آیه لیلة المبیت
آیه لیلة المبیت، آیه دویست و هفتم سوره بقره، درباره خوابیدن علی بن ابی‌طالب در بستر پیامبر اسلام(ص)، در شب هجرت. لیلة المبیت به معنای گذراندن شب در جایی است. مفسران شیعه و بسیاری از مفسران اهل سنت معتقدند که آیه درباره ایثار امام علی(ع) نازل شده است که با خوابیدن در بستر پیامبر کمک کرد تا او از توطئه قتل سران مکه جان سالم به در برد. البته برخی نیز گفته‌اند آیه درخصوص مقداد یا زبیر یا کسانی دیگر نازل شده است.
برخی از اهل سنت با مقایسه این آیه با آیه غار، جایگاه ابوبکر را به علت همراهی با پیامبر در غار، بالاتر از امام علی(ع) دانسته‌اند؛ اما شیعیان معتقدند که آیه غار برخلاف آیه لیلة المبیت، لحن ستایش‌آمیزی ندارد و امتیاز خاصی را نشان نمی‌دهد.
متن و ترجمه
|
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ[۱]
|
|
و از میان مردم کسی است که جان خود را برای طلب خشنودی خدا میفروشد، و خدا نسبت به [این] بندگان مهربان است.[۲]
|
علت نامگذاری
«لیلة» به معنای شب[۳] و «مَبیت» به معنای گذراندن شب در مکانی، در حال خواب یا بیداری است.[۴] آیه ۲۰۷ سوره بقره را بدین جهت آیه لیلة المبیت می‌نامند که از خوابیدن امام علی(ع) در بستر پیامبر اسلام(ص) سخن می‌گوید.[۵] این آیه را آیه شراء (فروش) هم می‌خوانند؛ زیرا در آن، از معامله جان در برابر کسب خشنودی خدا سخن رفته است.[۶]
شأن نزول
پیامبر اسلام و کسانی که به وی ایمان آورده بودند، از سوی مشرکان قریش زیر فشار و آزار سخت قرار داشتند؛ به گونه‌ای که گروهی از آنان ناچار به هجرت به حَبَشه شدند.[۷] با مرگ ابو‌طالب در سال دهم بعثت، آزار مشرکان به مسلمانان شدت بیشتر یافت.[۸] به رغم همه سخت‌گیری‌های مشرکان، اسلام در میان قشرهای مختلف قریش گسترش یافت.[۹] با انعقاد پیمان عقبه اول و دوم میان پیامبر و مردم یثرب و مسلمان‌شدن بسیاری از آنان، شمار فراوانی از مسلمانان از مکه به مدینه هجرت کردند.[۱۰] بدین رو در مکه جز پیامبر که منتظر وحی الهی در این باره بود، علی، ابوبکر و گروهی اندک، کسی در مکه نمانده بود.[۱۱]
مشرکان قریش که نگران هجرت پیامبر به مدینه بودند، در دار الندوه، مکان مشورت و تصمیم‌گیری مَکیان[۱۲]، گرد آمدند[۱۳] و تصمیم گرفتند پیامبر را بکشند.<ref>الطبقات، ج۲، ص۲۲۷؛ تاریخ طبری، ج۲،
- ↑ سوره بقره، آیه ۲۰۷.
- ↑ ترجمه فولادوند.
- ↑ المعجم الوسیط، ج۲، ص۸۵۰، «لیل».
- ↑ المعجم الوسیط، ج۱، ص۷۸، «بات».
- ↑ تفسیر عیاشی، ج۱، ص۱۰۱؛ الامالی، ص۲۵۲، ۲۵۳؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۱۲۲؛ التفسیر الکبیر، ج۵، ص۳۵۰.
- ↑ الصحیح من سیرة النبی، ج۴، ص۳۵؛ ج۷، ص۲۲۴، ۲۲۵.
- ↑ الطبقات، ج۱، ص۲۰۷، ۲۰۸؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۹.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۶؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۸.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۷، ۲۸.
- ↑ الطبقات، ج۱، ص۲۱۹، ۲۲۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۷، ۳۸؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۹۶.
- ↑ الطبقات، ج۱، ص۲۲۶؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۹۷.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۴۰؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۹۸؛ تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۳۳۵.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۹۸؛ البدایة و النهایه، ج۳، ص۲۱۵.