تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع) (کتاب)


تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)،کتابی است به زبان عربی، نوشته سید عبدالجواد کلیدار، که به بررسی واژگانی و تاریخی حائر و تاریخچه ساخت حرم امام حسین(ع) از آغاز تا زمان تألیف (۱۳۶۸ق/۱۳۲۷-۱۳۲۸ش) پرداخته است. این کتاب بار نخست در بغداد، در سال ۱۳۶۸ق. (۱۳۲۶ش) چاپ شده و دو بار به زبان فارسی برگردانده شده است.

تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع) (کتاب)
پدید آورندگان
نویسنده سید عبدالجواد الکلیدار
برگرداننده محمد صدرهاشمی، مسلم صاحبی
تاریخ نگارش ۱۳۷۴ق. (۱۳۳۳-۱۳۳۴ش)
محتوا
موضوع کربلا (عراق)، تاریخ، زیارت، آرامگاه، امام حسین(ع)
زبان عربی
نشر
تعداد جلد ۱
قطع وزیری
ناشر المعارف، المطبعة الحیدریة، مکتبة الحیدریة
محل نشر بغداد، نجف، قم
ترجمه به فارسی
رده‌بندی دیویی ت ۶۶۴ ک ۷ / ۹۵۶
سایر مشخصات مصور
نسخه الکترونیکی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)

نویسنده

سید عبدالجواد کلیدار آل طعمة(م.۱۳۷۹ق)، فرزند علی، متولد کربلا، از دانشگاه سوربن فرانسه دکترای علوم سیاسی[۱] و از دانشگاه بروکسل دکترای حقوق گرفته،‌[۲] در سال ۱۹۳۲م. به عراق بازگشت و نشریه الاحرار را راه‌اندازی کرد.[۱] او چندین سال تولیت آستان امام حسین(ع) را برعهده داشت.[۳] برخی از آثار او معالم انساب الطالبین[۴] و مدینة الحسین أو مختصر تاریخ کربلا است.[۵]

ساختار و محتوا

نام کامل این کتاب، «تاریخ کربلاء و حائرالحسین(ع): و هو بحث واسع عن الحائر و تاریخه فی اللغه و التاریخ و الفقه و الحدیث و عمارته و هدمه من الصدر الاول الی العصر الحاضر» است.[۶]

این کتاب، دارای ۶ باب و هر باب شامل چند فصل است.[۷]

در این اثر، موقعیت سرزمین کربلا پیش از شهادت امام حسین(ع)، نخستین ساخت وساز بر قبر وی، نام «حائر» و «حیر»، تغییر و تحولات منطقه و فراز و نشیب‌های آن از آغاز تا زمان تألیف کتاب (1368ق) بررسی شده است. ۶ باب این کتاب عبارتند از:

  • باب اول:حائر امام حسین(ع) و کربلا
  • باب دوم:حائر و حیر و تحقیق تاریخی پیرامون انها
  • باب سوم :حائر و اوضاع و احوال عمومی ان
  • باب چهارم:دوره‌های تاریخی حائر و ساخت و ساز ان
  • باب پنجم:حائر و دوران تخریب و ویرانی و نهب و غارت
  • باب ششم:حائر و اصلاحات بعدی

فهرست

برگردان فارسی فهرست کتاب:

  • دیباچه
    • تقریظ کریمانه امام عالی مقام، شیخ محمدحسین ال کاشف الغطاء دامت برکاته
    • تقریظ علامه بزرگوار شیخ عبدالحسین امینی، صاحب کتاب (الغدیر)
    • تعیین تاریخ و تقریظ جعفر نقدی، عضو دادگاه تجدید نظر شیعه
    • تقریظ استاد بزرگوار سید محمد رشید مرتضی
    • تقریظ علامه بزرگوار و نویسنده سرشناس، سید محمدمهدی اصفهانی کاظمی (دام فضله)
    • محمدمهدی موسوی اصفهانی کاظمی
    • معرفی کتاب و نویسنده ان
  • اهدای کتاب
  • پیش‌گفتار
  • بخش اول:حایر امام حسین(ع) و کربلا
    • فصل اول:حایر و حرمت و قداست ان در دین مبین اسلام
    • فصل دوم:حایر در لغت و تاریخ
    • فصل سوم:کربلا و محل‌های دیگری که حایر نامیده شده است
    • فصل چهارم:حایر، حیر و حیره
    • فصل پنجم:حایر در فقه و حدیث
      • ١. حدود و مساحت حایر
        • حایر از نظر دلالت عرفی در تاریخ قدیم
      • ٢. حرم و حایر
      • ٣. حرم، حدود و اندازه ان
      • ۴. اختلاف نظر متاخرین در اندازه حایر
    • فصل ششم:منطقه‌های حرم و حایر و ترتیب قاعده فضیلت و شرف میان ان دو
  • بخش دوم:حایر و حیر و تحقیق تاریخی پیرامون انها
    • فصل اول: تحقیق در مورد نام حایر و حیر به لحاظ تاریخی
    • فصل دوم:حایر و علت پیدایش این نام
    • فصل سوم: حایر و علت نام‌گذاری ان
    • فصل چهارم: حایر و حیر و کنکاش تاریخی در نام حیر
  • بخش سوم :حایر و اوضاع و احوال عمومی ان
    • فصل اول:حایر و ویژگی‌های ان در دوران نخست
    • فصل دوم:حایر و جایگاه والای ان در دین مبین اسلام
    • فصل سوم:حایر مقدس و نقش ان در دنیای اسلام
    • فصل چهارم:حایر و اوضاع و احوال عمومی ان در دوران نخست
      • نقش عوامل معنوی و طبیعی در خطرپذیری در راه زیارت امام حسین(ع)
        • الف) ایمان کامل و عقیده نیرومند دینی به خاندان نبوت و رسالت
        • ب) تشویق شیعیان از سوی امامان معصوم: جهت زیارت حایر و دعا در انجا
        • ج) وجود نینوا و غاضریه در نزدیکی کربلا
    • فصل پنجم:حایر، زمین مبارک و تربت مقدس ان
      • فضیلت کربلا و قداست تربت ان در دین مبین اسلام
        • ١. بررسی قداست تربت در دین مبین اسلام از جهت تاریخی
          • الف) قداست تربت در اغاز ظهور اسلام
          • ب) تحول و دگرگونی این روش در دوره‌های میانی
        • ٢. بررسی قداست تربت در دین مبین اسلام از جهت دینی
          • الف) سبب اختلاف نظر شیعه با دیگران در سجده کردن
          • ب) سبب انتخاب مهر نماز از تربت کربلا
          • ج) سجده امامان معصوم(علیهم السلام) بر تربت امام حسین(ع) و تشویق شیعیان بر این کار
          • د) راز سجده بر تربت امام حسین(ع)
          • ه) رد شبهه یاوه‌گویان و بیان تفاوت سجده بر چیزی و برای چیزی
    • فصل ششم :حایر، مراسم تشرف و اداب زیارت ان
    • فصل هفتم:حایر و اوقات زیارتی ان
      • ١. زیارت عاشورا
      • ٢. زیارت اربعین
      • ٣. زیارت اول ماه رجب
      • ۴. زیارت نیمه ماه رجب
      • ۵. زیارت نیمه ماه شعبان
      • ۶. زیارت امام حسین(ع) در شب‌های قدر
      • ٧. زیارت امام حسین(ع) در عید سعید فطر
      • ٨. زیارت امام حسین(ع) در روز عرفه و عید قربان
    • فصل هشتم:حایر و نخستین سادات علوی ساکن دران
  • بخش چهارم:دوره‌های تاریخی حایر و ساخت و ساز ان
    • فصل اول:حایر و ساختمان استوار ان در این روزگار
    • فصل دوم:حایر و نخستین ساخت و ساز ان، بعد از واقعه عاشورا در قرن اول هجری
    • فصل سوم: حایر و نخستین تجدید بنای ان، بعد از سال ١٩٣ هجری (خلافت امین و مامون عباسی)
    • فصل چهارم:حایر و دومین تجدید بنای ان در ماه‌های پایانی سال ٢۴٧ هجری(روزگار زمامداری المنتصر بالله)
    • فصل پنجم:حایر و سومین تجدید بنای ان در سال ٢٨٣ هجری به دست داعی صغیر (حکمران مازندران)
    • فصل ششم:حایر و چهارمین تجدید بنای ان در سال ٣۶٩ هجری به دست سلطان عضد الدوله بویه‌ای و قبر پادشاهان ال بویه در حایر مقدس
      • گورستان سلاطین ال بویه در حایر مقدس
    • فصل هفتم:حایر و پنجمین تجدید بنای ان به دست ابن سهلان رامهرمزی
    • فصل هشتم: حایر و ششمین تجدید بنای ان در سال ۶٢٠ هجری به دست احمدالناصر لدین الله عباسی
    • فصل نهم:حایر و هفتمین تجدید بنای ان در سال ٧۶٧ هجری به دست سلطان اویس جلایری
  • بخش پنجم:حایر و دوران تخریب و ویرانی و نهب و غارت
    • فصل اول:حایر و دوران تیره و تاریکی که بر ان گذشته است
      • ویرانی حایر، نخستین بار در اغاز خلافت منصور دوانیقی
    • فصل دوم:حایر و ویرانی ان در سال ١٩٣ هجری و روزگار هارون الرشید
    • فصل سوم:حایر و ویرانی ان به دست متوکل عباسی
      • ١. تخریب قبر امام حسین(ع) در شعبان٢٣٣ه
      • ٢. تخریب قبر مطهر امام حسین(ع) در سال ٢٣۶ه
      • ٣. تخریب قبر امام حسین(ع) در سال٢٣٧ه
      • ۴. تخریب قبر مطهر امام حسین(ص) در نیمه شعبان ٢۴٧ه
        • مجریان و عاملان تخریب قبر مطهر
    • فصل چهارم:حایر و فرو ر یختن سقف ان در دوران الموفق
    • فصل پنجم:حایر و غارت ان به دست ضبه بن محمد اسدی
    • فصل ششم:حایر و ویرانی ان از طریق اتش‌افروزی، در دوران القادربالله
    • فصل هفتم:حایر و غارت اموال و خزانه ان به دست المسترشد بالله عباسی
    • فصل هشتم:حایر و غارت ان به دست مشعشعیین
      • علی بن محمد بن فلاح و ویرانی حایر مقدس به دست او
      • تحلیل حوادث و رویدادهای یاد شده و دستاوردهای بزرگ انها
    • فصل نهم:حایر و ویرانی، اتش‌سوزی، غارت و کشتار به دست وهابی‌ها
      • سال ١٢١۶ه یاداور تمام مصایب کربلا
    • فصل دهم:حایر و مناره مشهور به (مناره عبد)، تاریخ تاسیس ان و ویرانی‌اش در سال ١٣۵۴ هجری
      • ١. مناره‌های سه‌گانه صحن و حرم امام حسین(ع)
      • ٢. تاریخ و علت ساخت مناره و سازنده و موقوفات ان
      • ٣. تعمیر و مرمت مناره عبد در سال ٩٨٢ه به دست شاه طهماسب صفوی
      • ۴. ویرانی اثر تاریخی مناره عبد در سال ١٣۵۴ه و علت ان
      • ۵. اندیشه گسترش صحن امام حسین(ع) از سمت مشرق
      • ۶. شکل هندسی بارگاه امام حسین(ع)ضریح مطهر و صحن شریف
      • ٧. مرثیه مناره عبد در شعر شاعران و گفته‌های مردم
      • ٨. سرانجام مناره عبد پس از ویرانی در سال ١٣۵۴ هجری
  • بخش ششم:حایر و اصلاحات بعدی
    • فصل اول:حایر و اصلاحات شاه اسماعیل صفوی در سال ٩١۴ هجری
    • فصل دوم:حایر و اصلاحات سلطان سلیمان قانونی در سال ٩۴١ هجری
    • فصل سوم:حایر و اصلاحات ان در دولت صفویه به دست شاه طهماسب، شاه عباس کبیر و سپس نادرشاه افشار
    • فصل چهارم:حایر و اصلاحات مهم ان در دوران قاجار به دست سلطان اقا محمدخان، فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه
    • فصل پنجم:حایر و اخرین اصلاحات ان، به دست سیدطاهر سیف الدین
    • فصل ششم:حایر و متعلقات ان
      • شکواییه علمای کربلا
    • فصل هفتم:حایر و حرم ابوالفضل العباس(ع)
      • شعری درباره حایر فرخنده و مبارک
      • ادای وظیفه شکرگزاری[۸]

در نگاه دیگران

 
برگردان فارسی کتاب.

محمدحسین آل کاشف الغطاء، این کتاب را اثری ماندگار و خدمتی نه تنها به شیعه، بلکه به تمام بشریت دانسته است.[۹] عبدالحسین امینی، صاحب کتاب الغدیر این اثر را آرزوی دیندار و آرمان همه جوامع بشری خوانده[۱۰] و سید محمدمهدی اصفهانی این کتاب را مصدری برای تاریخ و مرجعی برای نویسندگان معرفی کرده است.[۱۱]

ترجمه

این کتاب، به قلم مسلم صاحبی، به زبان فارسی ترجمه شده و با عنوان «ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)»، در ۳۷۵ صفحه، توسط نشر مشعر، در تهران، در سال ۱۳۸۹ش. چاپ شده است.[۱۲] پیش از آن، محمد صدرهاشمی، این کتاب را به زبان فارسی برگردانده و در ۲۰۷ صفحه، توسط کتابفروشی ثقفی، در اصفهان، در سال ۱۳۳۷ به چاپ رسانده است.[۱۳]

چاپ

برای بار نخست، توسط المعارف،‌ در بغداد، در سال ۱۳۶۸ق. (۱۹۴۹م/۱۳۲۶ش)[۱۴]

توسط المطبعة الحیدریة، در نجف، در سال ۱۹۶۷م. (۱۳۴۵-۱۳۴۶ش)[۱۵]

توسط المکتبة الحیدریة، در قم، در سال ۱۴۱۸ق. (۱۳۷۶ش) چاپ شده است.[۱۶]

پیوند به بیرون

خواندن و بارگیری ترجمه کتاب.

بارگیری کتاب تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع).


پانوشت

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ مشاهیر المدفونین فی کربلاء، ص۱۰۲ و ۱۰۳.
  2. معجم الادباء، ج۳، ص۳۲۷.
  3. مقاله تاریخ کربلا و حائر حسین(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۳۵۳.
  4. کتاب‌شناسی معالم انساب الطالبین، worldcat
  5. کتاب‌شناسی مدینة الحسین او مختصر تاریخ کربلا، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران؛ کتاب‌شناسی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.
  6. تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، صفحه عنوان کتاب.
  7. تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، تمام کتاب.
  8. ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، فهرست.
  9. تاریخ کربلاء‌ و حائر الحسین(ع)، ص۵.
  10. کتاب تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، ص ۷.
  11. کتاب تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، ص۱۰.
  12. کتاب‌شناسی ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  13. کتاب‌شناسی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.
  14. کتاب‌شناسی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)َ، دار الکتب و الوثائق العراقیة؛ کتاب‌شناسی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  15. Tārīh̲ Karbalāʼ waḥāʼir al-Ḥusayn, worldcat
  16. کتاب‌شناسی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله فصلنامه فرهنگ زیارت، است.
  • تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، عبدالجواد کلیدار، المکتبة الحیدریة، قم، ۱۴۱۸ق. (۱۳۷۶ش).
  • ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی، عبدالجواد کلیدار، ترجمه مسلم صاحبی، مشعر، تهران، ١٣٨٩ش.
  • مشاهیر المدفونین فی کربلاء، محمد هادی آل طعمة، دار الصفوة، بیروت، ۱۴۳۰ق.
  • معجم الادباء، عبد الفتاح صعيدي، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۲۴ق.