آیه ۲۰۳ سوره بقره

از ویکی حج

آیه ۲۰۳ سوره بقره، آیه‌ای از قرآن، که

متن و ترجمه

شرح واژگان

«اثم» در اصل به معناى تأخير و کندی است، چنانكه گفته مى‌شود «ناق آثم»، يعنى «شترى كه از قافله عقب مانده است». اثم به معناى ذنب و وزر نيز از همين معنا گرفته شده است؛ زيرا گناهكار از خير و ثواب عقب مى‌ماند.[۱] به باور برخی،[۲] این واژه در آیاتی از قرآن نيز، به همين معنا به كار رفته است؛ مانند آیه ﴿وَ إِذٰا قِيلَ لَهُ اتَّقِ اللّٰهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْإِثْمِ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ ﴾[۳] آنها ترجمه این آیه را «به دلیل عزتِ موهوم خود، در مقابل تقوا کُند هستند» دانسته‌اند.[۲] البته واژه اثم، به معناى ذنب، وزر و معصيت با تفاوت‌هايى كه با واژگان هم‌نوا دارد، به‌كار رفته است.[۴]

محتوا

در آیه ۲۰۳ سوره بقره، به چهار مطلب کلی اشاره شده است، كه عبارت است از: ذكر خدا، بيتوته در منى، كوچ از منى، و رعايت تقوا؛ سه عمل نخست آن مربوط به حج است و عمل چهارم شامل غیر حج نیز می‌شود.[۵]

ذکر

ذکر در عبارت ﴿وَاذْكُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَات ﴾

ذكر در آيه نيز همانند آيه قبل ممكن است منظور نام خدا باشد، و ممكن است مراد ذكر قلبى و ياد خدا باشد. و ممكن است منظور تكبيراتى باشد كه بعد از نماز ظهر روز عيد تا نماز صبح روز سيزدهم گفته مى‌شود. ١ طبرسى مى‌نويسد: ذكرى كه بدان امر شده است عبارت است از: « الله أكبر الله أكبر، لا إله إلاّ الله و الله أكبر، الله أكبر و لله الحمد، الله أكبر على ما هدانا، الحمد لله على ما أولانا، الله أكبر على ما رزقناه من بهيمة الأنعام ». و اولين تكبير بايد پس از نماز ظهر روز عيد، و آخرين آن بايد پس از نماز صبح روز سيزدهم باشد. ٢ مى‌نويسند: ذكر بر سه قسم است: ذكر عادت، ذكر حسبت، و ذكر صحبت؛ ذكر عادت بى قيمت است، بهر آن‌كه از سر غفلت است. ذكر حسبت بى زينت است، كه سر انجام آن طلب اجرت است. ذكر صحبت وديعت است، بهر آن‌كه زبان ذاكر در ميان عاريت است. ذكر خائف از بيم قطعيت است، ذكر راجى بر اميد طلبت است، ذكر محبت از رقت حرقت است. خائف به گوش ترس نداى وعيد شنيد در دعا آويخت، راجى به گوش رجا نداى وعد شنيد در ثنا آويخت، محب به گوش مهر نداى فراتر شنيد با بهانه نياميخت، عارف را ذكر ازل در رسيد از جهد در بخت گريخت. ٣

پانویس

  1. مقاییس اللغه، ذیل واژه اثم؛ مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه اثم.
  2. پرش به بالا به: ۲٫۰ ۲٫۱ درسنامه تفسیر آیات حج، ص۲۰۲.
  3. سوره بقره، آیه ٢٠۶.
  4. صحاح اللغه، ذیل واژه اثم؛ تاج‌العروس، ذیل واژه اثم.
  5. درسنامه تفسیر آیات حج، ص۲۰۳ و ۲۰۴.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب درسنامه تفسیر آیات حج، محمد فاکر میبدی، قم، حوزه نماینگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۷ش. است.

الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربية، اسماعيل بن حماد جوهرى، تحقيق احمد عبدالغفور عطار، بيروت، دارالعلم للملايين، چهارم، ١۴٠٧ق.

معجم مقاييس اللغة، احمد بن فارس، تحقيق عبد السلام محمد هارون، قم، مكتب الإعلام الاسلامى، ١۴٠۴ق.