استطاعت

واژه

استطاعت از ريشه «ط ـ و ـ ع» و در لغت به معناي توانايي، قدرت و تمکن^[۱] و به تعبير دقيق‌تر، فراهم بودن زمينه‌هاي توانايي انسان براي انجام دادن کاري است.^[۲] در اصطلاح فقهي، استطاعت به معناي توانايي انجام دادن واجبات يا تکاليف به کار می‌رود.^[۳] مقصود از استطاعت در باب حج، مفهومي خاص‌تر يعني توانايي حج ‌‌گزاردن بر پايه ضوابط و احکام شرعي مانند داشتن توشه و وسيله سفر است^[۴]

استطاعت بر دو‌گونه است: بالنفس و بالغير. مقصود از بالنفس آن است که شخص با توانايي خود و بدون ياري گرفتن از ديگران حج بگزارد و بالغير آن است که شخص ناتوان و پير که توان مالي دارد، ديگري را اجير کند تا به جاي او حج را ادا نمايد.^[۵]

استطاعت شرعي در حج چهار جزء يا عنصر دارد: مالي، امنيتي يا طريقي، بدني، و زماني.^[۶] تعبير استطاعت در حج برگرفته از آيه 97 آل عمران/3 است.

پانویس

↑ لسان العرب، ج8، ص242؛ تاج العروس، ج11، ص329، «طوع»؛ لغت‌نامه، ج2، ص2154، «استطاعه».
↑ مفردات، ص530؛ تاج العروس، ج11، ص329، «طوع».
↑ معجم لغة الفقهاء، ص62؛ فرهنگ فقه، ج1، ص428.
↑ نک: مواهب الجليل، ج30، ص457؛ الحدائق، ج14، ص186؛ حاشية الدسوقي، ج2، ص6.
↑ نک: فتح الباري، ج4، ص59.
↑ مستند الشيعه، ج11، ص24-65؛ الفقه الاسلامي، ج3، ص2083.

[1] لسان العرب، ج8، ص242؛ تاج العروس، ج11، ص329، «طوع»؛ لغت‌نامه، ج2، ص2154، «استطاعه».

[2] مفردات، ص530؛ تاج العروس، ج11، ص329، «طوع».

[3] معجم لغة الفقهاء، ص62؛ فرهنگ فقه، ج1، ص428.

[4] نک: مواهب الجليل، ج30، ص457؛ الحدائق، ج14، ص186؛ حاشية الدسوقي، ج2، ص6.

[5] نک: فتح الباري، ج4، ص59.

[6] مستند الشيعه، ج11، ص24-65؛ الفقه الاسلامي، ج3، ص2083.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]