ابرق

اَبْرَق مال اهدایی به کعبه که در دورانی درون چاهی ریخته می‌شد که حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) هنگام ساخت کعبه آن را کنده بودند.

مردم مکه برای این مال احترام فراوانی قائل بودند.

واژه‌شناسی

اَبْرَق در لغت به معنای چیزی است که در آن سیاه و سفید همراه شده باشند^[۱] یا سنگ و گل و یا شن و خاک در آن آمیخته باشد.^[۲] نیز به هر زمین یا کوهی که دارای دو رنگ باشد، ابرق گفته میشود.^[۳]

مکان‌هایی به نام أبرق در حجاز وجود دارند.^[۴] از میان مورخان، تنها ازرقی از ابرق به معنای مال کعبه یاد کرده است.^[۵] به گفته وی هدایای کعبه درون چاهی ریخته می‌شد که حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) هنگام پایه‌گذاری خانه خدا آن را کنده بودند.^[۶] شاید به سبب رنگارنگ بودن و گوناگونی این اموال اهدایی، آن‌ها را ابرق می‌گفته‌اند.

احترام مردم

مردم برای این مال حرمت فراوان قائل بودند و باور داشتند که أبرق در صورتی که با مالی دیگر آمیخته شود، موجب نابودی آن خواهد شد و کمترین گرفتاری برای دارنده چنین مالی، دشوار شدن جان کندن اوست.^[۷]

به گزارش ازرقی از عبدالله بن زراره، جان دادن جوانی از پرده‌داران کعبه دشوار شد و پس از اعتراف وی به ربودن ۴۰۰ دینار از اموال کعبه، پدرش پرداخت آن را بر عهده گرفت. آن‌گاه جوان به راحتی جان سپرد.^[۸] (← هدایا)

پانویس

↑ لسان العرب، ج۱۰، ص۱۶؛ مجمع البحرین، ج۴، ص۱۸۹، «برق».
↑ معجم مقاییس اللغه، ج۱، ص۲۲۶؛ معجم البلدان، ج۱، ص۵۹، ۶۵؛ لسان العرب، ج۱۰، ص۱۶، «برق».
↑ تاج العروس، ج۱۳، ص۲۱، «برق».
↑ معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۲۳۶؛ نک: معجم البلدان، ج۱، ص۶۹.
↑ اخبار مکه، ج۱، ص۲۴۷-۲۴۸.
↑ اخبار مکه، ج۱، ص۲۴۵.
↑ اخبار مکه، ج۱، ص۲۴۸.
↑ اخبار مکه، ج۱، ص۲۴۷؛ تاریخ مکة المشرفه، ج۱، ص۱۱۷.

منابع

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل ابرق.

اخبار مکه: الازرقی (م.۲۴۸ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق
تاج العروس: الزبیدی (م.۱۲۰۵ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
تاریخ مکة المشرفه: محمد بن احمد ابن الضیاء (م.۸۵۴ق.)، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق
لسان العرب: ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق.
جمع البحرین: الطریحی (م.۱۰۸۵ق.)، به کوشش الحسینی، تهران، نشر الثقافة الاسلامیه، ۱۳۷۵ش
معجم البلدان: یاقوت الحموی (م.۶۲۶ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۹۹ق
معجم ما استعجم: عبدالله البکری (م.۴۸۷ق.)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق
معجم مقاییس اللغه: احمد بن فارس (م.‌۳۹۵‌ق.)، به‌کوشش عبدالسلام، قم، دفتر تبلیغات، ۱۴۰۴‌ق.

[1] لسان العرب، ج۱۰، ص۱۶؛ مجمع البحرین، ج۴، ص۱۸۹، «برق».

[2] معجم مقاییس اللغه، ج۱، ص۲۲۶؛ معجم البلدان، ج۱، ص۵۹، ۶۵؛ لسان العرب، ج۱۰، ص۱۶، «برق».

[3] تاج العروس، ج۱۳، ص۲۱، «برق».

[4] معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۲۳۶؛ نک: معجم البلدان، ج۱، ص۶۹.

[5] اخبار مکه، ج۱، ص۲۴۷-۲۴۸.

[6] اخبار مکه، ج۱، ص۲۴۵.

[7] اخبار مکه، ج۱، ص۲۴۸.

[8] اخبار مکه، ج۱، ص۲۴۷؛ تاریخ مکة المشرفه، ج۱، ص۱۱۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]