کوه‌های جماوات

از ویکی حج

نام

کوه‌های جماوات، به نام‌های «جَمّاء تُضارع»، «جماء عاقر» یا «عاقل» و «جماء اُمّ خالد» نامگذاری شده‌اند.[۱]

واژه جماوات، جمع جمّاء بوده و به معنای عمارت یا دژی است که کنگره نداشته باشد. عبارت «شاة جماء»، به معنای گوسفند بی‌شاخ، از همین معنا گرفته شده است.[۲] به باور برخی، علت نامگذاری این کوه‌ها، شباهتشان به گوسفند بدون شاخ، به دلیل کوتاه بودن این کوه‌ها است.[۳]

مکان و ویژگی

کوه‌های جماوات، در غرب مدینه و در امتداد وادی عقیق قرار گرفته‌اند.[۴] این کوه‌ها،‌ شامل سه کوه کوچک هستند، که نزدیک یکدیگر و در کنار هم قرار گرفته‌اند.[۱]

‌کوه‌های سه‌گانه

جماء تضارع

کسی که از راه بدر،[یادداشت ۱] به سمت مکه حرکت کند، در سمت راست او جَمّاء تُضارع و در سمت چپ وی چاه عروه قرار دارد.[۵] فاصله این کوه، از حرم شریف نبوی(ع) چهار و نیم کیلومتر است.[۶]

شکل تقریبی این کوه مانند مستطیل بوده، طول آن چهار کیلومتر و عرض آن، از یک کیلومتر تا یک کیلومتر و هفتصد متر است.[۶]

جماء‌ ام خالد

جَمّاء‌ امّ خالد، به وسطی نیز نامیده شده؛ زیرا میان «جماء‌ تضارع» و «جماء عاقر» قرار دارد. «جماء‌ ام خالد» چسبیده به جماء‌ تضارع بوده[۷] و با حرم شریف نبوی(ص) شش کیلومتر فاصله دارد.[۸]

گفته شده سده‌ها پیش، بالای این کوه، قبری پیدا شده که مساحت آن ۴۰ ذراع بوده است. سنگ‌نوشته‌ای روی آن قبر بوده[۲] که امروزه از میان رفته است. ممکن است به مرور زمان از میان رفته باشد، یا به باور برخی وقتی برای خوانده شدن فرستاده شده، دیگر برگشت داده نشده است.[۹]

در تاریخ

پانوشت

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ الاماکن و ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه، ص 65؛ الامکنه و المیاه و الجبال و الآثار، ج1، ص304.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ المغانم المطابه فی معالم طابه، ص90.
  3. وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، ج4، ص50.
  4. تاریخ معالم المدینة المنوره قدیماً و حدیثاً، ص328.
  5. ابن فقیه، 1416ق، ص82 ، حموی، 1995م، ج2، ص75 ؛ سمهودی، 2006، ج3، ص193
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج1، ص385.
  7. المدینه بین الماضی و الحاضر، ص486.
  8. معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج1، ص396.
  9. الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، ص246 ؛ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج1، ص 395.
  1. راه بدر، از باب العنبریه و سپس وادی عروه می‌گذرد.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله بررسی جغرافیای طبیعی مدینه یحیی جهانگیری و علی اصغر کریم خانی، فصلنامه میقات حج، دوره ۲۶، ش۱۰۳، بهار ۱۳۹۷، ص۷۹–۱۰ است.
  • الاماکن و ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه، محمد بن موسی حازمی، بی‌نا، بی جا، ‌اول، بی تا.
  • الامکنه و المیاه و الجبال و الآثار، نصر بن عبدالله اسکندری، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه، ریاض،‌ ۱۴۲۵ق.‏
  • البلدان (ابن الفقیه)، ابوبکر احمد بن همدانی (ابن فقیه)، 1416ق.
  • الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، محمدامین شنطیقی، مؤسسه علوم قرآن، بیروت.
  • المدینه بین الماضی و الحاضر، ابراهیم عیاشی، نشر المکتبة العلمیه، مدینه،۱۹۷۲م.
  • المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، محمد محمد حسن شراب، دار الشاميه-دار القلم، بيروت-دمشق، 1411ق.
  • معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق.
  • المغانم المطابه فی معالم طابه، مجدالدین فیروز آبادی، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنوره، مدینه، ۲۰۰۲م.
  • وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، علی سمهودی،‌ دار الکتب العلمیه، بیروت، ۲۰۰۶م.