خوخه ابوبکر

از ویکی حج
خوخه ابوبکر

خوخه ابوبکر، در کوچکی که از خانه ابوبکر به مسجدالنبی باز می‌شد.

خوخه

خوخه در لغت اهل حجاز به معناي حد فاصل ميان دو اتاق يا دو خانه است که ميان آن‌ها دري نصب نشود.[۱][1] اين واژه همچنين در معناي در کوچکي که مانند پنجره بزرگ باشد و نيز روزنه يا سوراخي در ديوار اتاق که به منظور تامين روشنايي ساخته شود، کاربرد داشته است.[۲][2]

از زمانى كه حجراتى در كنار ديواره‏‌هاى شرقى، غربى و شمالى مسجد، ساخته شد، از هريك از حجرات، درى نيز به مسجد گشوده شد كه صاحب آن خانه، از اين در كوچك، كه آن را «خوخه‏» مى‌ناميدند، به مسجد وارد مى‌‏گرديد.

موقعیت مکانی

خوخه ابوبکر در ضلع غربي مسجد النبي و در نزديکي منبر قرار داشته است.[۳]پس از گسترش مسجد النبي از سمت غرب، اين خوخه در نزديکي باب السلام و در سمت چپ کسي که از اين باب وارد مسجد مي‌شود قرار گرفت.[۴]هم‌اکنون در ضلع غربي مسجد نبوي ميان باب السلام و باب الرحمه دري وجود دارد که به نام باب الصديق مشخص شده است.[۵]

بسته شدن خوخه ها، بجز خوخه ابوبکر؟

اهل سنت رواياتي از پيامبر(ص) نقل کرده‌اند مبني بر اينکه ايشان در روزهاي پاياني عمر خويش فرمان دادند که همه خوخه‌ها به جز خوخه ابوبکر بسته شود[۶]اين در حالي است که شيعيان ماجراي سد ابواب را مربوط به سال دوم هجري و پيش از جنگ احد دانسته و تنها پنجره (خوخه) مستثنی از بسته شدن را پنجره خانه علي و فاطمه (س) مي‌دانند.[۷] به نظر مي رسد روايت خوخه ابوبکر بعدها براي افزودن بر فضيلت خليفه اول و در برابر روايات سد ابواب ساخته شده و از اين رو مورد نقد پژوهشگران شيعه قرار گرفته است.[۸]

نشان‌گذاری خوخه ابوبکر

بعدها برای نشان‌دادن فضیلت ابوبکر، در سمت غربى مسجد، در نزديكى باب السلام، جايى كه ابو بكر خانه داشته، تابلويى روى ديوار غربى مسجد نصب شده كه محل خوخه او را نشان می‌دهد.

خوخه ابوبکر در دوره عثمانی

در بازسازي مسجد پيامبر به دست سلطان عبدالمجيد عثماني، آن محل را با نصب كتيبه «خوخة ابي‌بكر الصدّيق» مشخص كرده بودند. در سال ۱۳۰۶ قمری درِِ كوچكي نزديك باب السلام وجود داشت كه مسدود بود و بر سر آن نوشته بودند: «هذه خوخة سيدنا أبى بكر الصدّيق رضى الله عنه».[۹]

خوخه ابوبکر در دوره سعودی

سعودي‌ها در ساختمان كنونی مسجد، مدخلي داراي سه در به نام باب الصديق، حد فاصل باب الرحمه و باب السلام، احداث كرده‌اند.[۱۰][۱۱]

  1. کتاب العين، ج4، ص 318؛ لسان العرب، ج3، ص 14؛ مجمع البحرين، ج2، ص 431
  2. لسان العرب، ج3، ص 14؛ النهايه في غريب الحديث و الاثر، ج2، ص 87
  3. بهجه النفوس و الاسرار، ج1، ص 542، وفاء الوفاء، ج2، ص 76؛ تاريخ مکه المشرفه و المسجد الحرام، ج1، ص 290، ج2، ص 195
  4. وفاء الوفاء، ج2، ص 62؛ تاريخ مکه المشرفه و المسجد الحرام، ج1، ص 293، تاريخ مکه، ص 195، تاريخ المدينه، ص122
  5. بهجه النفوس و الاسلرا، ج1، ص 547، تاريخ مکه المشرفه و المجسد الحرام، ج2، ص 198؛ مراه الحرمين، ج1، ص 478
  6. تاريخ المدينه المنوره،‌ابن شبه، ج1، ص ؛ 242تاريخ مدينه دمشق، ج30، ص 241-255، ج52، ص 152
  7. ترمذي، ج5، ث 599؛ فتح الباري، ج7، ص 15؛ مسند احمد، ج5، ص 496
  8. نک: فصلنامه تراثنا، السنة السابعة، ربيع الثاني و جمادي الأولي و جمادي الثانية 1412 - العدد 2، ص 59- 100 « من احاديث الموضوعه: أحاديث مقلوبة في مناقب الصحابة»
  9. مدینه شناسی، ص 119
  10. مدینه شناسی، ص 119
  11. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 187