کاربر:Gholampour/صفحه تمرین۲
.jpg) | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | مزار |
| مکان | سوریه، دمشق |
| معماری | |
| بازسازی | سلطان سلیمان عثمانی و احمد پاشا |
قبر حضرت موسی (علیه‌السّلام)
موقعیت و بنا
قبر حضرت موسی(ع) در مسجدی معروف به جامع القَدَم، در قریه نَیْرَب نزدیک منطقه رَبْوَه واقع است. این قریه در فاصله چهار کیلومتری شرق دمشق در دامنه کوه قاسیون می‌باشد. نَیْرب امروزه دو قسمت است. «النیرب الْاَعْلی» و «النیرب الْاَدْنی» که داخل شهر شده و نزدیکی ساحة الاموین کنونی است.
مسجد القدم، مسجد القدیم و مسجد الاقدام از نام‌های دیگر این مسجد است. دلیل نام‌گذاری آن، بخاطر جای پاهایی است که بر روی سنگی دیده شده و گفته شده که جای قدم‌های حضرت موسی(ع) است. در این مسجد یک چهار دیواری کوچکی است که بر آن نوشته‌ای از بعضی صالحین درباره انتساب این قبر به حضرت موسی(ع) وجود دارد. گفته شده که در این مسجد حضرت خضر نیز نماز گزارده است.
مسجد مذکور در ١٠44ق به وسیله سلطان سلیمان عثمانی و احمد پاشا تجدید بنا شد. مقبره نیز توسط شیخ صالح البرکه ساخته شده و مورد زیارت و تبرک مردم و اهالی قرار دارد. بنای کنونی آن از همان دوره عثمانی است.
مدفون در مزار
گفته شده که قبر موسی بن عمران(ع) در مسجد القدم می‌باشد.(تاریخ مدینه دمشق ابن عساکر) سید مهدی قزوینی در کتاب المزار از قول هروی مورخ نقل‌می‌کند که قبر منتسب به حضرت موسی(ع) در دمشق صحیح نیست و درست این است که قبرش معلوم نیست.(المزار) یاقوت حموی در معجم البلدان از مسجد القدیم یاد می‌کند که در نزدیکی کوه قاسیون در دمشق است و ذکر می‌کند که گفته می‌شود قبر حضرت موسی(ع) در آن‌جا می‌باشد.(معجم البلدان) (ابن بطوطة) ابن جبیر اندلسی از مسجد الاقدام اسم می‌برد که قبری در آن می‌باشد که گفته می‌شود سنگی در آن است که از قول صالحین نقل شده که پیامبر(ص) را در خواب دیدند که گفت در این مکان قبر برادرم موسی(ع) می‌باشد. گرچه گفته می‌شود که قبر مادر حضرت مریم نیز می‌باشد.این مکان بر سر راه بزرگی است که به سمت بلاد حجاز، ساحل و مصر می‌رسد.(تذكرة بالإخبار عن اتّفاقات الأسفار) ابوالحسن هروی جهان‌گرد و مورخ قرن ششم در کتاب الإشارات إلى معرفة الزيارات ذکر می‌کند که در این قریه نیرب قبر ام مریم است که البته مریم دختر عمران نیست. همان‌طور که او این قبر را متعلق به حضرت موسی(ع) نیز نمی‌داند و ذکر می کند که مع(الإشارات إلى معرفة الزيارات ) نعیمی نویسنده تاریخ دمشق در کتاب الدارس ذکر می‌کند که گفته می‌شود که قبر حنة مادر مریم(ع) در این‌جا می‌باشد که البته ابن شداد این مطلب را رد می‌کند و ذکر می‌کند که مریم دختر عمران نمی‌باشد.(الدارس) نویری در کتاب نهایةالارب ذکر می‌کند که در حومه دمشق مسجدی است به نام مسجد القدم که قبری در آن است که گفته می‌شود برای حضرت موسی(ع) است.(نهایة الارب) ابن منظور مورخ قرن هفتم نیز در کتابش درباره مسجد القدم ذکر می‌کند که گفته می‌شود قبر در آن‌جا متعلق به حضرت موسی(ع) است.(مختصر تاریخ دمشق ابن منظور)
در اين مکان به روایتی قبر حضرت موسی (علیه‌السّلام) و به روایتی دیگر قبر ام‌حنه مادر مریم قرار دارد. طبق نوشته‌ای بر روی دیوار مسجد، بعضی از صالحان، پیامبر(ص) را در خواب دیده‌اند که فرمود این‌جا قبر برادرم موسی است.
علت معلوم نبودن
بر طبق برخی از روایات، حضرت موسی(ع) از مکانی می‌گذشت که شخصی را دید که قبری می‌کند. به او در کندن قبر کمک کرد و داخل قبر خوابید تا اندازه سنگ لحد را مشخص شود که در همین زمان، پرده از جلوی چشمان حضرت کنار رفت و جایگاه‌اش در بهشت را دید و از خدا خواست که او را پیش خود ببرد. خداوند نیز حرف او را شنید و حضرت موسی(ع) همان‌جا دفن شد؛ لذا کسی از مکان دفن او اطلاعی ندارد.
مزار‌های دیگر
پیامبر(ص) در جواب سوال مکان دفن حضرت موسی(ع)، بر سر راه بزرگ و نزدیک تپه سرخ را فرمودند.(بحارالانوار-ج۳-۳۶۳) (امالی و کمال النعمه) مکان‌های احتمالی که قبر حضرت موسی(ع) در آن می‌باشد: بیابان تیه که در شبه جزیره سینا قرار دارد و به صحرای بنی‌اسرائیل نیز معروف است. این بیابان در اطراف مصر، کوه‌های شام، کوه طور و سرزمین فلسطین قرار دارد. سرزمین موآب که به سرزمین ادوم یا جلعاد معروف است امروزه در کشور اردن قرار دارد. در این سرزمین جای مشخصی برای مکان دفن حضرت موسی(ع) در نظر گرفته نشده است. بر طبق تورات نیز حضرت موسی(ع) در این سرزمین دفن شده است. کوه طور در شمال‌شرقی مصر می‌باشد که بر طبق برخی روایات حضرت موسی(ع) در آن‌جا دفن شده است ولی جای مشخصی برای مکان دفن حضرت موسی(ع) معلوم نشده است. صحرای اریحا که در کرانه غربی رود اردن است. این مکان در ۳۰ کیلومتری شرق بیت المقدس، در منطقه‌ای به نام بریةالقدس قرار دارد. مکان‌های دیگری هم که مشخص‌شده به‌عنوان مکان دفن حضرت موسی در شام می‌باشد.
پانویس
منابع
- «آیین سنتی ایام مسلمیه چیست؟ / ایام مسلمیه هیئت کجا برویم؟»، سایت خبرگزاری شبستان، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۱ش.
- رحله ابن بطوطه، ابن بطوطه، رباط، اكاديمية المملكة المغربية، بی‌تا.
- دایرة‌المعارف تشیع، جمعی از نویسندگان، چاپ اول، تهران، حکمت، ۱۳۹۰ش.