مقام امام زمان (مسجد سهله)

مقام امام زمان در مسجد سهله

اطلاعات اوليه
بنيانگذار	سیدمهدی بحرالعلوم
کاربری	زیارتگاه
مکان	عراق، کوفه، مسجد سهله، جنوب صحن مسجد و متصل به شبستان
مشخصات
وضعیت	فعال

در کشور عراق چندین مقام برای حضرت مهدی(عج) از جمله در شهرهای سامرا، کوفه، نجف، حلّه، کربلا و نعمانیه وجود دارد که شماری از آنها از دیرباز، زیارتگاه‌های مشهور و شناخته شده شیعیان بوده است. مهم‌ترین این مقام‌ها شامل سرداب غیبت در سامرا، مقام‌های حضرت مهدی(عج) در مسجد سهله و قبرستان وادی‌السلام و در شهرهای حلّه، کربلا و نعمانیه است.

مسجد سهله از قدیمی‌ترین مساجد کوفه و از مساجد مقدس شیعه به شمار می‌آید و روایاتی وجود دارد که آن را با حضرت مهدی(عج) مرتبط ساخته است. با توجه به وجود روایات مزبور، مسجد سهله به یکی از مشهورترین مکان‌های مرتبط با حضرت مهدی(عج) تبدیل شده و نام این مسجد نزد شیعیان با نام آن حضرت قرین گشته است. امروزه در شبستان این مسجد، مقامی برای آن حضرت وجود دارد که زیارتگاه زائران شیعه است.

مکان و بنا

این مقام، در عراق، کوفه و جنوب صحن مسجد سهله، متصل به شبستان مسجد قرار داشته و روی آن، ساختمان و گنبد کاشی‌کاری، بنا شده است.

ضریح مقام

روی مقام حضرت مهدی(عج)، یک پنجره مشبک مسی وجود داشت که پیش‌از این، در محل محراب شهادت امیرمؤمنان(ع) در مسجد کوفه قرار داشت که گویا شیعیان هند، آن را هدیه کرده بودند. اما در حال حاضر، با ضریح (پنجره) طلا و نقره‌کوب جدیدی، تعویض گشته است. ساختمان و گنبد مقام نیز به شیوه معماری جدیدی، در حال بازسازی است.

پیشینه

بر پایه برخی روایات، مسجد سهله به امام مهدی(ع) ارتباط یافته است. امام صادق(ع) مسجد سهله را پس از قیام امام مهدی(ع)، خانه وی معرفی کرده و فرود آمدن او با خانواده‌اش را در مسجد سهله دانسته است؛ از این رو، این مسجد نزد شیعیان با نام امام مهدی(ع) همراه شده است.

گفته شده،‌ نزدیک به نیمه نخست سده سیزدهم قمری، محمدحسن نجفی (م.۱۲۶۶ق) عالم شیعی، سنتی را پايه‌گذاري کرد که مردم به مدت چهل شب پي در پي، شــب‌هاي چهارشنبه به مسجد سهله رفته و به نيت دیدار با امام مهدی(ع) آداب ویژه آنجا را به جاي آورند. از همان دوران، به باور مردم، کسی که این سنت را انجام داده و اعمال و نماز استخاره را به جا آورد، امام مهدی(ع) را خواهد دید. سید بن طاووس، بهترین زمان برای رفتن به مسجد سهله را شب چهارشنبه دانسته است. به گمان برخی، سنت چهل چهارشنبه پی‌در‌پی، از گفته سید بن طاووس گرفته شده است.

گفته شده، نخستین بار، عالم شیعه، سید مهدی بحرالعلوم، ساختمان و گنبدی برای مقام امام زمان(ع) در مسجد سهله ساخته است. به گمان برخی، وی این مقام را در محل دیدار با امام زمان(عج) ساخته است.

درگذشته، روی این مقام، یک پنجره مشبک مسی وجود داشت که گویا از سوی شیعیان هند اهدا شده و پیش از آن، در محل محراب شهادت امام علی(ع)، در مسجد کوفه نصب شده بود. بر پایه گزارشی در سال ۱۴۳۸ق. (۱۳۹۶ش)، این پنجره، با ضریح (پنجره) طلا و نقره‌کوب جدیدی جایگزین شده است.

بر پایه گزارشی در سال ۱۴۳۷ق. (۱۳۹۵ش) ساختمان و گنبد این مقام، به شیوه معماری جدیدی در حال بازسازی بوده است. در سال ۱۴۳۸ق. (۱۳۹۶ش) گنبد جدید و بلندی بر این سازه گزارش شده است.

محدث نوري (۱۳۲۰ق)، چند حکايت از برخی شيعيان نقل کرده که در مقام امام مهدی(ع) در مسجد سهله، وی را دیدار کرده‌اند؛ مانند حکايت تشرف مرد بقال، تشرف سيدباقر قزويني و تشرف شخصي که به پدر پير خود خدمت مي‌کرد.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، بخش «مقام‌هاى مسجد سهله»، ج1، ص125 و مقام‌های حضرت مهدی(ع)در عراق، احمد خامه یار، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سی‌ام، بهار 1396، ص104 است.

• تاریخ کوفه، سید حسین براقی نجفی، ترجمه سعید راد رحیمی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، 1388ش.
• تاريخ الکوفة، سيدحسين براقي، دار االضواء، بيروت، 1407ق، (1987م).
• تهذيب الاحکام، محمد بن حسن طوسي، تحقيق السيد حسن الموسوي الخرسان، دار الکتب الاسالمية، تهران، 1390ق.
• زیارتگاه‌های عراق (معرفی زیارتگاه‌های مشهور در کشور عراق)، فقیه بحرالعلوم و احمد خامه‌یار، نشر مشعر، تهران، ۱۳۹۵ش.
• العتبات المقدسة فی الکوفة، محمد سعید الطریحی، بیروت، 1406ق، (1986م).
• فضل الکوفة و مساجدها، محمد بن جعفر بن مشــهدي، تحقيق محمد سعيد الطريحي، دار المرتضي، بيروت، بي‌تا.
• الکافي، محمد بن يعقوب کليني، تصحيح علي‌اکبر الغفاري، دار صعب و دار التعارف، بيروت، 1401ق.
• مصباح الزائر، علي بن موســي بن طاووس، تحقيق مؤسسة آل البيت(ع) لاحياء التراث، مؤسسة آل البيت(ع) لاحياء التراث، قم، 1417ق.
• نجم ثاقــب در احوال امام غايب(ع)، حســين بن محمدتقي نوري، تحقيق صادق برزگر بفرويي، مسجد مقدس جمکران، قم، 1386ش.