قبر حضرت موسی(ع)
.jpg) | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | مزار |
| مکان | سوریه، دمشق |
| نام‌های دیگر | مسجد القدم، جامع القدم |
| مشخصات | |
| وضعیت | فعال |
| معماری | |
| بازسازی | سلطان سلیمان عثمانی و احمد پاشا |
قبر حضرت موسی(ع) در مسجدی معروف به جامع القدم واقع در جنوب شهر دمشق کشور سوریه قرار دارد. ابن جبیر در قرن هفتم متن دیوار نوشته داخل مسجد را گزارش کرده است که بر اساس آن بعضی از صالحان، پیامبر را در خواب دیدند که می‌فرمود اینجا قبر برادرم موسی است. تیه، طور، موآب و اریحا از دیگر مکان‌های احتمالی مدفن حضرت موسی(ع) است.
برخی دیگر از تاریخ‌نگاران معتقدند که فرد مدفون در جامع‌القدم، حَنة مادر حضرت مریم(ع) است.
این مسجد در سال ۱۰۴۴ق به وسیله سلطان سلیمان عثمانی و احمد پاشا تجدید بنا شد. بنای کنونی نیز متعلق به دوره عثمانی است.
موقعیت، بنا و علت نام‌گذاری
قبر حضرت موسی(ع) در مسجدی معروف به مسجد القَدَم[۱] یا جامع القَدَم،[۲] در منطقه القدم در جنوب شهر دمشق[۳] نزدیک منطقه رَبْوَه واقع است. این قریه در فاصله چهار کیلومتری نزدیک دامنه کوه قاسیون می‌باشد.[۴] مسجد القدیم[۵] و مسجد الاقدام[۶] از نام‌های دیگر این مسجد است. دلیل نام‌گذاری آن، بخاطر جای پاهایی است که بر روی سنگی دیده شده است.[۷] گفته شده که در این مسجد حضرت خضر نیز نماز گزارده است.[۸]
مسجد مذکور در ١٠44 قمری به وسیله سلطان سلیمان عثمانی و احمد پاشا تجدید بنا شد. مقبره نیز توسط شیخ صالح البرکه ساخته شد. بنای کنونی آن، متعلق به دوره عثمانی است.[۹]
مدفون در مزار
بر اساس برخی گزارش‌ها قبر حضرت موسی(ع) در این مکان قرار دارد. ابن جبیر، سفرنامه‌نویس سده هفتم، گزارش می‌کند که در اتاق کوچکی در مسجدالاقدام بر سنگ‌نوشته‌ای نوشته شده که پیامبر به خواب برخی صالحان آمد و فرمود اینجا قبر برادرم موسی است.[۱۰] این گزارش را ابن بطوطه نیز نقل کرده است.[۱۱] گروه دیگری از مورخان از جمله ابن عساکر (م۵۷۱ق.)،[۱۲] یاقوت حموی(م.۶۲۶ق)،[۱۳] نویری (م۷۳۲ق.)[۱۴] و ابن منظور (م.۷۱۱ق.)[۱۵] در کتاب‌هایشان این قبر را بر اساس گفته‌ها، به حضرت موسی(ع) منتسب کرده‌اند.
ابوالحسن هروی جهانگرد و مورخ قرن ششم قمری در کتاب‌اش الاشارات الی معرفة الزیارات انتساب این قبر به حضرت موسی را صحیح نمی‌داند و بر آن است که قبر آن حضرت معلوم نیست.[۱۶][۱۷]
مزار‌های دیگر
حضرت محمد(ص) در جواب سوال شخصی که محل دفن حضرت موسی(ع) را پرسید، ذکر کردند که محل دفن بر سر راه بزرگ و نزدیک تپه سرخ می‌باشد.[۱۸] به همین دلیل در متون اسلامی مکان‌های مختلفی به‌عنوان مکان‌های احتمالی در نظر گرفته شد که بدین شرح است:
پانویس
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج۲، ص۳۳۹.
- ↑ معجم دمشق التاريخی، ج۲، ص۲۸۷.
- ↑ معجم دمشق التاريخی، ج۲،ص۱۸۷ و ۲۸۷.
- ↑ اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۰ش، ص۱۵۸-۱۵۹.
- ↑ معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۵.
- ↑ تذكرة بالإخبار عن اتّفاقات الأسفار، ج۱، ص۲۲۰.
- ↑ كتاب المزار، ج۱، ص۱۰۶.
- ↑ اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۰ش، ص۱۵۸-۱۵۹.
- ↑ اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۰ش، ص۱۵۸-۱۵۹.
- ↑ تذكرة بالإخبار عن اتّفاقات الأسفار، ص۲۲۰.
- ↑ رحلة ابن‌بطوطة، ج۱، ص۳۲۵.
- ↑ تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۳۳۹.
- ↑ معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۵.
- ↑ نهايه الارب في فنون الادب، ج۳۲، ص۲۹۶.
- ↑ مختصر تاریخ دمشق، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۲۸۲.
- ↑ الإشارات إلى معرفة الزيارات، ج۱، ص۲۱.
- ↑ كتاب المزار، ص۱۰۶.
- ↑ بحارالانوار، ج۳، ص۳۶۳؛ الامالی، ص۳۰۴.
- ↑ سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، ج۷، ص۱۹۹.
- ↑ احسن القصص، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۲۲۳؛ نظم الدرر في تناسب الايات والسور، ج۶، ص۹۳.
- ↑ بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۳، ص۲۵۱-۲۵۲.
- ↑ الأعلاق الخطيرة في ذكر أمراء الشام والجزيرة، ج۱، ص۱۱۰.
- ↑ تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۳۳۹.
منابع
- الإشارات إلى معرفة الزيارات، ابوالحسن هروی، بی‌جا، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.
- احسن القصص، محمدجواد مهری، قم، آئین دانش، ۱۳۹۱ش.
- الأعلاق الخطيرة في ذكر أمراء الشام والجزيرة، عزالدین ابن شداد، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- اماکن زیارتی و سیاحتی سوریه، اصغر قائدان، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۰ش.
- نظم الدرر في تناسب الايات والسور، برهان الدین البقاعی، قاهره، دار الكتاب الإسلامي، بی‌تا.
- بحارالانوار، علامه محمدباقر مجلسی، بی‌جا، دارالاحیاء التراث، ۱۴۰۳ق.
- الامالی، ابن بابویه شیخ صدوق، بی‌جا، مؤسسة البعثة، بی‌تا.
- بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، بی‌جا، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
- رحله ابن بطوطه، ابن بطوطه، رباط، اكاديمية المملكة المغربية، بی‌تا.
- سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، شیخ عباس قمی، بی‌جا، اسوه، بی‌تا.
- معجم البلدان، یاقوت حموی، بیروت، دار إحياء التراث العربی، بی‌تا.
- مختصر تاریخ دمشق، ابن منظور، دمشق، دار النشر: دار الفكر للطباعة والتوزيع والنشر، ۱۴۰۲ق.
- نهايه الارب في فنون الادب، نویری، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر، بی‌جا، دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع، بی‌تا.
- کتاب المزار، سید مهدی قزوینی، بی‌جا، دار الرافدين للطباعة والنشر والتوزيع، بی‌تا.
- تذكرة بالإخبار عن اتّفاقات الأسفار، ابن جبیر اندلسی، بی‌جا، المؤسسة العربيّة للدراسات والنشر، بی‌تا.
- الدارس في تاريخ المدارس، عبدالقادر بن محمد نعیمی دمشقی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- * معجم دمشق التاریخی، قتیبه الشهابی، بی‌جا، منشورات وزارة الثقافة في الجمهورية العربية السورية، بی‌تا.