زیارت امین الله

چگونگی

هنگامی که امام سجاد(ع)، به محل قبر امام علی(ع) در نجف رسید، نزد قبر ایستاد، گریه کرد، آنقدر که محاسنش از اشک تر شد، سپس خواندن زیارت را آغاز کرد.

اين زيارت، از زيارت‌هاى مطلقه‌ای است كه زمان خاصی نداشته و می‌توان در هر زمانی امام علی(ع) را با آن زیارت کرد. ابن طاووس بر این باور است که امام سجاد(ع)، زیارت امین الله را در روز غدیر انجام داده است. وی معتقد است این زیارت در این روز مورد تاکید قرار گرفته؛ ولی خواندن آن، در دیگر روزها نیز صلاحیت دارد. شیخ طوسی آن را با عبارت «زیارة امیرالمؤمنین(ع) یوم الغدیر»‌نقل کرده و محمدباقر مجلسی در روایاتی که شامل این زیارت است، چیزی که آن را به روز غدیر اختصاص دهد نیافته است.

به باور علامه مجلسی، مناسب است در همه مزارهاى معصومان(ع) بر این زیارت مداومت شود.

اعتبار

این زیارت، از چند طریق روایت شده، که برخی از آن‌ها عبارت است از:

• صاحب کامل الزیارات، از علی بن صدقة الرقی، از امام رضا(ع)، از پدرش امام کاظم(ع)، از پدرش امام صادق(ع)، چگونگی زیارت امین الله توسط امام سجاد(ع) را نقل کرده است.
• صاحب فرحة الغری از کتاب مزار ابن ابی قرَة، او به سند خودش از جابر بن یزید الجعفی، از امام باقر(ع)، چگونگی زیارت امین الله توسط امام سجاد(ع) را نقل کرده است. همین طریق را صاحب مصباح المتهجد نیز آورده،‌ با این تفاوت که آن را زیارت امام علی(ع) در روز غدیر دانسته است.

محمدباقر مجلسی، این زیارت را یکی از صحیح‌ترین زیارت‌ها دانسته است. شیخ عباس قمی، آن را در نهایت اعتبار دانسته و از مجلسی نقل قول آورده که باید در همه مزارهای معصومان(ع) بر آن مواظب نمود.

در سیره بزرگان

امام خمينى، در مدت 14 سال اقامت در نجف، هر شب براى زيارت امام علی(ع) به حرم وی مشرف شده، روبه‌روى صورت و محل دو انگشت او ایستاده و زيارت امين‌الله را مى‌خواند. محمدتقی بهجت، عارف و فقیه شیعی زیارت امین الله را «مهم» خوانده است.

محتوا

این زیارت، در کامل الزیارات با سه سلام، و در مصباح المتهجد، المزار الکبیر، مزار الشهید و مصباح الکفعمی با دو سلام شروع شده و به چند گواهی کوتاه درباره امام علی(ع) پرداخته و پس از آن به درخواست از خدا می‌پردازد. درخواست‌ها در این زیارت، بهره بسیاری از عرفان و شناخت دارند، برخی از آن‌ها عبارتند از: راضی به قضاء‌ خدا شدن، مشتاق یاد خدا شدن، دوستدارِ دوستانِ خاصِ خدا شدن و در برابر بلاها صبور شدن.

نزدیک به میانه زیارت، امام سجاد(ع)، گونه‌اش را روی قبر امام علی(ع) گذاشته و زیارت را ادامه می‌دهد. پیش از گذاشتن گونه بر قبر، محتوای زیارت، درخواست است، پس از آن، تا فرازهای پایانی، محتوای آن، تبدیل به مناجات می‌شود.

در فرازهای پایانی، خدا را به حق پنج‌تن(ع) قسم داده از او می‌خواهد بین او و دوستانش جمع کند. آخرین درخواست‌ها عبارت است از: آمرزش خود و دوستانش، حفظ او از دشمنان، برتری دادن به کلمه حق و خوار کردن کلمه باطل.

شرح

برخی، دو یا سه سلام آغازین را، به منزله کلید ورود به دریای معرفت دانسته‌اند. سلام بر ولی خدا را بابی دانسته‌اند که به سوی دریای مواج شناخت حق باز شده و پس از آن زائر خود را در آغوش لطف حق می‌یاید.

زيارت امين‌الله, زيارتى عرفانى است كه گرچه مخاطب نخست آن، على (عليه السلام) است، اما در اين زيارت، از آن بزگوار جز با لقب «اميرالمؤمنين» كه لقب ويژه و نشان برجسته اوست، ياد نمى‌شود؛ زيرا به حقيقت و به طور مطلق، كسى جز او امير مؤمنان نيست و اطلاق اين لقب بر ديگران از حاكمان و زمامداران مسلمانان، استعمال لفظ در معنايى بوده كه براى آن وضع نشده است.

پس از گذاشتن گونه روی قبر، گویی زائر به خدا نزدیک‌تر شده، سطح محتوای زیارت بالاتر رفته است؛ از این روی، در فراز آغازین آن، دل‌های خاشعین را واله و سرگردان، به سوی حضرت حق می‌داند.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله درنگ و درایتی در زیارت امین‌الله، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره پنجم، زمستان 1389، ص 22 است.

• برگی از دفتر آفتاب، شرح حال شیخ السالکین آیت‌الله محمدتقی بهجبت، رضا باقی‌زاده، کمال اندیشه، ۱۳۸۸ش.
• بحار الأنوار، محمد باقر مجلسی، دار إحياء التراث العربي‏، بيروت، 1403ق.
• در سایه آفتاب، محمدحسن رحیمیان، موسسه پاسدار اسلام، قم، ۱۳۷۱ش.
• کامل الزیارات المعصومین(ع)، مؤسسة الامام الهادی(ع)، ، قم، ۱۴۲۵ق.
• مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، آیینه دانش، قم، ۱۳۸۴ش.