مسجد بنی خداره
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Kamran در تاریخ ۱۱ آذر ۱۴۰۲ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | مسجد |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | صدر اسلام |
| رویدادها | نمازخواندن پیامبر، پیامبر سر خود را تراشیدند |
| متولیان | منازل بنی‌خُداره برادران بنی خدرة بن حارث خزرجی |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | ناموجود |
مسجد بنی‌خُداره یکی از مساجد مدینه بوده که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده و سر خود را در آن محل تراشیده است. گفته شده بنی‌خداره برادران بنی خدره بن حارث خزرجی هستند و منازلشان در شمال بازار مدینه نزدیک ثَنیَّةُ الوداع قرار داشته است. گفته شده که امروزه دیگر اثری از این مسجد وجود ندارد. برخی نوشته‌اند که تا پیش از ساخت زیرگذر مَنَاخَة، مسجدی با بنای سفید‌کاری شده در تپه‌ای در ثنیة الوداع در ابتدای خیابان سلطانه قرار داشت شاید همان مسجد بنی‌خداره بوده است.
داستان مسجد
مسجد بنی‌خداره یکی از مساجد مدینه بوده که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده[۱] و سر خود را در آن محل تراشیده است.[۲]
بنابر روایتی پیامبر خدا(ص) دست خود را بر روی سنگی که در کنار دیوار سعد بن عباده بود قرار داد و سپس در مسجد بنی‌خداره نماز خواند.[۳]
موقعیت جغرافیایی و تاریخ بنا
امروزه مسجد بنی‌خداره از بین رفته است[۴] و مکان دقیق آن مشخص نیست. این مسجد در قرن نهم هجری در زمان سمهودی(م.911ق.)، نیز از بین رفته بود.[۵] بنی‌خداره به برادران بنی‌خدرة بن حارث خزرجی بودند که منازلشان در شمال بازار مدینه نزدیک ثنیه الوداع، در محلی به نام جرار سعدقرار داشت.[۶] [یادداشت ۱][۷]
برخی گزارش کرده‌اند که تا پیش از ساخت زیرگذر مَنَاخَة، مسجدی با بنای سفید‌کاری شده در تپه‌ای در ثنیه الوداع در ابتدای خیابان سلطانة قرار داشت که شاید همان مسجد بنی‌خداره بوده است؛[۸]
ابراهیم عیاشی معتقد است مسجد ثنیه الوداع همان مسجد بنی‌خداره است و قرار گرفتن موقعیت مسجد ثنیة الوداع در داخل منازل بنی‌خداره را مؤید کلام خود آورده است.[۹] امروزه کوه ثنیه الوداع و آن مسجد هم در توسعه خیابان‌ها از میان رفته است.[۱۰]
عبدالعزیز کعکی، پژوهشگر تاریخ مدینه، موقعیت جغرافیایی که ممکن است برای مسجد بنی‌خداره تصور نمود بدین شرح آورده است: از طرف شمال به خیابان عبدالغنی بن عبدالواحد مقدسی و از جنوب به خیابان ملک فیصل معروف به دائری اول و از شرق به خیابان سعید بن مسیب و از غرب به خیابان ابی بکر (که قبلا معروف به سلطانة) منتهی می‌شود.[۱۱]
همچنین برخی مسجد بنی‌خداره را جزء آثاری دانسته‌اند که تا قبل از سال 1999 میلادی اثری از آنها باقی نمانده است.[۱۲]
در مقاله «ساختار شهری مدینه» به نقل از عجیمی گفته شده مسجدی که در سمت شامی بازار مدینه، نزدیک سقیفه بنی‌ساعده است و سقیفه که امروز معروف است در یک مثلثی در باغی است که در سر خیابان السحیمی از سمت غرب قرار دارد، مسجد بنی‌خُدره است، اما نگارنده مقاله نظر درست را در این می‌داند که مقصود از مسجد، مسجد بنی‌خداره است نه بنی‌خدره، زیرا وصفی که عجیمی آورده با مطلبی که درباره محله آنها گفته شد با مسجد بنی‌خداره تطبیق می‌کند نه با مسجد بنی‌خدره.[۱۳]
برخی نوشته‌اند که قبر نفس زکیه همان موقعیت مکانی منازل بنی‌خداره است،[۱۴] همچنین سَمهُودی معتقد است مسجدی که در کنار قبر نفس زکیه وجود دارد مسجد بنی‌خداره نیست بلکه مسجدی است که قاضی حرمین محی‌الدین الحنبلی بنا نموده است.[۱۵]
گالری
-
تصویر مسجد ثنیة الوداع که برخی مورخان بر این باورند که مسجد ثنیة الوداع در موضع مسجد بنی‌خداره بنا شده است.
-
تصویر هوایی از خیابان‌های که گفته شده موقعیت منازل بنی‌خداره را نشان می‌دهد.
-
زیرگذر مَناخه از جهت شمال شهر مدینه که گفته شده بخشی از زیر گذر فعلی موقعیت منازل بنی‌خداره بوده است.
پانویس
- ↑ تاريخ المدينة المنورة، ج1، ص64.
- ↑ تاريخ المدينة المنورة، ج1، ص60؛ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص 146.
- ↑ مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷
- ↑ مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷
- ↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 223
- ↑ وفاء الوفاء، ج3، 224
- ↑ التعریف، ص216.
- ↑ مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷
- ↑ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص150.
- ↑ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص ۱۵۱
- ↑ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص ۱۵۱.
- ↑ مدینه شناسی، ص27.
- ↑ ساختار شهری مدینه،ص119.
- ↑ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص150.
- ↑ وفاء الوفاء، ج3، ص60.
- ↑ خانه‌ای که معروف به جرار سعد(سعد بن عباده) بود و در آنجا مجموعه‌ای از کوزه‌ها پُر از آب می‌شد تا مردم از آن آب بنوشند و در آن زمان جرار سعد به عنوان مسیری نزدیک بازار شهر بوده است و .
منابع
- التعریف بما أَنست الهجرة من معالم دار الهجرة، جمال الدین محمد بن احمد المطری، به کوشش سیلمان الرحیلی، ریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ق.
- تاريخ المدينة المنورة، اِبْن‌شَبّه،(م.262ه.)، به کوشش محمد شلتوت، [بی‌جا]،دار الفكر، [بی‌تا].
- ساختار شهری مدینه و محلات قبائل در دوره نبوی، عبدالعزیز عبدالله بن ادریس و رسول جعفریان، مجله میقات، دوره 4، شماره 16، تیر 1375ش.
- مدینه شناسی، محمدباقر نجفی، تهران، مشعر، 1386ش.
- مساجد صلی فیها رسول الله فی الحرمین الشریفین و الجزیرة العربیة، سید ضیاء الدین بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوز المعرفة، 1434ق.
- معالم المدینة المنوره بین العمارة و التاریخ، عبدالعزیز عبدالرحمن ابراهیم کعکی، بیروت، المؤسسه التاریخ العربی،1432ق.
- وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى،نورالدين أبوالحسن السمهودی، بيروت، دار الكتب العلمية، 1419ق.