محمد بن سلیمان فضولی

تبار

محمد بن سلیمان فضولی، فرزند ملا سلیمان حلَی، از عالمان بزرگ و مفتی شهر حلّه بود.

نام

وی به علت تولد یا سکونت در بغداد، به بغدادی و به سبب تخلص شعری‌اش که فضولی بود به فضولی شهرت یافت.

در زبان عربی،‌ واژه فُضول، به معنای آراسته شدن به فضیلت و فرزانگی آمده و در کاربرد دیگری جمع فضل، به معنای زیاد و بیشتر است. یعنی درست به عکس معنای عامیانه و طنزآمیز متداول در فارسی است که به شخص مفتش، بی‌ادب و دخالت کننده فضول گفته‌ می‌شود؛ از این روی، واژه فضولی، که تخلص این شاعر است، به معنای شخص فرزانه و با فضیلت است. فضولی خود، در مقدمه دیوان اشعار فارسی‌‌‌اش به این موضوع پرداخته و شعری ترکی از استاد شهریار، درباره سه زبانه بودن شعر فضولی، بر مفهوم فضیلت و فضایل در کلمه فضولی اشاره دارد.

زیست نامه

محمد بن سلیمان بغدادی، از قبیله ایرانی‌تبار و ترک‌‌زبان بیات بود. این قبیله از آذربایجان به عراق عرب مهاجرت کرده و در شهر حلّه سکنی گزیده بود. درباره تاریخ دقیق و محل دقیق تولد فضولی اتفاق نظر وجود ندارد، قراینی می‌‌توان گفت که فضولی به احتمال بسیار در سال 3 890 هجری در بغداد به دنیا آمده است.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله شاعر الحسین(ع) نگاهی به زندگی و شعر حکیم ملامحمد فضولی بغدادی مصطفی قلی‌زاده علیار، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره دهم و یازدهم، بهار و تابستان 1391، ص116 است.

آذربایجان ادبیات تاریخینه بیر باخیش (نگاهی به تاریخ ادبیات آذربایجان)، ویژه‌‌نامه مجله «وارلیق»، تهران، بهار ۱۳۷۶ش.

تراث کربلاء، سلمان هادی طعمه، مشعر، تهران، ۱۳۹۳ش.