مزار حمزه غربی (حله)

از ویکی حج

مزار حمزة بن قاسم، مشهور به مزار حمزه غربی،

صاحب مزار

حمزة بن قاسم، مکنی به ابویعلی و مشهور به علوی و عباسی، از نوادگان حضرت عباس(ع) بوده، نسبش با ۵ واسطه به وی مى‌رسد.[۱] او در سال‌های آغازین سده چهارم قمری می‌زیسته است.[۲] رجال‌نگاران و عالمان شیعه او را مورد اعتماد و جلیل القدر معرفی کرده‌اند.[۳]

برای او آثاری نام برده‌اند که یکی از آن‌ها درباره زیارت و مناسک حج است.[۴]

موقعیت

مزار حمزة بن قاسم، در کشور عراق، جنوب شهر حله، منطقه «مدحتيه» از توابع «مزيديه» قرار دارد. پیرامون مزار، مسكونى بوده و به نام «حمزه» يا «حمزة الغربى» معروف است.[۵]


این مرقد دارای گنبد، ضریح، رواق و صحن بزرگی است.[۵]

گويا نخستين بناى حرم در سال ١٩٣٢ ميلادى توسط شيخ عباس جريان با ساخت بارگاه باشكوهى انجام شد و چهار سال بعد به صورت جزئى تجديد بنا گرديد. در سال ١٩٧٣ به دستور يكى از مسئولان عالى عراق، بارگاه و آستان عظيمى بنا شد.

حرم ايشان داراى دو صحن است: مساحت صحن داخلى ۵٢٠٠ متر مربع و مساحت صحن دوم٨٠٠٠ متر مربع است. دو مناره موجود با ارتفاع ٢٠ متر مربع در سال ١٨۶٠ و گنبد كنونى حرم باارتفاع ٢١ متر در سال ١٩٩٣ ميلادى ساخته شد. حرم ابى‌يعلى در سال ٢٠٠۵ به«الأمانة العامة للمزارات الشيعيه» واگذار شد كه اين نهاد جزو تشكيلات ديوان وقف شيعى است و اين ديوان نيز زير نظر نخست‌وزير اداره مى‌شود. از آن تاريخ فعاليت‌هاى گسترده‌اى براى بازسازى و نوسازى حرم شكل گرفت. پوشش مرمر داخل حرم و كاشى‌كارى صحن داخلى از اقدامات اخير است. همچنين در اين دوره ضريح جديدى نيز بر روى مرقد ايشان قرار گرفت.

حمزة بن کاظم(ع) یا حمزة بن قاسم؟

پيشتر اين مزار منسوب به حمزة بن موسى الكاظم(ع) بود؛ نسبت این مزار به حمزة بن قاسم، به حكايتى ارتباط دارد كه برخى از محدثان مانند میرزا حسن نوری نقل کرده‌اند. بر پایه این حکایت، سید مهدی قزوینی(1210-1300ق)، عالم شیعه از پدر خود نقل کرده است که وی به زیارت مرقدی منسوب به حمزة بن کاظم(ع) در جنوب حله نمی‌رفته است؛ چرا که معتقد بوده حمزة بن کاظم(ع) در ری دفن شده است. به گفته او، شبی پس از نافله شب، سیدی نزد او آمده و به او گقته صاحب آن مرقد در جنوب حله، حمزة بن کاظم(ع) نبوده، بلکه ابویعلی حمزة بن قاسم علوی عباسی است. به باور پدر سید مهدی قزوینی آن سید، امام مهدی(ع) بوده است. شهرت مزار حمزة بن قاسم را پس از این رویداد دانسته‌اند.[۶]

پانوشت

  1. رجال الطوسی، الأبواب، ص۴٢۴؛ معجم رجال الحديث، ج٧، ص٢٩٠.
  2. الذريعه الى تصانيف الشيعه، ج ۴، ص ۴٧٨.
  3. رجال النجاشی، ص۱۴۹؛ رجال العلامه الحلّى، ص ۵٣؛ رجال ابن داود، ص ۸۵؛ نقد الرجال، ج ٢، ص ١۶٨؛ منتهى المقال فى أحوال الرجال، ج ٣، ص ١٣٩؛ منتهى الآمال، ج ١، ص ۴۰۸- ۴۱۰؛ معجم رجال الحديث، ج ٧، ص ٢٩٠.
  4. رجال النجاشی، ص۱۴۹.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ الذريعه، ج ١، ص ٩۴؛ منتهى الآمال، ج ١، ص ٣۵٧ - ٣۵٩؛ معجم رجال الحديث، ج ٧، ص ٢٩٠.
  6. جنبة المأوى، حكايت ۴۵؛ الكرام البررة، ج ١، ص ١۴۵؛ منتهى الآمال، ج ١، ص ۴۰۸- ۴۱۰.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله حیات و مزار حمزة(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره نهم، زمستان 1390، ص54 است.
  • رجال ابن داود، ابن داوود حلی، تحقیق سید محمدصادق ال بحرالعلوم، المطبعة الحیدریة، نجف، ۱۳۹۲ق.
  • رجال الطوسي‏، محمد بن حسن‏ طوسى، با تحقیق و تصحیح جواد قيومى اصفهانى، مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجامعة المدرسين بقم المقدسه‏، قم‏، 1373ش‏.
  • رجال العلامة الحلی، حسن بن یوسف حلی، تصحیح محمدصادق بحرالعلوم، مکتبة الرضی، قم، مطبعة الحیدریه‌‫، نجف، ۱۴۰۲ق.‬‫‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
  • رجال النجاشی‌، احمد بن علی‌ نجاشی، تحقیق موسی‌ شبیری زنجانی، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی‌، قم‌، ۱۳۶۵ش.
  • الذريعه الى تصانيف الشيعه،آقابزرگ تهرانی، دار الاضواء، بیروت، بی‌تا.
  • جنبة المأوى، محدث نورى،
  • الكرام البررة، آقابزرگ تهرانى،
  • معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، سید ابوالقاسم خوئی، مرکز نشر الثقافة الاسلامیة فی العالم، قم، ۱۳۷۲ش.
  • منتهى الآمال، شیخ عباس قمى، تحقیق صادق حسن‌زاده، مؤمنین، قم، ۱۳۷۹ش.
  • منتهى المقال فى أحوال الرجال، با تحقیق مؤسسة آل البيت(ع) لاحياء التراث‏، موسسة آل البيت(ع) لإحياء التراث‏، قم‏، 1416ق‏.
  • نقد الرجال، مصطفی بن الحسین التفرشی، تحقیق مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء‌ التراث، قم، ۱۳۷۶ق.