ستون تهجد

ستون تهجد

اطلاعات اوليه
مکان	مسجدالنبی
وقایع مرتبط	محل نماز شب خواندن پیامبر
مشخصات
وضعیت	این ستون پشت خانه حضرت فاطمه زهرا و در سمت شمالی آن قرار داشت. امروزه از دسترس زائرین خارج است.

ستون تهجد، محل نمازهای نافله‌ شبانه پيامبر در مسجدالنبی. پیامبر، هنگامی‌که مسجد خالی از نمازگزار بود، کنار این ستون، حصیری پهن می‌کرد و نماز شب می‌خواند. پس از مدتی، به دلیل تقلید مردم از پیامبر، آن حضرت حصیر خود را جمع کرد و دلیل این کار خود را ترس از واجب شدن نماز شب بر مؤمنان در حالی‌که توان آن را ندارند، اعلام کرد.

بعدها در کنار این ستون، محرابی ساخته شد که محراب تهجد نام گرفت. نماز خواندن در کنار این ستون مستحب دانسته‌ شده است اما سال‌ها است که مانعی در برابر آن قرار گرفته و این ستون را از دسترس زائران خارج می‌کند.

مکان ستون تهجد

اين ستون پشت خانه حضرت فاطمه و در سمت شمالی آن قرار داشت. اکنون در آن‌جا محرابي كوچك است که چون کسي روبه‌روي آن مي‌ايستد، ستون در سمت چپ او، روبه‌روی باب جبرئيل قرار مي‌گيرد. اين ستون کنار مکان اصلی باب جبرئيل پيش از توسعه مسجدالنبی بود که اکنون کمی عقب‌تر از مکان نخست قرار دارد. در حال حاضر، درون ضريح پيامبر جاي گرفته و بر سنگ مرمری که آن‌جا نهاده‌اند، نوشته‌اند: «هذا متهجد النبي: اين‌جا مکانی است که پيامبر نافله شب مي‌گزارْد.»

ستون تهجد، محل نماز شب خواندن پیامبر

علت نام‌گذاری این ستون به تهجد، از آن رو است که وقتی مسجد از نماز‌گزاران خالی می‌شد، پيامبر كنار اين ستون که پس از درِ خانه اميرمؤمنان علی قرار داشت، حصيری پهن کرده و روی آن به تهجّد و نماز می‌‏ايستاد. علی (ع) نيز نماز شب را همين جا می‌خواند.

در پی تقليد برخی مسلمانان از رسول خدا، ايشان حصير را جمع کرد و در پاسخ کساني که علت اين کار را پرسيدند، فرمود: ترسيدم نماز شب بر شما واجب شود و شما توان آن را نداشته باشيد. ابن نجّار و مطری از اين محل به «مصلّي النّبي صلّي الله عليه و آله باللّيل: نمازگاه شبانه پيامبر» ياد كرده‌‏اند. در سده‌های بعد، در آن مكان محرابی ساخته شد.

فضیلت ستون تهجد

در منابع، در باب فضيلت نمازخواندن کنار اين ستون، روايت‌هايی آمده‌است؛ از جمله آن که محمد بن حنفيه، فرزند امام علی به سعيد بن عبدالله بن فضيل که در آن‌جا نماز می‌گزارد، گفت: اين جا مصلای رسول خدا هنگام به جای آوردن نافله شب بوده است؛ از اين رو، پيوسته آن‌جا باش.

مسلمانان در گذر تاريخ برای نماز ‌گزاردن در کنار اين ستون بسيار اشتياق داشتند و اکنون نيز پشت محراب تهجد گرد می‌آيند. اين محراب اكنون نيز موجود است؛ ولی در برابرش مانعی گذاشته‏‌اند تا مردم آن را نبينند و مدت‌ها است که زائران بدان دسترسي ندارند و مردم از نماز ‌گزاردن در كنار آن محروم شده‏‌اند. اين در حالی است که تبرّک به آن مستحب دانسته شده است.

جستارهای وابسته

• ستون‌های مسجدالنبی
• مسجدالنبی
• محراب‌های مسجدالنبی

منابع

• تاريخ و آثار اسلامي مکه مكرمه و مدينه منوره، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۸۶ش؛

• تعمير و توسعه مسجد شريف نبوي، ناجي محمد حسن، ترجمه: آيتي، مشعر، ۱۳۸۷ش؛

• الدره الثمينه في اخبار المدينه، محمد بن محمود النجار (م.۶۴۳ق.)، به کوشش صلاح الدين، مرکز بحوث و دراسات المدينه، ۱۴۲۷ق؛

• الغدير، الاميني (م.۱۳۹۰ق.)، بيروت، دار الکتاب العربي، ۱۳۸۷ق؛

• المعالم الاثيره، محمد محمد حسن شراب، بيروت، دار الكتاب العربي، ۱۳۸۷ق؛

• موسوعه مکه المکرمه و المدينه المنوره، احمد زکي يماني، مصر، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۸ق؛

• وفاء الوفاء، السمهودي ‏(م.۹۱۱ق.)، به کوشش السامرائي، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۴ق.