مدرسه علمیه آیت‌الله بروجردی (نجف)

مدرسه آیت‌الله بروجردی، در نجف، ضلع شرقی حرم امام علی(ع)، روبه‌روی باب امام رضا(ع)، قرار دارد. این مدرسه در سال 1333ش به دستور سید حسین طباطبائی بروجردی در 3 طبقه ساخته شد و کتابخانه‌ی مجهزی داشت. مدرسه آیت‌الله بروجردی با تلاش سازنده و مدیر، یکی از مدارس معتبر و مهم حوزه‌ی نجف شمرده شد. تبعید سید روح‌الله خمینی به نجف، باعث شد فعالیت‌های سیاسی این مدرسه جدّی شود. روح‌الله خمینی پذیرفت نماز جماعت به امامت وی در این مدرسه اقامه شود. به تدریج مدرسه آیت‌الله بروجردی محل گردآمدنِ حامیان انقلاب اسلامی شد. رژیم بعث چند بار به این مدرسه یورش برد و در اواخر دهه‌ی شصت بخشی از مدرسه را تخریب کرده، نام آن را تغییر داد. مدرسه آیت‌الله بروجردی اکنون زیر نظر مرجع تقلید، سید علی سیستانی اداره می‌شود و از مدرسه‌های نسبتاً فعال به‌شمار می‌آید.

مدرسه علمیه آیت‌الله بروجردی (نجف)

اطلاعات اوليه
بنيانگذار	سید حسین طباطبائی بروجردی
تأسیس	1333ش (1373ق)
کاربری	تدریس علوم دینی
مکان	عراق، شهر نجف، ضلع شرقی حرم امام علی(ع)، روبه‌روی باب امام رضا(ع)، در ابتدای سوق الکبیر، بازار بزرگ نجف
نام‌های دیگر	مدرسه امام حسین(ع)
وقایع مرتبط	تخریب بخشی از آن توسط رژیم بعث
مشخصات
ظرفیت	دارای 25حجره
وضعیت	فعال
امکانات	دارای کتابخانه

مکان

مدرسه آیت‌الله بروجردی، در عراق، شهر نجف، ضلع شرقی حرم امام علی(ع)، روبه‌روی باب امام رضا(ع)، در ابتدای سوق الکبیر، بازار بزرگ نجف قرار دارد.

ساخت

این مدرسه به دستور سید حسین طباطبائی بروجردی و با نظارت و مدیریت نصرالله خلخالی در سال 1333ش (1373ق) ساخته شد. مساحت زمین آن 500 متر مربع بود. این ساختمان دارای 3 طبقه، 64 حجره، کتابخانه‌ای مجهز، حیاط بزرگ و حوض بزرگ بود. هدف از ساخت، تقویت حوزه‌ی علمیه‌ی نجف بوده است.

کتابخانه

کتابخانه‌ی مدرسه آیت‌الله بروجردی دارای 8هزار جلد کتاب بود. سید حسین بروجردی به خاطر اهمیتی که به این مدرسه می‌داد بخشی از کتاب‌های شخصی خود را به این کتابخانه انتقال داد.

شکوفایی

مدرسه‌ آیت‌الله بروجردی از ابتدای ساخت، مورد توجه شخصیت‌های حوزی قرار گرفت؛ حتی سید موسی بحرالعلوم به مناسبت تأسیس آن شعر سرود. این مدرسه، یکی از مدارس معتبر و مهم حوزه‌ی نجف شمرده شد. آیت‌الله بروجردی، سازنده‌ی مدرسه که در قم زندگی می‌کرد تلاش زیادی برای رونق علمی مدرسه داشت؛ تا جایی که فرزند کوچک خود، سید احمد بروجردی را وادار کرد به نجف هجرت کند و تحصیلاتش را در این مدرسه ادامه دهد. مدیریت و ویژگی‌های اخلاقی مدیر مدرسه، نصرالله خلخالی در شکوفایی آن، تأثیرگذار بود.

ورود به سیاست

سید روح‌الله خمینی، بنیانگذار انقلاب اسلامی آبانِ 1344ش به نجف تبعید شد. نصرالله خلخالی، مدیر مدرسه آیت‌الله بروجردی، تصمیم گرفت این مدرسه را به طور جدّی وارد مسائل سیاسی کند. این ورود، رونق مدرسه را دوچندان کرد.آنقدر که برخی، جایگاه این مدرسه را در آن دوران در نجف، شبیه جایگاه مدرسه فیضیه در قم دانسته‌اند.

نماز جماعتِ سید روح‌الله خمینی

بعد از تبعید امام خمینی به نجف، نصرالله خلخالی از او درخواست کرد در این مدرسه نماز جماعت اقامه کند. وی اگر چه ابتدا نپذیرفت امّا با اصرارهای خلخالی پاسخ مثبت داد. نماز مغرب و عشاء، با جمعیتی زیاد، در حیاط بزرگ مدرسه اقامه می‌شد. در ماه رمضان به جای نماز مغرب و عشاء، نماز ظهر و عصر برگزار می‌شد. سید هاشم رسول محلاتی معتقد است این نماز در سطح حوزه‌ی نجف از نظر کمی و کیفی نظیر نداشت؛ زیرا سابقه نداشت در نجف مرجع تقلیدی در مدرسه، نماز جماعت برگزار کند. شاگردان روح‌الله خمینی و بسیاری از طلاب، فضلا و استادان در این نماز جماعت شرکت می‌کردند؛ حتی شيخ مجتبی لنكرانی که از اعضای شورای پاسخگویی به مسائل شرعیِ سید ابوالقاسم خویی بود در نماز حاضر می‌شد.

محل ملاقات با سید روح‌الله خمینی

برخی از زائرانی که از ایران، کشورهای عربی و دیگر کشورها وارد نجف می‌شدند، برای اقامه‌ی نماز جماعت به مدرسه آیت‌الله بروجردی می‌رفتند. آن‌ها پیش یا پس از نماز، با سید روح‌الله موسوی خمینی که امامت نماز را بر عهده داشت دیدار می‌کردند.

حمایت از طلبه‌های انقلابی

طلبه‌ها و روحانیان انقلابی برای دیدار با سید روح‌الله خمینی از ایران به نجف می‌آمدند. مدیر مدرسه‌ی آیت‌الله بروجردی با اشاره‌ی سید مصطفی خمینی، فرزند روح‌الله خمینی حجره در اختیار آن‌ها می‌گذاشت. بنابراین این مدرسه آرام آرام به محل گردآمدن طلبه‌ها و روحانیان حامی انقلاب اسلامی تبدیل شد.

یورش رژیم بعث

مدرسه آیت‌الله بروجردی چندین بار مورد هجوم مأموران رژیم بعث قرار گرفت. آن‌ها وارد مدرسه شده، قفل برخی حجره‌ها را شکسته، وسایل و کتاب‌های طلاب را بیرون ریختند. دلیل آن را حمایت مدرسه از طلبه‌های حامی انقلاب اسلامی دانسته‌اند.

ویران‌سازی به دست رژیم بعث

در اواخر دهه‌ی شصت شمسی، مدرسه آیت‌الله بروجردی در مسیر احداث خیابان قرار گرفت و حدود سه چهارم آن به دست رژیم بعث عراق تخریب شد. برخی، احداث خیابان را بهانه‌ای برای ویران‌سازی مدرسه دانسته‌اند. عبدالحمید بنایی در خاطرات خود، گفته است: «دیدم نصف آن مدرسه را وابستگان به حزب بعث غصب و به مغازه و خیابان تبدیل کرده‌اند.» وی معتقد است صدام به دلیل دشمنی‌اش با ایران شروع به ایران‌زداییِ عراق کرد. مکان‌هایی که متعلق به ایرانیان بود یا نام ایرانی داشت را از بین برد.

تغییر نام

رژیم بعث، نام مدرسه آیت‌الله بروجردی را به امام حسین(ع) تغیر داد. برخی، دلیل این تغییر نام را سیاستِ ایرانی‌زداییِ صدام می‌دانند.

اکنون

طبق آخرین آماری که از سال 1388ش در دست است، تنها در ضلع شرقی مدرسه آیت‌الله بروجردی، از 64 حجره، 25 حجره باقی مانده است. عده‌ای از طلاب در حال تحصیل علوم دینی هستند. از سردابِ مدرسه مانند گذشته برای اسکان طلابِ زائر استفاده می‌شود. مدرسه آیت‌الله بروجردی زیر نظر مرجع دینی، سید علی سیستانی اداره می‌شود و از مدرسه‌های نسبتاً فعال حوزه‌ی نجف به‌شمار می‌آید.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله مدرسه آیت‌الله‌العظمی بروجردی در نجف، ابوذر بریدی است.

• مقاله مدرسه آیت‌الله‌العظمی بروجردی در نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، سال اول، شماره دوم، بهار1389.
• ماضی النجف و حاضرها، جعفر شیخ با قر آل محبوبه.
• زندگانی زعیم بزرگ عالم تشیع آیت الله بروجردی، علی دوانی.
• حدیث روشن، خاطرات محمد حسن رحیمیان.