محمد حرزالدین
شیخ محمد حرزالدین (۱۲۷۳-۱۳۶۵ق)، اهل نجف، از عالمان شیعه و دارای تألیفات زیاد در رشته‌های مختلف حوزوی است. مهمترین اثر او معارف الرجال است که زندگی‌نامه عالمان هم عصر اوست و در آن به خدمت عالمان نجف در آستان علوی نیز پرداخته است. در کتاب دیگر او، مراقد المعارف مزار پیامبران، امامزادگان، سادات و دیگر بزرگان معرفی شده است.
 | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن علی حرزالدین نجفی |
| نسب | بنومسلم |
| زادروز | ۱۲۷۳ ق |
| زادگاه | عراق، نجف |
| محل زندگی | نجف |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| تاریخ درگذشت | ۱۳۶۵ق |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | ابراهیم غراوی، محمد ایروانی، آخوند خراسانی |
| تالیفات | معارف الرجال، مراقد المعارف |
زندگی‌نامه
شیخ محمد بن علی حرزالدین نجفی، از قبیله بنومسلم، در سال ۱۲۷۳ق، در شهر نجف به دنیا آمد.[۱] وی پدرش را در ۴ سالگی از دست داده، سرپرستی‌اش را برادرانش عبدالحسین و حسن به عهده گرفتند.[۲] او در اول یا دوم جمادی‌الاولی سال ۱۳۶۵ق درگذشت.[۳]
سیره زیارتی
برای حرزالدین، ویژگی‌های صبر، تقوا، صداقت، آزاداندیشی و زهد برشمرده‌اند. او بیش از ۵۰ بار پای پیاده از نجف به کربلا برای زیارت حرم امام حسین(ع) رفت. عده‌ای از عالمان و فاضلان، او را در این پیاده‌روی‌ها همراهی می‌کردند.[۴]
استادان
محمد حرزالدین، در علوم مختلف حوزوی تحصیل کرد و از اساتید فراوانی بهره برد. از جمله:
آثار
وی نزدیک به۷۰ اثر در علوم ادبیات عرب، فقه، اصول، قرآن، تاریخ، عقاید، فلسفه، و طب نوشت. برخی از آن‌ها به این شرحند:
- معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء
- الاحتجاج فی علم الکلام
- کتاب الغیبة
- کتاب النوادر
- الفوائد الرجالیة
- مراقد المعارف
- وفیات الائمة(ع)[۶]
معارف الرجال
کتاب معارف الرجال، با نام کامل معارف الرجال فی العلماء و الادباء، مهمترین اثر حرزالدین است. این کتاب پیرامون زندگی عالمان و ادیبان بوده و در آن، شرح حال ۵۴۶ نفر از عالمان هم عصر حرزالدین بیان شده است. بیان حکایاتی از عالمان، که در هیچ منبع دیگری نیامده و نویسنده شفاهاً شنیده و نگاشته، از ویژگی‌های این کتاب است. این کتاب، در خلال شرح حال عالمان، به نقش عالمان علیه استعمار انگلیس، نقش آن‌ها در مقابله با هجوم وهابیون، خدمت عالمان نجف در آستان علوی، و اهتمام آن‌ها به شعر و ادب پرداخته است.[۷]
مراقد المعارف
حرزالدین در کتاب مراقد المعارف به مزار پیامبران، امامزادگان، سادات، شاعران و دیگر بزرگان پرداخته است. در این کتاب، موقعیت جغرافیایی مزار، تصویری از آن و زندگی‌نامه‌ای کوتاه از صاحب مزار آمده است. مزار حضرت ابراهیم(ع)، محمد نفس زکیه، باباطاهر و ابراهیم بن مالک اشتر نمونه‌هایی از موارد ذکر شده در مراقد المعارف هستند.[۸]
پانوشت
منابع
- آرامگاه امامزادگان در مراقد المعارف، علی رفیعی علامرودشتی، فصلنامه میراث جاویدان، سال چهاردهم، شماره۵۳.
- مراقد المعارف، محمد حرز الدین، حاشیه محمدحسین حرزالدین، منشورات سعید بن جبیر، بی‌جا، الطبعة الاولی، ۱۳۷۱ش.
- معارف الرجال، محمد حرز الدین، مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، مطبعة الولایة، قم، ۱۴۰۵ق.