دارد و ما نیز او را دوست داریم.<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۸۱.</ref> در روایتی دیگر از ایشان آمده است: احد بر یکی از درهای بهشت قرار دارد.<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۸۲-۸۴.</ref> هرگاه از آن میگذرید، از گیاهان و درختان آن بخورید.<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۸۳.</ref> <br />پیامبر(ص) مدینه را [[حرم مدنی|حرم]] قرار داد.<ref>صحیح البخاری، ج۲، ص۲۲۱؛ ج۸، ص۱۰؛ صحیح مسلم، ج۴، ص۱۱۵-۱۱۶، ۲۱۷.</ref> قلمرو این حرم از هر طرف ۱۲ میل برابر با چهار فرسخ است و کوه احد داخل این محدوده جای دارد.<ref>المصنف، ج۹، ص۲۶۰-۲۶۱؛ فتح الباری، ج۴، ص۷۲-۷۳؛ عون المعبود، ج۶، ص۱۶.</ref> | درباره فضیلتها و اهمیت کوه احد گزارشهای بسیار در منابع اسلامی آمده است. به گزارش [[ابن شبه|ابن شبّه]] (درگذشت ۲۶۲ق) در [[اخبار المدینه (ابن شبه)|تاریخ المدینه]] هنگامی که [[پیامبر(ص)]] از [[غزوه خیبر]] به [[مدینه]] بازمیگشت، چون کوه احد را دید، گفت: احد ما را دوست دارد و ما نیز او را دوست داریم.<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۸۱.</ref> در روایتی دیگر از ایشان آمده است: احد بر یکی از درهای بهشت قرار دارد.<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۸۲-۸۴.</ref> هرگاه از آن میگذرید، از گیاهان و درختان آن بخورید.<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۸۳.</ref> <br />پیامبر(ص) مدینه را [[حرم مدنی|حرم]] قرار داد.<ref>صحیح البخاری، ج۲، ص۲۲۱؛ ج۸، ص۱۰؛ صحیح مسلم، ج۴، ص۱۱۵-۱۱۶، ۲۱۷.</ref> قلمرو این حرم از هر طرف ۱۲ میل برابر با چهار فرسخ است و کوه احد داخل این محدوده جای دارد.<ref>المصنف، ج۹، ص۲۶۰-۲۶۱؛ فتح الباری، ج۴، ص۷۲-۷۳؛ عون المعبود، ج۶، ص۱۶.</ref> در ادبیات فارسی ضربالمثل «پشتش به کوه احد است» کنایه از « پشت گرمی داشتن» دانسته شده است.{{نیازمند منبع|date=دسامبر ۲۰۲۵}} | ||
==مقبره شهیدان احد== | ==مقبره شهیدان احد== | ||
[[پرونده:مقبره شهدای غزوه احد.jpg|بندانگشتی|مقبره شهدای [[غزوه احد]] در دامنه کوه احد]] | [[پرونده:مقبره شهدای غزوه احد.jpg|بندانگشتی|مقبره شهدای [[غزوه احد]] در دامنه کوه احد]] | ||
{{اصلی|مقبره شهدای احد}} | {{اصلی|مقبره شهدای احد}} | ||
در سال سوم قمری در دامنه جنوبی این کوه، میان مسلمانان و مشرکان [[قریش]] نبردی سخت روی داد که [[غزوه احد]] نام گرفت. در این نبرد، شماری از مسلمانان کشته شدند و به فرمان [[پیامبر(ص)]] در محل شهادتشان در دامنه همین کوه دفن شدند<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۶۰، ۹۸؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۹۹.</ref> و آرامگاه آنها هنوز زیارتگاه مسلمانان است. بر پایه برخی از گزارشها، پیش از دستور پیامبر(ص) پیکرهای شماری از شهدا در مکانهای دیگر دفن شد و بازگرداندن آنها به احد ممکن نبود.<ref>المغازی، ج۱، ص۳۱۲.</ref> پیکر [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]] عموی پیامبر(ص) در دامنه همین کوه، در مکانی که اکنون آرامگاه اوست، دفن شد.<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۱۲۵.</ref> | در سال سوم قمری در دامنه جنوبی این کوه، میان مسلمانان و مشرکان [[قریش]] نبردی سخت روی داد که [[غزوه احد]] نام گرفت. در این نبرد، شماری از مسلمانان کشته شدند و به فرمان [[پیامبر(ص)]] در محل شهادتشان در دامنه همین کوه دفن شدند<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۶۰، ۹۸؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۹۹.</ref> و آرامگاه آنها هنوز زیارتگاه مسلمانان است. بر پایه برخی از گزارشها، پیش از دستور پیامبر(ص) پیکرهای شماری از شهدا در مکانهای دیگر دفن شد و بازگرداندن آنها به احد ممکن نبود.<ref>المغازی، ج۱، ص۳۱۲.</ref> پیکر [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]] عموی پیامبر(ص) در دامنه همین کوه، در مکانی که اکنون آرامگاه اوست، دفن شد.<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۱۲۵.</ref> | ||
[[پرونده:مهراس - احد.png|بندانگشتی|حوضچه مهراس در کوه احد]] | |||
==مهراس== | ==مهراس== | ||
مِهراس حوضچهای سنگی در یال کوه احد است که پس از پایان نبرد احد، [[امام علی(ع)]] سپر خود را از آب آن پر کرد و آن را نزد [[پیامبر(ص)]] آورد تا آن حضرت صورت خونآلود خود را با آب آن بشوید.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۵۱۹؛ وفاء الوفاء، ج۴، ص۱۵۲.</ref> | مِهراس حوضچهای سنگی در یال کوه احد است که پس از پایان نبرد احد، [[امام علی(ع)]] سپر خود را از آب آن پر کرد و آن را نزد [[پیامبر(ص)]] آورد تا آن حضرت صورت خونآلود خود را با آب آن بشوید.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۵۱۹؛ وفاء الوفاء، ج۴، ص۱۵۲.</ref> | ||