رشید وطواط
رشيد وطواط یا سعد الملك محمد بن عبدالجليل عمرى كاتب (متوفاى ۵٧٣ ه.ق.) از شعرا و دانشمندان معروف قرن ششم است. او در مدرسۀ نظاميۀ بلخ تحصيل كرده و به خدمت دربار خوارزمشاهيان رفته است. او شاعری است که بارها از کعبه در قالب آرایه‌های ادبی برای مدح اميران و بزرگان بهره برده است.
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سعد الملك محمد بن عبدالجليل عمرى كاتب |
| شغل | شاعر |
| تاریخ درگذشت | ۵٧٣ ه.ق. |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| تالیفات | دیوان شعر، حدائق السّحر فى دقايق الشّعر |
کعبه در شعر رشید وطواط
رشيد در مدايح خود ممدوحين خويش را ستوده و از كعبه و صفا و مروه و... در ستايش آنان استفاده كرده است. او بيش از همه اتسز خوارزمشاه را ستوده بطورى كه از ٢٢٣ مديحۀ او ١۵٣ قصيده و تركيب‌بند و ترجيع‌بند و... در مدح اتسز است كه سومين پادشاه اين سلسله بوده و سى سال فرمانروايى داشته است. رشيد در قصايد مدحيّۀ خود احرار جهان را هوادار او مى‌نامد و زائران او در درگاهش همانند زائران بيت‌اللّٰه بين صفا و مروه در حال حركت و رفت و آمدند.[۱]
در قصيدۀ ديگر شخصيّت و مقام و بارگاه اتسز و صدر او را به صفا و مروه مانند كرده است كه مردم به رفت و آمد مشغولند.[۲]
در قصيدۀ ديگرِ شاعر، اتسز كعبۀ جلال است و خوارزم و آب آن براى صاحبان شريعت عرفات و زمزم است. جهاد اتسز براى كعبه است.
با عابدان لعبت آزر جهاد تو از بهر حفظ كعبۀ فرزند آزر است[۳] او يكى از بزرگان به نام سيد ضياء الدين را در ضمن توصيف بلخ مورد ستايش قرار داده واحترام مجلس او را به احترام كعبه مانند كرده است.[۴]
رشيد وطواط كه خود در علوم بلاغى كتاب «حدائق السّحر فى دقايق الشّعر» را نوشته، با به كار گرفتن صنعت اعنات، قصيده‌اى در بيست و هفت بيت بدون حرف «الف» سروده و ضمن مدح اتسز خوارزمشاه گفته است:
خدمتش عهدۀ وضيع و شريف حضرتش كعبۀ صغير و كبير[۵] در ابيات فراوانى از اشعار رشيد، كعبه بيش از همۀ مكانهاى مقدّس مورد توجّه بوده است.[۶]
پانویس
منابع
- ديوان رشيد وطواط، به تصحيح سعيد نفيسى (١٣٣٩ش.)، تهران، كتابخانۀ بارانى.