مقبره شهدای احد
مقبره شهدای احد در محدوده غزوه تاریخی احد واقع شده که در قرن سوم قمری رخ داد. شهدای این جنگ در همین محدوده به خاک سپرده شدند و از جمله شهدا حمزه عموی پیامبر(ص) است. این مکان در شمال مدینه و جنوب کوه احد قرار دارد و در 580 قمری دارای قبه‌ای عالی و محکم بود. گنبد و بارگاه این مقبره در حدود 1344قمری به دست وهابیان ویران شد. سپس بعد از سالها ویرانی، در سال۱۳۸۳ق. محوطه مقبره شهدا را با دیواری محصور کرده‌اند.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | شمال شهر مدینه، جنوب کوه احد |
| کاربری | قبرستان |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | جنگ احد سال سوم هجرت |
| رویدادها | محل جنگ احد |
جنگ احد
در سال سوم هجرت در دامنه جنوبی کوه احد، میان مسلمانان و مشرکان قریش نبردی سخت روی داد که غزوه احد نام گرفت. در این نبرد، 70 نفر از مسلمانان کشته شدند[۱] و به فرمان پیامبر(ص) در محل شهادتشان در دامنه همین کوه دفن شدند[۲] و آرامگاه آن‌ها هنوز زیارتگاه مسلمانان است. بر پایه برخی از گزارش‌ها، پیش از دستور پیامبر(ص) پیکرهای شماری از شهدا در مکان‌های دیگر دفن شد و بازگرداندن آن‌ها به احد ممکن نبود.[۳] عموی پیامبر(ص) حمزة بن عبدالمطلب در این جنگ شهید شده است.[۴]
مکان مقبره
پیکر حمزه عموی پیامبر(ص) در دامنه جنوبی کوه احد[۵]، در مکانی که اکنون آرامگاه اوست، دفن شد.[۶] مقبره شهدای احد در غرب مسجد حمزه کنونی قرار دارد.[۷]
مدفونان
در محدوده مقبره شهدا، قبر حمزه، عبدالله بن عمرو بن حزام، عمرو بن جموح، و سهل بن قیس که نزدیک حمزه مدفون هستند[۸]، وجود دارد[۹] و از آرامگاه دیگر شهیدان نشانی نیست. دیگر قبرهای موجود در این منطقه را از آنِ بادیه‌نشینانی می‌دانند که در دوران عمر بن خطاب[۱۰] یا هشام بن عبدالملک، در آن‌جا دفن شده‌اند.[۱۱]
تاریخچه مقبره
وقوع حادثه سیل در محدوده قبور شهدای احد در چندین بازه زمانی مختلف گزارش شده که در برخی مواقع باعث تخریب و آب‌گرفتگی یا کشف قبر و انتقال بدن (سالم) شهدا به مکان فعلی شده است.[۱۲]
در 570قمری مادر خلیفه «الناصر عباسی» برروی مقبره شهدا گنبدی عالی و محکم ساخت.[۱۳] در 580قمری مسجدی بر روی قبر حمزه بوده و قبر در داخل صحن مسجد کنار شهدای دیگر قرار داشته و مردم از خاک قرمز رنگ اطراف مقبره که منتسب به حمزه می‌دانستند، تبرک جویی می‌کردند.[۱۴] این بنا در 893قمری توسعه یافت.[۱۵]
گنبد و بارگاه این مقبره در حدود 1344قمری به دست وهابیان ویران شد.[۱۶] سپس بعد از سالها ویرانی، در سال۱۳۸۳ق. محوطه مقبره شهدا را با دیواری محصور کرده‌اند.[۱۷]
نگارخانه
-
تصویر قدیمی مقبره که بنای مسجد حمزه بر روی آن قرار دارد، پیش از تخریب سال 1343قمری. -
تصویر قدیمی مقبره در ایام خاصی که مردم مدینه عادت به زیارت قبر حضرت حمزه داشتند.[۱۸] -
تصویر داخل مقبره و قبر حضرت حمزه با حصاری که آن را احاطه کرده. -
تصویر متعلق به سال 1904میلادی/1321قمری -
تصویر محدوده مقبره، پس از تخریب.
پانویس
- ↑ انساب الاشراف، ج1، ص382.
- ↑ السیرة النبویه، ج۲، ص۶۰، ۹۸؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۹۹.
- ↑ المغازی، ج۱، ص۳۱۲.
- ↑ الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، ص۴۶۸.
- ↑ رحلة ابن جبير، ص154.
- ↑ تاریخ المدینه، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه
- ↑ تاریخ معالم المدینه، ص۱۳۰؛ وفاء الوفاء، ج۳، ص۱۱۶-۱۱۷.
- ↑ المغازی، ج۱، ص۳۱۲-۳۱۳؛ تاریخ المدینه، ج۱، ص۱۳۰.
- ↑ المغازی، ج۱، ص۳۱۳؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۴۱۰.
- ↑ تاریخ المدینه، ج۱، ص۱۳۰.
- ↑ طبقات الکبری، ج3، ص562؛ محمد صلي الله عليه واله وسلم في الكتب المقدسه، ص266؛
- ↑ تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة، ص477؛ التعریف بما انست الهجرة، ص126.
- ↑ رحلة ابن جبير، ص154.
- ↑ معالم المدینة المنوره بین العمارة و التاریخ، ج2، ص435.
- ↑ كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب، ص55.
- ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص191.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص442
منابع
- السیرة النبویه، ابن هشام (م.۸-۲۱۳ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه.
- المغازی، الواقدی (م.۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق.
- انساب الاشراف، البلاذری (م.۲۷۹ق.)، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق.
- طبقات الکبری، ابن سعد، بیروت، دارصادر، بی‌تا.
- محمد صل الله علیه وآله وسلم فی الکتب المقدسه، سامی عامری، قاهره، مرکز التنویر الاسلامی للخدمات المعرفیه، ۱۴۲۶ق.
- الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، أبو ريحان البيرونی، تهران، میراث مکتوب، 1380ش.
- مرآة الحرمين، ابراهیم رفعت باشا، قاهره، المكتبه الثقافيه الدينيه، بی‌تا.
- كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب، سید محسن امین، قم، مکتبة الحرمین، بی‌تا
- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1386ش.
- رحلة ابن جبير ( تذكرة بالأخبار عن اتفاقات الأسفار )، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، العربیه، 2008م.
- تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة، ابوبکر بن حسین مراغی، فیوم، دارالفلاح للبحث العلمی و تحقیق التراث، 1430ق.
- معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
- وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.